زندگینامه حبیب ابن مظاهر از شهدای صحرای کربلا در روز عاشورا

حبیب ابن مظاهر

چکیده بیوگرافی حبیب ابن مظاهر:

نام کامل: حَبیب بن مُظاهِر اَسَدی

تولد: ۶۰۵ میلادی

محل زندگی: مدینه کوفه 

صحابی: امام علی، امام حسن و سپس امام حسین

تاریخ شهادت: روز عاشورا در سال ۶۱ هجری قمری

محل دفن: در کنار حرم امام حسین

حبیب ابن مظاهر در عصر پیامبر

بیوگرافی حبیب ابن مظاهر:

حبیب ابن مظاهر اسدی در سال ۶۰۵ میلادی به دنیا آمده است، او از قبیله بنی اسد بوده است و کنیه اش را ابوالقاسم می دانند. نام پدر او در منابع مختلف مُظاهر، مُظَهَّر یا مُطَهَّر آمده است، در میان آنها مامقانی بر اساس آنچه در زبان‌ها و زیارات مشهور آورده اند مُظاهر را صحیح می داند.

از طرفی سید محسن امین عنوان می کند بر اساس آنچه در نسخه‌های کتاب‌های قدیم آورده اند مظهر نام درست او است و مظاهر خلاف ضبط قدما می باشد.

حبیب ابن مظاهر مانند تمام یاران امام حسین فردی عابد و باتقوا بود، او  از حافظان قرآن بود و شب های خود را به نیایش و عبادت خدا می گذراند. بنابر آنچه امام حسین عنوان می کند او هر شب یک ختم قرآن می کرده است. 

در برابر وسوسه پول و امان نامه در ازای دست کشیدن از یاری امام حسین از همراهی اش دست نکشید و در این زمینه می گوید: ما نزد رسول خدا(ص) عذری نداریم که زنده باشیم و فرزند رسول خدا(ص) را مظلومانه به قتل برسانند. 

حبیب ابن مظاهر از جمله ۷۲ تن از یاران امام حسین بود که در صحرای کربلا در روز عاشورا به شهادت رسید. او از یاران امام علی نیز بود. حبیب از جمله افرادی بود که بعد از مرگ معاویه برای امام حسین نامه نوشت تا به کوفه بیاید. زمانی که حبیب شاهد بیعت شکنی کوفیان در یاری امام حسین بود به صورت مخفیانه از کوفه خارج شد و خود را به امام حسین رساند و سرانجام در راه این امام بزرگوار به شهادت رسید. محل دفن او در کنار امام حسین و در نزدیکی ضریح ایشان قرار دارد که دارای ضریحی مستقل از سایر شهدای کربلا است.

نقش حبیب ابن مظاهر در سریال مختارنامه

حبیب ابن مظاهر در عصر پیامبر:

بر اساس ابن کلبی و ابن حجر عسقلانی عنوان می کنند؛ او پیامبر اکرم را درک کرده است، و شیخ طوسی از حبیب در لیست یاران امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) یاد می کند، اما او را از صحابه پیامبر یاد نمی کند، همچنین نویسندگان استیعاب و اُسد الغابه از حبیب در این جهت یاد نکرده اند.

حبیب ابن مظاهر یاور امام علی(ع):

یکی از یاران مخلص امام علی حبیب است که همراه ایشان به کوفه رفت و در تمامی جنگ ها همراه ایشان شمشیر زد. او از حاملان علم و دانش امام علی هم بود. امام علی درباره علم منایا و بلایا حبیب را آگاه کرده بود یعنی اموری که بعدها اتفاق می افتد را می دانست. شرطة الخمیس که نیروی ضربتی و گوش به فرمان علی(ع) بودند اعضای به خصوصی داشت که یکی از آنها حبیب ابن مظاهر بود. 

او با میثم تمار سخن گفته بود زمانی که از مجلس بنی‌اسد عبور می کردند و هرکدام از آنها از نحوه شهادت دیگری خبر داده بودند؛ این موضوع به سالها قبل از عاشورا مربوط است؛ این ماجرا مربوط به همان علم منایا است که امام علی به حبیب آموخته بود و از تمام ماجراهای آینده خبر داشت.

حبیب ابن مظاهر از یاران امام حسین

حبیب ابن مظاهر در دوره امام حسین(ع):

در سال ۶۰ قمری زمانی که معاویه هلاک شد، سلیمان بن صُرَد، مسیب بن نَجَبَه و رفاعة بن شداد بَجَلی به همراه حبیب ابن مظاهر که از شیعیان کوفه بودند به امام حسین نامه نوشتند و ایشان را برای قیام برعلیه امویان به کوفه دعوت کردند. 

حبیب به همراه مسلم بن عوسجه به صورت مخفیانه برای حضور مسلم بن عقیل در کوفه از مردم بیعت می گرفتند و در این زمینه از هیچ تلاشی فروگذار نمی کردند. زمانی که ابن زیاد به کوفه رسید، با سختگیری های زیاد بر مردم آنها را مجبور کرد که مسلم را تنها بگذارند، قبیله بنی اسد، حبیب و مسلم بن عوسجه را پنهان کردند تا گزندی از سمت امویان به او نرسد.

آنها برای یاری امام حسین از کوفه راهی کربلا شدند؛ به طوری که روزها مخفی می شدند و شب ها حرکت می کردند تا به اردوی امام حسین برسند، سرانجام توانستند در روز هفتم محرم به کاروان تحت محاصره امام حسین در کربلا برسند.

ماجراهای کربلا و حضور حبیب ابن مظاهر:

زمانی که حبیب تعداد یاران اندک امام حسین دربرابر دشمنان بسیار را مشاهده کرد به امام حسین گفت: در همین نزدیکی قبیله بنی اسد هستند اجازه دهید تا نزد آنها بروم و برای شما درخواست کمک کنم، شاید خداوند آنها را هدایت کرد. 

بعد از صدور اجازه از جانب امام به سمت آنها رفت و نصیحت و موعظه را آغاز کرد. البته در نهایت عمرسعد سپاهی را به سویشان فرستاد و جلوی پیوستن آنها به سپاه امام حسین را گرفت.

در عصر تاسوعا:

قبل از روز عاشورا حبیب فردی که از طرف عمر سعد برای امام حسین نامه آورده بود را موعظه کرد تا سمت دشمنان نرود، در عصر تاسوعا نیز برای موعظه سپاه دشمن که قصد حمله به خیمه ها را داشتند رفت و وضعیت امام و یارانش را برای آنها توصیف کرد تا از جنگ بر علیه امام حذر کنند.

شب تاسوعا:

نافع بن هلال در شب عاشورا از نگرانی زینب دختر امام علی(ع) درباره وفاداری یاران امام حسین برایش صحبت کرد. نافع و حبیب تمام اصحاب را گردهم آورد و همگی نزد امام حسین رفتند و اعلام کردند که تا آخر قطره خونشان از خاندان پیامبر حمایت می کنند.

حضور حبیب ابن مظاهر در صحرای کربلا

روز عاشورا:

صبح عاشورا به فرمان امام حسین زهیر بن قین فرمانده جناح راست و حبیب بن مظاهر را فرمانده جناح چپ شدند همچنین حضرت ابوالفضل را همراه با پرچم در قلب لشکر قرار داد. 

در ابتدای درگیری دو لشکر عمر سعد طلب مبارز می کرد و حبیب و بریر به سمت میدان رفتند که امام حسین جلوی آنها را گرفت. زمانی که وقت نماز توسط ابوثمامه به امام خبر داده شد، ایشان فرمود از آنها بخواهید تا دست از جنگ بردارتد تا نماز را بخوانیم. حصین بن نمیر (حصین بن تمیم) گفت: نمازتان قبول نیست. 

حبیب ابن مظاهر در پاسخ او گفت گمان می کنی نماز خاندان پیامبر صحیح نیست و نماز تو درست از ای شرابخوار، به دنبال این حرف به او حمله کرد و با شمشیر به صورت اسب او زد، حصین را بر زمین زد تا اینکه یارانش او را از دست حبیب نجات دادند. 

رجز حبیب ابن مظاهر در روز عاشورا:

در روز عاشورا قبل از شهادتش اینگونه در میدان جنگ رجز خوانی می کند:

من حبیب هستم، پدرم مظهر است. من جنگاور میدان کارزار و آتش شعله‌ور هستم، تعداد شما بیشتر از ما است اما ما در راه حق استوار، بردبار و وفادارتریم. حجت ما برتر و حق ما آشکار است، ما با تقواتریم و دلیلی استوار داریم.

شهادت حبیب ابن مظاهر:

حبیب با وجودی که سن زیادی داشت همانند یک شیر شمشیر زد، او توانست ۶۲ نفر از افراد دشمن را به هلاکت برساند. در همان زمان با حمله بدیل بن صریم عقفانی و ضربه ای که بر فرق سرش زد ضعیف شد، در پی آن با نیزه ای به او حمله کرد و حبیب از اسبش به زمین افتاد. در نهایت توسط بدیل بن صریم سرش از تنش جدا شد.

امام حسین زمانی که به بالین او رسید فرمود: «اَحْتَسِبُ نَفْسی و حماة اَصحابی» یعنی پاداش خود و یاران حامی خود را از خدای متعال انتظار دارم. 

حبیب فرزندی به نام قاسم داشت که انتقام پدرش را از بدیل بن صریم با رسیدن به سن بلوغ گرفت. 

حبیب ابن مظاهر و نماز روز عاشورا

محل دفن حبیب ابن مظاهر:

قبیله بنی‌اسد زمانی که شهدای کربلا به دفن می کردند، پیکر حبیب ابن مظاهر را در ده متری قبر امام حسین(ع) جداگانه به خاک سپردند. بعدها مرقدی برای این امام بزرگوار بنا شد و پیکر حبیب در رواق جنوبی قرار گرفت.

مرقد حبیب ابن مظاهر

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش