دونالد ترامپ، رئیس جمهوری این کشور هفه جاری جنگ در افغانستان را تاسف بار و مسخره خواند و ابراز امیدواری کرد بتواند با موفقیت در گفت وگوهای صلح افغانستان که خود به کمک دستیارش مدیریت آنرا به عهده گرفته است، به طولانی ترین جنگ خارجی امریکا پایان دهد.
به گزارش خبرگزاری بلومبرگ آمریکا وی در یک نشست در کاخ سفید با ینس استولتنبرگ، دبیرکل پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) که نیروهای آن هنوز در افغانستان جولان می دهند، از اعضای ناتو به دلیل عدم همراهی با آمریکا در نیل به اهدافش انتقاد کرد.
اما وی در حالی جنگ در افغانستان را مسخره خواند و از همپیمانان غربی و منطقه ای خود انتقاد کرد که مقامات آمریکایی تاکنون شش بار بدون نظرخواهی از آنها و همه بازیگران موثر در افغانستان با نماینگان طالبان در قطر دیدار کرده و در صدد ختم طولانی ترین جنگ تاریخ آن کشور است.
آمریکا در سال ۲۰۰۱ ابتدا به بهانه مبارزه با تروریسمی بعد از ۱۱ سپتامبر ، وارد این کشور شد و به تدریج تلاش کرد برای حفظ منافع منطقه ای خود حکومت های مختلفی را در آن سرکار بیاورد که تامین کننده همه منافع واشنگتن نبودند، اما امروزه بعد از تفرقه افکنی در این کشور می کوشد به سبک خودش صلحی را در آن کشور فراگیر کند که خواست همه بازیگران داخلی و خارجی موجود و موثر در آن کشور نیست.
البته پیشینه حضور آمریکا در این کشور، طبق اعتراف قبلی هیلاری کلینتون، وزیر خارجه پیشین این کشور به زمانی برمی گردد که واشنگتن گروه تروریستی طالبان را برای جلوگیری از گسترش نفوذ روس ها (شوروی سابق) در افغانستان خلق کرده بود، اما امروزه برای مدیریت بهتر و بیشتر بر این گروه سیاسی خودساخته، بارها سعی کرد بطور مخفیانه یا علنی با آن مذاکره کند تا بهتر بتواند به اهداف تاریخی خود در این کشور و شاید در منطقه دست یابد، غافل از اینکه این مذاکرات پشت پرده و یا بعضا رو در رو با بازیگران دست چین شده داخلی و منطقه ای، اختلافات را در میان همه آنها بیشتر کرده است.
چون به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران، ترامپ با تعیین زلمای خلیل زاد، فرستاده ویژه خود در امور افغانستان و سپردن ماموریت به اصطلاح صلحبانی در آن کشور به او، همه بازیگران سیاسی داخل افغانستان از جمله خود دولت کابل و همچنین بازیگران خارجی به ویژه همسایگان موثر در عرصه سیاسی و اقتصادی افغانستان را درچار یک سردرگمی و بلاتکلیفی مزمن کرده است.
خلیل زاد برای تحقق این به اصطلاح صلح دیکته ای، بارها نشست های ناموفق مختلفی را در کابل، اسلام آباد و پایتخت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس که آخرین آن در دوحه قطر بود، بدون حضور مستقیم نمایندگان اصلی دولت افغانستان و همسایگان موثر این کشور با گروه طالبان برگزار کرد.
قابل توجه اینکه ورود مستقیم دولت ترامپ به گفت و گو با گروه طالبان، به شدت مورد انتقاد مقام های پیشین آمریکایی نیز قرار گرفته است.
'رایان کراکر' سفیر پیشین امریکا در افغانستان ۲۷ بهمن ماه در روزنامه واشنگتن پست نوشت: 'ما با ورود مستقیم دولت ترامپ به مذاکره مستقیم با طالبان به عنوان مخالف دولت کابل برای برآورده کردن خواسته هایش مخالفیم، چون با این کار مشروعیت را از حکومتی گرفته ایم که ادعای حمایت از آن را داریم'.
او افزود که آمریکا با این کارش، نشان می دهد که 'تسلیم طالبان شده است'.
البته تاکنون مذاکرات جداگانه ای نیز میان بازیگران اصلی داخلی و خارجی افغانستان در پایتخت های روسیه، ایران، ازبکستان، پاکستان و ترکیه نیز برگزار شد، اما این مذاکرات هم به رغم برخورداری از برخی دستاوردهای قابل توجه، هنوز به نتیجه موثری نرسیدند، چون اقدامات اختلاف افکنانه دولت آمریکا در افغانستان موجب سردرگمی همه بازیگران داخلی افغانستان و نیز بازیگران خارجی موثر در آن شده است.
از دیگر اقدامات اختلاف افکنانه رئیس جمهوری آمریکا در افغانستان می توان به تصمیم ۱۳ بهمن ماه او اشاره کرد که گفته بود واشنگتن نیمی از ۱۴ هزار نیروی نظامی آمریکایی را از افغانستان خارج می کند، اما فردای همان روز تلویزیون سی ان ان آن کشور گزارش داده بود که واشنگتن با این تصمیم همه همپیمانان بین المللی عضو ناتو را برای همراهی با خود در سیاست گذاری در افغانستان دچار سردرگمی کرده است.
اعلام این تصمیم به شکل های متفاوت واکنش هم طالبان و هم دولت افغانستان را نیز به همراه داشته است.
آنچه مهم است اینکه دو طرف دعوا در افغانستان، یعنی نه گروه طالبان مورد توجه آمریکا، حتی دولت افغانستان نیز از ادامه روند مذاکرات راضی نیستند، چون با وجود صرف این همه زمان برای مدیریت آمریکایی این مذاکرات، هنوز هیچ یک از طرفین حاضر نیست با طیب خاطر در یک گفت وگوی بین افغانی تمام عیار در کنار دیگری نشسته و اختلافات را با هم حل کنند.
به اعتقاد تحلیلگران، با توجه به مذاکرات پشت پرده خلیل زاد با طالبان و در واقع محرومیت دولت کابل از شرکت در مذاکرات صلح تحت مدیریت آمریکا، احتمال اینکه رابطه واشنگتن با اشرف غنی به طور دائمی آسیب ببیند همچنان رو به افزایش است؛ چرا که رئیس جمهوری افغانستان نیز به سهم خود همچنان مصمم به حفظ قدرت و مدیریت تلاش ها برای رسیدن به صلح مطلوب خود است.
اشرف غنی به عنوان دولت وحدت ملی قانونی و مستقر در کشورش حق مسلم خود می داند بعد از پایان این مذاکرات صلح بتواند همچنان نقش موثری در دولت بعدی کشورش بازی کند، در حالی که شواهد نشان می دهد آمریکا قصد دارد وزن اصلی دولت آینده را به طالبان اعطا کند.
خصومت به وجود آمده میان واشنگتن و کابل شانس های کوچکی که برای رسیدن به صلح وجود داشت را به خطر انداخته است و این اختلاف افکنی و خصومت نتیجه مدیریت کسی جز زلمای خلیل زاد بر این مذاکرات نیست.
کارشناسان معتقدند که از نگاه رئیس دولت افغانستان، مذاکراتی که خلیلزاد آمریکایی – افغانی، رهبری اش را به عهده دارد، خیانت به شخص او است و نشانه تسلیم شدن آمریکا (در برابر طالبان) است. امری که می تواند به بازگشت مجدد طالبان به قدرت منجر شود.
یک مقام حکومت افغان شنبه هفته گذشته در گفت وگو با رویترز گفته بود: 'خلیل زاد در حالی می خواهد خود را قهرمان صلح افغانستان معرفی کند که رئیس جمهوری نمی خواهد به عنوان شخص بد بعد از این مذاکرات صلح معرفی شود، چرا که او فکر می کند که به او خیانت شده است'.
این نوع مدیریت بحران از سوی خلیل زاد، موجب بی ثباتی در موضع گیری های احزاب و قومیت های مختلف افغان نسبت به دولت و حتی طالبان نیز شده است.
این اختلافات تاجایی پیش رفت که در ۱۴ مارس (۲۴ اسفند ۱۳۹۷) 'حمدالله محب' مشاور غنی در امور امنیت ملی دولت افغانستان در یک نشست با خلیل زاد، به شدت به او تاخت و او را متهم کرد به اینکه احتمالا می خواهد مقام ریاست حکومت بعدی افغانستان را خود به عهده بگیرد.
برخی منابع افغان که خواستند نامشان فاش نشود فردای آن روز به رویترز گفتند که وزارت خارجه آمریکا خشمگین از اظهارات محب، اعلام کرد مقامات این وزارتخانه دیگر حاضر نیستد در هیچ نشستی با او حضور یابند.
از اینرو در نشستی که سه روز بعد میان نمایندگان ناتو و رئیس جمهوری افغانستان برگزار شده بود، نماینده آمریکا با مشاهده حضور محب در آن نشست، جلسه را به اعتراض ترک کرده بود.
یک مقام افغان نیز فردای آن روز گفته بود که اشرف غنی، به خاطر خشم واشنگتن نسبت به گفته های محب، حتی به برکناری او (محب) نیز فکر می کند.
در واقع این اختلافات دولت کابل با آمریکا موجب شد مخالفان دولت که زمانی با آن کنار آمده بودند، فرصت همراهی آمریکا با مخالفان از جمله طالبان را مغتنم شمرده و به گونه ای با هم نبانی کرده و به تدریج حتی دست دوستی به سوی طالبان نیز دراز کنند.
اعضای طالبان نیز بارها اعلام کردند اشرف غنی را دست نشانده امریکا می دانند و حاضر نیستند با رئیس جمهوری و یا نماینده مستقیم او دیدار کنند.
برخی تحلیلگران، این اختلافات را یادآور تنش ها در زمان حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین افغانستان می دانند که در طول ۱۳ سال حکومتش، سرانجام به یکی از منتقدان اصلی ایالات متحده آمریکا تبدیل شده بود.
البته کرزی که پیشتر مخالف مذاکره آمریکا با طالبان در پاکستان بود امروزه در اوج این اختلافات بوجود آمده براثر مدیریت آمریکا، به جمع مخالفان دولت پیوسته و شنبه گذشته اعلام کرد: 'چنانچه دولت کابل نخواهد به مذاکرات صلح (تحت مدیریت آمریکا) تن دهد، نباید از تلاش دست کشید و حتما باید در مذاکرات ۱۴ آوریل (۲۵ فروردین) دوحه قطر شرکت کرد'.
وی که در نشست مشترک هفته جاری خلیلزاد، غنی و برخی چهره های سیاسی کشورش از جمله 'عبدالرب رسول سیاف' یک رهبر جهادی، 'عبدالکریم خلیلی' رئیس شورای عالی صلح، 'دکتر عبدالله عبدالله' رئیس اجرایی افغانستان، 'محمد محقق' معاون دوم ریاست اجرایی و 'گلبدین حکمتیار' رهبر حزب اسلامی برای مذاکره با طالبان در کاخ ارگ شرکت کرده بود، بعد از این نشست در صفحه فیس بوک خود تاکید کرد: 'حتی اگر دولت هم در نشست بعدی صلح در دوحه قطر شرکت نکند، همه باید در آن شرکت کنیم تا این نشست، یک نشست صلح همه شمول بین الافغانی باشد که قبل از برگزاری لویی جرگه مشورتی برای تدارک برگزاری انتخابات سراسری برای تعیین آینده سیاست در این کشور تصمیم بگیرد'.
به اعتقاد برخی تحلیلگران، مشکل اصلی در مدیریت مذاکرات توسط آمریکا این است که همه بازیگران سیاست داخلی افغانستان از جمله رئیس جمهوری فعلی، حامد کرزی و طالبان همه صلح می‌خواهند اما صلح را به این شرط می‌خواهند که خود در راس قدرت قرار داشته باشند، معادله ای که شکل گیری آن به دلیل نوع مدیریت فعلی آمریکا بر مذاکرات عملی نیست و حتی اعتراض اروپائیان را نیز به همراه آورده است.
چون این اختلاف افکنی آمریکا در افغانستان امروزه چنان نتیجه منفی بر ذهنیت دوستان آمریکا گذاشته است که به گزارش دیروز سه شنبه رویترز، شورای اروپا دیروز به همین دلیل با صدور بیانیه ای تاکید کرد که هرگونه توافق صلح افغانستان باید مورد تائید دولت افغانستان باشد.
آمریکا تاکنون با برگزاری پنج دور مذاکره با برخی سیاستمداران افغانی و طالبان نه تنها نتوانسته است صلحی در این کشور ایجاد کند، بلکه با به حاشیه راندن دولت افغانستان منشاء اختلافات فراوانی هم در میان بازیگران اصلی داخلی و هم بازیگران منطقه ای موثر در این کشور بوده است.
علی نصیری
- 15
- 3
