زندگینامه امام سجاد (ع)، چهارمین امام شیعیان

مدت امامت امام سجاد علیه السلام ۳۵ سال بود

چکیده ای از زندگی نامه امام سجاد (ع)

نام: علی بن حسین

زادگاه: مدینه

زاده: ۵ شعبان ۳۸ هجری قمری

درگذشته: ۱۲ محرم ۹۵ هجری قمری.

محل دفن: قبرستان بقیع،  مدینه

علت شهادت: مسمومیت

زندگینامه امام سجاد (ع)

پدر گرامی امام سجاد (ع)، حضرت امام حسین بن علی سیدالشهداء (علیه السلام) و مادر بزرگوارشان حضرت شهربانو (سلام الله علیها) دختر یزدگرد سوم پادشاه ساسانی می باشد.

واقعه کربلا و اسارت امام زین العابدین (ع)

امام سجاد (ع) در واقعه جان گداز کربلا حضور داشت ولی به دلیل بیماری و تب شدید از آن حادثه جان به سلامت برد، چون جهاد از بیمار برداشته شده است و پدر بزرگوارش با همه علاقه ای که فرزندش به شرکت در آن واقعه داشت به او اجازه جنگ کردن نداد. مصلحت الهی این بود که آن رشته گسیخته نشود و امام زین العابدین (ع) وارث آن رسالت بزرگ، یعنی امامت و ولایت گردد.

این بیماری موقتی چند روزی بیش ادامه نیافت و بعد از آن امام زین العابدین (ع) ۳۵سال عمر کرد که تمام آن مدت به مبارزه و خدمت به خلق و ستایش و راز و نیاز با حق سپری شد. سن شریف امام سجاد (ع) را در روز دهم محرم سال ۶۱ هجری که بنا به وصیت پدر و امر خدا و رسول خدا (ص) به امامت رسیده بود، به اختلاف روایات در حدود ۲۴ سال نوشته اند.

دشمنان، پس از واقعه عاشورا، اسراى کربلا از ‎جمله امام سجاد (ع) را با غل و زنجیر به کوفه بردند

آنچه در حادثه کربلا بدان نیاز بود، بهره برداری از این قیام و حماسه بی مانند و نشر پیام شهادت امام حسین (ع) بود، که امام سجاد (ع) ضمن اسارت با عمه اش زینب (ع) آنرا با شجاعت و شهامت و اقتدار بی نظیر در جهان آن روز فریاد کردند.

همسر و فرزندان امام زین العابدین (ع)

تنها همسر امام سجاد (ع)، فاطمه (ام عبدالله) است و به جز او، برای سجاد، همسر دیگری ذکر نشده است. به نوشته مادلونگ، امام زین العابدین (ع) از همسرش ام عبدالله، چهار فرزند داشت. ام عبدالله، دختر عموی امام سجاد (ع) و فرزند حسن مجتبی (ع) بود که محمد باقر (ع)، فرزند مشترک وی با امام زین العابدین (ع) است. غیر از ام عبدالله، کنیزانی برای امام سجاد (ع) گزارش شده است که هر کدام فرزند یا فرزندانی را به دنیا آورده اند.

در تعدادِ فرزندانِ امام زین العابدین (ع) بین مورخان اختلاف است ولی تقریباً تمامیِ آن ها در این چند اسم اشتراک دارند: پسران امام زین العابدین (ع)، محمد باقر، زید، عبدالله و عمر هستند و دختران امام سجاد (ع)، عُلَیّه و ام کلثوم. زید بن علی فرزند مشترک سجاد و ام ولدی است که نامش مشخص نیست. به گفتهٔ کولبرگ، امام زین العابدین (ع) در مجموع پانزده فرزند باقی گذاشت. از بین فرزندانِ امام سجاد (ع)، علاوه بر محمد باقر (ع) که شیعه او را بعد از امام زین العابدین (ع)، امامِ پنجم می دانند، زید به علم و تقوا و بزرگواری معروف است و در قیامی که علیه هشام بن عبدالله ترتیب داد، کشته شد.

امامت امام زین العابدین (ع)

امام سجاد (ع) بعد از شهادت پدرش امام حسین (ع)، مسئولیت زمامداری شیعیان را از جانب خدا به مدت ۳۵ سال و تا پایان عمر مبارکشان بر عهده گرفتند که همزمان با دشوارترین دوران ظلم و خفقان امویان و با زمامدارانی مانند یزید بن معاویه، عبدالله بن زبیر، معاویه بن یزید، مروان بن حکم، عبدالملک بن مروان و ولید بن عبدالملک، معاصر بود.

امام سجاد (ع) مى ‏بایست در عصر نومیدى از پیروزى حرکت مسلحانه، به روش دیگر به بیان مسئله رهبرى و امامت و لزوم شناخت و نشانه‏ هاى امام عادل و رهبران فاسد و ستمگر بپردازد و مردم غافل و به جهل واداشته را به وظایفشان در برابر رهبر عادل و همت براى اصلاح جامعه بیدار سازد. تفکر اصیل اسلامى را براى جامعه تبیین نماید تا امید به ایجاد حکومت اسلامى توسط خاندان وحى را در دل همگان احیا سازد. از سوى دیگر وی خود شاهد واقعه کربلا بود و همت گمارد تا یاد و خاطره حماسه ‎‏سازان عاشورا را در جامعه اسلامى نهادینه سازد.

امام سجاد (ع) در واقعه کربلا حضور داشت و به علت بیماری، در جنگ شرکت نکرد

دشمن، پس از واقعه عاشورا در سال ۶۱ هجری، با بی رحمى، بازماندگان و اسراى کربلا من‎جمله امام سجاد (ع) را با غل و زنجیر و در حالیکه آن حضرت (ع) را سوار بر شتر بی جهازی نمودند و بر اثر فشار غل و زنجیر از رگ هاى گردن ایشان خون جارى بود، وارد کوفه مقر حکومت عبیدالهد بن زیاد کردند که جمعیت بسیارى براى تماشاى اسیران آمده بود، بدین ترتیب امام زین العابدین (ع) فرصت را غنیمت شمرد و خطبه‏ اى افشاگرانه بیان فرمود که اول آن امام همام (ع) و همراهانشان را در خانه ‏اى در کنار مسجد کوفه زندانى و پس از مدتى، آن بزرگواران را به طرف شام محل حکومت یزید بردند.

آثار امام سجاد (ع)

به گفته شیخ مفید، علمای اهل سنت، علوم بسیاری را از امام سجاد (ع) نقل کرده اند و اندرزها، ادعیه، احادیثی در فضل قرآن، حلال و حرام، جنگ ها و روزها (تاریخ) از او به جا مانده است که نزد علما معروف است. گفتنی است از امام زین العابدین (ع) حدود سیصد حدیث در کتب اربعه شیعه آمده است.

- صحیفه سجادیه:

صحیفه سجادیه، مجموعه دعاهای امام سجاد (ع) و آینه ای است که تصویر اجتماع آن روز- به ویژه مدینه- را در آن میتوان دید.

- رساله حقوق:

رساله حقوق، یکی از اثرهای امام سجاد (ع) است. در این رساله ۵۱ حق (یا ۵۰ حق بر اساس بعضی نسخه ها) شمارش شده است.

- دعای سحر معروف به دعای ابوحمزه:

این دعا را امام زین العابدین (ع) در سحرهای ماه رمضان می خواند و ابوحمزه ثمالی از آن حضرت نقل کرده است. این دعا دربردارنده مفاهیمی متعالی و تعابیری شیوا و فصیح است.

- زیارت امین الله:

زیارتنامه ای است که امام سجاد (ع) هنگام زیارت مزار حضرت علی (ع) خوانده است. این زیارت از معتبرترین زیارات شمرده شده است که در همه جا میتوان آنرا خواند.

- الجامع فی الفقه:

عنوان یكی دیگر از آثار امام زین العابدین (ع) است كه ابوحمزه ثمالی نقل كرده است.

امام سجاد (ع) شاگردان زیادی را تربیت کردند و یاران بسیاری داشتند

- مناسك حج:

یكی دیگر از كتب امام سجاد (ع) است كه فرزندان آن حضرت، این كتاب را نقل كرده اند.

القاب امام سجاد (ع)

برای امام سجاد (علیه السلام) القاب متعددی در کتب تاریخ ذکر شده است. در کتاب مناقب تالیف ابن شهر آشوب، این القاب برای حضرت آمده است: زین العابدین، سیدالعابدین، زین الصالحین، وارث علم النبیین، وصی الوصیین، خازن وصایا المرسلین، امام المؤمنین، منار القانتین، الخاشع، المتهجد، الزاهد، العابد، العدل، البکاء، السجاد، ذوالثفنات، امام الامه، ابوالائمه. در کتاب کشف الغمه، تالیف اربلی نیز آمده است که برای امام چهارم القاب زیادی ذکر شده است و معروف ترین آن ها عبارتند از: زین العابدین، سیدالعابدین، الزکی، الامین، ذوالثفنات. 

پر واضح است این القاب امام زین العابدین (ع) همه حاکی از کمالات و فضایل حضرت علی بن حسین (علیه السلام) میباشد که نظر مردم را جلب کرده و حضرتش را بدان وصف می کرده اند.

شهادت امام سجاد (ع) 

مورخین در مورد قاتل امام زین العابدین (ع) با هم اختلاف دارند. برخی معتقد هستند امام سجاد (ع) بدست ولید مسموم شد و بعضی دیگر معتقد هستند بدست هشام بن عبدالملک، که برادر خلیفه بود؛ اما بهرحال، او هم نمی توانست بی اجازه ولید، مرتکب قتل امام زین العابدین (ع) شود. روز شهادت امام سجاد (ع) نیز ۱۸، ۲۲ و ۲۵ محرم نقل شده که روز ۲۵ از شهرت بیشتری بهره مند است. امام زین العابدین (ع) در قبرستان بقیع در كنار قبر مطهر عمویش امام حسن مجتبی (ع) به خاك سپرده شد.

امام سجاد (ع) در قبرستان بقیع در كنار قبر مطهر امام حسن مجتبی (ع) به خاك سپرده شد

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش