زندگی نامه حضرت محمد (ص) از ولادت تا رحلتش

حضرت محمد (ص)، بنيان‏گذار حكومت اسلامى

چکیده ای از زندگی نامه حضرت محمد (ص):

نام کامل: محمد بن عبد الله

نام پدر: عبدالله

نام مادر: آمنه

شهرت: خاتم پیامبران، رسول خدا، امین

كنیه: ابوالقاسم و ابوابراهیم.

القاب حضرت محمد (ص): رسول اللّه، نبى اللّه، مصطفى، محمود، امین، امّى، خاتم، مزّمل، مدّثر، نذیر، بشیر، مبین، كریم، نور، رحمت، نعمت، شاهد، مبشّر، منذر، مذكّر، یس، طه‏ و... 

زمان تولد: ۱۷ ربیع الاول ۵۷۱ میـلادی

تاریخ فوت: ۲۸ ماه صفر یازدهم هجری

بیوگرافی حضرت محمد (ص)

حضرت محمد (ص) در روز جمعه، ۱۷ ربیع الاول عام الفیل، در شهر مکه در خانه خود، کنار کعبه کانون خدا پرستی، بدنیا آمدند، در تاریخ آمده است که زمانی که رسول خدا (ص) به مدینه هجرت کرد، این خانه در اختیار عقیل، فرزند ابو طالب بود و بعد از آن در اختیار اولاد و نوادگان او قرار داشت. بعدها خیزران، همسر هارون، آنرا خریداری کرد.

مسلمانان این خانه را گرامی می‏داشتند و به خصوص در شب تولد حضرت محمد (ص) مراسمی در آن جا برگزار می‏کردند. در پی روی کار آمدن دولت سعودی، هم زمان با خراب کردن این قبیل اماکن، محل مولد النبی هم تخریب شد. تنها با اصرار شیخ عباس قطان شهردار وقت مکه و درخواست او از ملک عبد العزیز قرار شد تا در آنجا کتابخانه‏ ای بنا کنند که امروزه به نام‏ «مُكْتَبَةُ مَكَّةَ اَلْمُكَرَّمُهُ‏» شناخته می‏شود.

حضرت محمد (ص) از تبار قریش و فرزند عبدالله بن عبدالمطلب و آمنه (دختر وهب بن عبد مناف) می باشد و عقبه او تا حضرت آدم، همه خداپرست بودند. ایشان آخرین پیامبر الهی، بنیان­گذار حکومت اسلامی و اولین معصوم در دین اسلام می باشند. پیامبر اکرم در زمان اوج جهالت اعراب متولد شد و در میانسالی به عنوان پیامبر از سوی خداوند یکتا و اعظم برگزیده شد. جبرئیل او را در غار حرا ملاقات کرد و این وظیفه مقدس الهی را به ایشان سپرد.

خانه ‏ای را که حضرت محمد (ص) در آن متولد شده، با نام ‏مولد النبی‏ می‏ شناسند

حوادث عجیب هنگام تولد حضرت محمد (ص)

در شب تولد و هنگام ولادت حضرت محمد (ص)، حوادث عجیبی در دنیا رخ داد، که در اینجا به ذکر چند حادثه اکتفا میکنیم:

- امام صادق (ع) فرمود: ابلیس در آسمان های هفتگانه، رفت و آمد میکرد، زمانی که عیسی (ع) متولد شد، از پرواز به سه آسمان ممنوع شد، ولی در چهار، آسمان، رفت و آمد میکرد و زمانی که حضرت محمد (ص) متولد شد، از پرواز به سوی تمامی آسمان های هفتگانه ممنوع شد.

- در زمان بامداد تولد حضرت محمد (ص) همه بتها از جا کنده شده و سرنگون شدند. 

- در آن زمان ایوان عظیم کاخ مدائن (کاخ شاه ایران) به لرزه در آمد و چهارده کنگره (دندانه سر دیوار) آن فرو ریخت.

- زمان تولد حضرت محمد (ص) آب دریاچه ساوه در زمین فرو رفت و خشکید.

- در شب ولادت حضرت محمد (ص) رود سماوه (در بین کوفه) زیاد شد و به جریان افتاد.

- آتشکده سرزمین فارس، بعد از هزار سال روشنایی در زمان تولد حضرت محمد (ص) خاموش شد.

- ترک برداشتن کنگره های طاق کسری و فروریختن چهارده کنگره آن حین تولد حضرت محمد (ص).

- باطل شدن سحر، ساحران و جادوی جادوگران و قطع شدن رابطه کاهنان با همزادان شیطانی آنها.

مدت رسالت و زمامدارى حضرت محمد (ص)، ۲۳ سال بود

نامگذاری حضرت محمد (ص)

روایت شده است که یكی از یهودیان از حضرت محمد (ص) پرسید: به چه علت نام تو، محمد و احمد، و بشیر و نذیر است؟ پیامبر اکرم(ص) در پاسخ فرمود:

«محمد» از این جهت است كه من در زمین محمد و ستوده شده هستم، ولی «احمد» از این رو است كه من در آسمان ستوده تر از زمین هستم، اما «بشیر» از این رو است كه پیروان خدا را به رحمت الهی مژده می دهم و اما «نذیر» از این جهت است كه گنهكاران را از جهنم می ترسانم. او را با لقب«مصطفی» می خواندند یعنی برگزیده و نیز «خاتم النبیین» می خوانند، یعنی آخرین پیامبران.

خانواده حضرت محمد (ص)

پدر حضرت محمد (ص) و مادرش هر دو از قبیله بزرگ قریش بودند؛ قبیله ای كه بزرگان آن نفوذ فراوانی در مكه داشتند و بیشتر بـه بازرگانی اشتغال داشتند. پدر پیامبراکرم(ص) اندكی قبل از تولد فرزندش برای تجارت با كاروانی بـه شام رفت و در بازگشت مریض شد و درگذشت. مادر حضرت محمد (ص) که در طهارت و تقوا در بین بانوان قریشى، كم‏ نظیر و سرآمد همگان بود، بعد از تولد او، دو سال و چهارماه و به روایتى شش سال زندگى كرد و سرانجام، در راه برگشت از سفرى كه به همراه تنها فرزندش، حضرت محمّد( ص) و خادمه ‏اش، جهت دیدار با اقوام خویش عازم یثرب (مدینه) شده بود، در مكانى به نام «ابواء» بدرود حیات گفت و در همان جا مدفون گشت.

چون پدر حضرت محمد (ص) نیز دو ماه (و به روایتى هفت ماه) پیش از ولادت فرزندش از دنیا رفته بود، كفالت آن حضرت را جدش، عبدالمطلب به عهده گرفت. اول وى را به ثویبه (آزاد شده ابولهب) سپرد تا وى را شیر دهد و از او نگه‏دارى كند؛ ولی بعد از مدتى وى را به حلیمه، دختر عبدالله بن حارث سعدیه واگذار كرد. حلیمه گرچه دایه حضرت محمد (ص) بود، ولی به بازه زمانی پنج سال براى وى مادرى كرد.

نوجوانی و جوانی حضرت محمد (ص)

آرامش و وقار و سیمای متفکر "محمد" از زمان نوجوانی در بین همسن و سالهایش کاملاً مشخص بود. به قدری ابو طالب او را دوست داشت که همیشه می خواست با او باشد و دست نوازش بر سر و رویش کشد و نگذارد درد یتیمی  او را آزار دهد. حضرت محمد (ص) در سن ۱۲ سالگی بود که عمویش ابو طالب او را همراهش به سفر تجارتی - که آن زمان در حجاز معمول بود- به شام برد. درهمین سفر در محلی به نام" بصری " که از نواحی شام( سوریه فعلی ) بود، ابو طالب به "راهبی" مسیحی که نام وی "بحیرا" بود برخورد کرد.

محل تولد حضرت محمد (ص) مكه معظمه، در سرزمين حجاز است

بحیرا موقع ملاقات محمد- کودک ده یا دوازده ساله- از روی نشانه هایی که در کتابهای مقدس خوانده بود، با اطمینان دریافت که این کودک همان پیغمبر آخر الزمان است. باز هم برای اطمینان بیشتر او را به لات و عزی - که نام دو بت از بتهای اهل مکه بود- سوگند داد که در آنچه از وی می پرسد جز راست و درست بر زبانش نیاید.

محمد با اضطراب و ناراحتی گفت، من این دو بت را که نام بردی دشمن دارم. مرا به خدا سوگند بده! بحیرا یقین کرد که این کودک همان پیامبر بزرگوار خداست که به جز خدا به کسی و چیزی عقیده ندارد. بحیرا به ابوطالب سفارش زیاد کرد تا او را از شر دشمنان خصوصاً یهودیان نگاهبانی کند، چون او در آینده مأموریت بزرگی به عهده خواهد گرفت. محمد دوران نوجوانی و جوانی را گذراند. در این دوران که برای افراد عادی، سن ستیزه جویی و آلودگی به شهوت و هوسهای زودگذر است، برای محمد جوان، سنی بود همراه با پاکی، راستی و درستی، تفکر و وقار و شرافتمندی و جلال. در راستی و درستی و امانت بی مانند بود. صدق لهجه، راستی کردار، ملایمت و صبر و حوصله در تمام حرکاتش ظاهر و آشکار بود. از آلودگیهای محیط آلوده مکه بر کنار، دامنش از ناپاکی بت پرستی پاک و پاکیزه بود بحدی که باعث شگفتی همگان شده بود، آن اندازه مورد اعتماد بود که به "محمد امین" مشهور شد. 

حِلْفُ الْفُضول از وقایع قبل از ازدواج حضرت محمد (ص)

از وقایع مهم قبل از ازدواج حضرت محمد (ص)، شركت در پیمانی به نام «حلف الفضول» اسـت كه در آن گروهی از مكیان تعهد كردند از هر مظلومی حمایت كنند و حق او را بستانند پیمانی كه پیامبر اکرم(ص) بعد ها نیز آن را می ستود و می فرمود در صورتیکه بار دیگر او را بـه چنان پیمانی باز خوانند، بـه آن می پیوندد.

سفر دوم حضرت محمد (ص) به شام

زمانی که حضرت محمد (ص) ۲۵ ساله بود، ابوطالب به او گفت:« کاروان قریش آماده رفتن به شام است. خدیجه دختر خویلد، جمعی از خویشان تو را سرمایه داده تا برای او تجارت کنند و در سود آن شریک باشند. اگر بخواهی تو را هم می پذیرد.» بعد با خدیجه در این باب سخن گفت و او پذیرفت. از ابن اسحاق روایت شده که خدیجه، امانتداری و بزرگواری حضرت محمد (ص) را شناخته بود، به او پیغام فرستاد که درصورتی که آماده تجارت در مال من باشی، سهم تو را بیش از افراد دیگر خواهم پرداخت. بعد از این سفر تجارتی بود که خدیجه به ازدواج پیامبر اکرم(ص) درآمد.

همسران حضرت محمد (ص)

حضرت محمد (ص) در سن ۲۵ سالگی با بانوی ارجمند "خدیجه بنت خویلد" ازدواج کردند. خدیجه كبرى (س) با موقعیت و اموال خود، خدمات شایانى به پیامبر اكرم (ص) در اظهار رسالتش كرد. این بانوى بزرگ، از افتخارات زنان عالم است و در ردیف بانوان قدسى، همانند مریم و آسیه، قرار دارد. حضرت محمد (ص) به احترام خدیجه كبرى (س) تا هنگامى كه وى زنده بود، با هیچ زن دیگرى ازدواج نكرد.

سوده بنت زمعه، عایشه بنت ابى بكر، امّ شریك بنت دودان، حفصه بنت عمر، ام حبیبه بنت ابى سفیان، امّ سلمه بنت عاتكه، زینب بنت جحش، زینب بنت خزیمه، میمونه بنت حارث، جویریه بنت حارث و صفیّه بنت حىّ بن اخطب دیگر زنان حضرت محمد (ص) بوده اند.

حضرت محمد (ص) در دوران نوجوانی خود به دلیل امانت داری، به صفت امین مشهور شد

مهریه همسران حضرت محمد (ص)

از متون روایی و فقهی علماء شیعه و بعضی از علمای اهل سنت مثل ابن کثیر به دست می آید که مهریه همسران محمّد بن عبدالله، دوازده و نیم اوقیه، برابر با پانصد درهم درست است البته دیگر مستندات تاریخی یا چهارصد درهم بیان نموده اند یا چهارصد و هشتاد درهم از جمله نسایی در السنن الکبری جلد سوم ص ۳۱۵ از قول ام حبیبه یکی از همسران محمّد بن عبدالله می نویسد: حضرت محمد (ص) برای تمامی همسرانش چهارصد درهم مهریه مقرر کرد، ولی مهریه ام حبیبه را که چهارصد دینار بود، نجاشی پادشاه حبشه، مقرر نمود و خود پرداخت کرد و پیامبر چیزی پرداخت نکرد.

فرزندان حضرت محمد (ص)

حضرت محمد (ص)، سه پسر به نام های ابوالقاسم، عبدالله و ابراهیم داشتند که هر سه آن ها در سنین کودکی از دنیا رفتند و چهار دختر داشتند به نامهای زینب (س)، رقیه (س)، ام كلثوم (س) و فاطمه زهرا (س). تمامی دختر ان حضرت محمد (ص) از حضرت خدیجه (س) متولد شدند و جز حضرت فاطمه (س)، دختران دیگر، قبل از رحلت آن حضرت، از دنیا رفته بودند.

بعثت حضرت محمد (ص)

گفته اند اولین نشانه های بعثت حضرت محمد (ص) به موقع ۴۰ سالگی او، رؤیاهای صادقه بوده است، ولی آنچه در سیره بعنوان شروع بعثت شهرت یافته، شبی در ماه رمضان، یا ماه رجب است كه فرشته وحی در غار حرا بر پیامبر اکرم(ص) ظاهر شد و بر او اولین آیات سوره علق را خواند. بنابر روایات، حضرت محمد (ص) به شتاب به خانه بازگشت و خواست كه او را هر چه سریعتر بپوشانند. گویا برای مدتی در نزول وحی وقفه ای ایجاد شد و همین امر پیامبر اکرم(ص) را غمناك ساخته بود، ولی اندكی بعد فرشته وحی باز آمد و آن حضرت را مامور هدایت قوم خود و اصلاح جامعه از فسادهای دینی و اخلاقی و پاك گردانیدن خانه خدا از بتان و دلهای آدمیان از خدایان دروغین كرد.

فرشته وحی در غار حرا بر حضرت محمد (ص) ظاهر شد و بر او اولین آیات سوره علق را خواند

دعوت خویشان به اسلام توسط حضرت محمد (ص)

حضرت محمد (ص) دعوت به توحید را اول از خانواده خود شروع كرد و اول كسی كه به او ایمان آورد، همسرش خدیجه و از مردان پسر عمویش علی بن ابی طالب (ع) بود كه در آن زمان سرپرستی او را پیامبر (ص) بر عهده داشت. دعوت آغازین بسیار محدود بود، ولی شمار مسلمانان رو به فزونی داشت و چندی برنیامد كه گروه اسلام آورندگان به اطراف مكه میرفتند و با پیامبر (ص) نماز می گزاردند.

دعوت همگانی حضرت محمد (ص)

سه سال بعد از بعثت، حضرت محمد (ص) دستور یافت تا همگی را از خاندان قریش گرد آورد و دعوت توحید را در سطحی گسترده تر مطرح سازد. رفتار قریشیان و بطور كلی مشركان مكه گرچه اول با ملایمت و بیشتر با بی اعتنایی همراه بود، ولی چون بدگویی از بتان و از آیین و رسوم پدران آنان افزایش یافت، قریشیان بر پیامبرآکرم(ص) و مسلمانان سخت گرفتند. آن ها خاصه ابوطالب عموی پیامبر «ص» را كه جداً از او حمایت می كرد، برای آزار پیامبر «ص» در تنگنا قرار دادند. سخت گیری مشركان به حدی شد كه پیامبر«ص» عدة ای از اصحاب را امر كرد تا بـه حبشه هجرت كنند و به نظر می رسد كه تعدادی از اصحاب نیز بین حبشه و حجاز در معاشرت بوده اند.

آخرین حج حضرت محمد (ص) و ماجرای غدیرخم

شیخ کلینى روایت نموده که: حضرت محمد (ص) پس از هجرت، ده سال در مدینه ماند و حج به جا نیاورد تا آن که در سال دهم خداوند عالمیان این آیه را فرستاد:«و اذن فى النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالاً وَ عَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍ عَمِيقٍ ليشهدوا منافِعَ لهم» ؛ و در بین مردم براى اداى حج بانگ برآورد تا پیاده و سوار بر هر شتر لاغرى که از هر راه دورى مى آیند به سوى تو روى آورند.

حضرت محمد(ص) قبل از رسالت یکتا پرست بودند

زمانی که حضرت محمد (ص) از اعمال حجة الوداع فارغ شد متوجه مدینه شد و حضرت امیرالمؤمنین (ع) و دیگر مسلمانان در خدمت آن حضرت بودند و چون به غدیر خم رسیدند. حق تعالى این آیه را ارسال کرد:«یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ»، اى پیامبر بزرگوار! برسان به مردم آن چه فرستاده شده است بسوى تو از جانب آفریدگار تو. در باب نص بر امامت على بن ابى طالب و خلیفه نمودن او در بین امت خود؛ پس فرمود:« وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ» ؛ پس اگر نکنى رسالت خدا را نرسانده ای و خدا تو را نگاه مى دارد از شر مردم. رسول اکرم (ص) در آن جا خطبه معروف غدیرخم را قرائت فرمودند و امیرالمومنین (ع) را به جانشینی خود معرفی کردند. بعد از آن همه بر گرد رسول خدا (ص) و امیرالمؤمنین (ع) جمع شدند و با آن حضرت مصافحه کردند و بیعت نمودند.

وفات حضرت محمد (ص)

در ابتدای سال ۱۱ق، حضرت محمد (ص) مریض شد. چون بیماری او سخت شد، به منبر رفت و مسلمانان را به مهربانی با یکدیگر سفارش نمود و فرمود:« چنانچه کسی را حقی بر گردن من است بستاند، یا حلال کند و اگر کسی را آزرده ام اکنون برای تلافی آماده ام»

مطابق نقل صحیح بخاری از مهمترین کتاب های تسنن، در آخرین روز های حیات حضرت محمد (ص)، در حالیکه گروهی از صحابه به عیادت ایشان رفته بودند فرمود:« قلم و کاغذی بیاورید تا چیزی برای شما بنویسم که به برکت آن، هرگز گمراه نشوید». برخی از حضار گفتند:« بیماری بر پیامبر اکرم(ص) غلبه کرده (و هذیان می گوید) و ما قرآن را داریم و آن برای ما کافی است». در میان حضار غوغا و اختلاف افتاد؛ برخی می گفتند:« بیاورید تا حضرت بنویسد و برخی غیر از آنرا می گفتند»، رسول خدا (ص) فرمود:« برخیزید و از نزد من بروید». در صحیح مسلم که آن نیز از مهمترین کتاب های اهل سنت است، شخصی که با سخن پیامبر (ص) مخالفت کرد عمر بن خطاب معرفی شده است. در همان کتاب و همچنین صحیح بخاری آمده است که ابن عباس پیوسته بر این ماجرا افسوس می خورد و آنرا مصیبتی بزرگ می شمرد.

نشانه های حضرت محمد (ص) در تورات و انجیل واضح بود

محل دفن حضرت محمد (ص)

محل دفن حضرت محمد (ص)، مدینه مشرفه، در سرزمین حجاز (عربستان سعودى کنونى) در همان خانه‏ اى که وفات یافته بود، است. هم اینک مرقد مطهر رسول خدا (ص)، در مسجد النبى قرار دارد.

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش