آشنایی با روز بزرگداشت ملاصدرا (صدرالمتالهین)

ملاصدرا ، از بزرگان فلسفه اسلامی و از بزرگترین دانشمندان جهان است

روز بزرگداشت ملاصدرا

۱ خرداد ماه روز بزرگداشت ملاصدرا می باشد.

یکی از بزرگان فلسفه اسلامی و بزرگ ترين دانشمندان جهان، محمد بن ابراهیم قوامی شیرازی نام داشت که با لقب صدرالمتالهین یا ملاصدرا  شناخته میشد و زاده ی نهم جمادی الاولی سال ۹۸۰ قمری در شیراز می باشد.

خواجه ابراهیم قوامی، نام پدر ملاصدرا بود و خصلت هایی از جمله پرهیزگار، دیندار و دوستدار و حامی دانش و معرفت داشت. شیراز در زمان حیات ملاصدرا، حكومت مستقلی داشت و برادر شاه بعنوان حاکم آن محسوب میشد که معاون او و دومین شخصیت مهم آن منطقه در چنین موقعیتی، پدر ملاصدرا بود. او برای تربیت یگانه فرزندش، معلمان و اساتید خوب و مجربی را انتخاب کرد و در آموزش علوم متعارف زمان به ایشان کوتاهی نکرد.

در زمانی که ملاصدرا ۶ ساله بود؛ به همراه پدرش در پی شاه محمد خدابنده به قزوین سفر کرد و در دوران نوجوانی و جوانی در این شهر بود، او حجره ای در مدرسه« التفاتیه» قزوین داشت که درحال حاضر، طلبه ها و گردشگران از آن جا بازدید میکنند. وی در حوزه های علمیه قزوین، سنگ بنای شخصیت علمی و اخلاقی داشت و با شیخ بهایی و میرداماد در همان جا آشنایی پیدا کرد و پس از انتقال پایتخت به اصفهان، بهمراه استادانش به اصفهان رفت.

هدف از روز بزرگداشت ملاصدرا

نخستین روز ماه خرداد به عنوان بزرگداشت ملاصدرا شناخته میشود؛ به این علت که این دانشمند ایرانی از دنیای اسلام است و موسس مکتب حکمت متعالیه می باشد. مکتب ملاصدرا به نام حکمت متعالیه است که از نظر او وجود و ماهیت، از هم جدا هستند. این عالم دانشمند در سرتاسر جهان، طرفداران زیادی دارد و از مفاخر بزرگ ایران می باشد. صرفا به دلیل بزرگداشت یاد و خاطر این عارف و دانشمند بزرگ کشور، این روز را به نام ملاصدرا انتخاب کردند.

شرایط اجتماعی ملاصدرا

حكیم خانه بدوشی به نام صدرالمتالهین وجود داشت كه ناچار به روی گرداندن از پایتخت و پایتخت نشینان به جرم آزادگی روح و فكر گردید. وی به شرح دلایل بیزاری اش از جاهلان فرزانه نمای زمان خویش و عزلت و تصوف خود در كهك( روستایی دورافتاده در سی كیلومتری شهر قم) در مقدمه ی كتاب" اسفار" پرداخته است. وقتی که او به شیراز بازگشت، به لقب صدرای شیرازی شهرت یافت و طالبان حكمت، نزد او میرفتند تا از او فیض ببرند. اظهارات وی در مقدمه ی اسفار به این شرح میباشد :« ..... به تدریج آنچه در خود اندوخته بودم، همچون آبشاری خروشان فرود آمد و چون دریایی پر موج، در منظر جویندگان و پویندگان قرار گرفت.». وقتی که ملاصدرا علوم را از استادانش یاد گرفت؛ به قم سفر کرد تا در آن جا تدریس کند و پس از آن شاه عباس دوم، دستور داد تا ملاصدرا به شیراز بازگردد و در آن جا تدریس خود را ادامه دهد.

یکم خرداد روز بزرگداشت فیلسوف شهیر و عالی‌مقام ملاصدرا است

از شاگردان ملاصدرا میتوان به ملامحسن فیض كاشانی و ملا عبد الرزاق لاهیجی اشاره کرد.

شخصیت فلسفی ملاصدرا

ملاصدرا در اواخر قرن دهم و شروع قرن یازدهم هجری می زیست؛ از این رو علوم رایج و محبوب آن زمان ، كلام و فلسفه بود. شرایط اجتماعی آن دوران كه زائیده ی شرایط سیاسی حاكم بر كشور بود؛ باعث شد تا کلام و فلسفه نسبت به علوم آن زمان ازجمله فقه، ادبیات عرب، ریاضی، نجوم،   طب و ...، همچنین هنرهای رایج آن زمان مانند خط، معماری و كتیبه گسترش یابد. آنچه باعث امنیت و آزادی خاصی شده بود؛ عدم وابستگی و استقرار و مركزیت حكومت وقت بود كه در پی آن استعداد ها شکوفا شد و هنر و علم، گسترش یافت.

شخصیت عرفانی ملاصدرا

از مهارتهای صدرالدین محمد در علوم متعارف زمانش می توان به تبحر در فلسفه اشراق، مکتب مشاء، کلام، عرفان و تفسیر قرآن اشاره کرد.

ملاصدرا به بررسی دقیق آثار فلسفی متفکرانی چون سقراط و فلاسفه ی هم عصر او نظیر افلاطون، ارسطو و شاگردانش و دانشمندانی چون ابن سینا و خواجه نصرالدین طوسی پرداخت و پس از شناخت موارد ضعف آن ها، نسبت به مسایل مبهم مکاتب واقف شد.

با وجود بهره بردن ملاصدرا از مکتب اشراق، او هرگز به عقاید آنان تسلیم نشد و با این که شاگرد مکتب مشاء گردید؛ هرگز به این روش، مقید نشد.

مهمترین کتاب ملاصدرا،" حکمت متعالیه" می باشد که او به مسائل فلسفی، ژرف ترین پاسخ ها را داده است .ملاصدرا از موفق ترین فلاسفه، به غیر از سلوک درعرفان شناخته شد که گنجینه ی با ارزشی را با طی کردن مراحل مختلف، برای ساخت قلعه ای از دانش کشف کرد که با نور جاودانی حقیقت می درخشد.

هدف از روز بزرگداشت ملاصدرا، بنیان مکتب حکمت متعالیه میباشد

آثار ملاصدرا

آثار درخشان ملاصدرا نظیر اسفار اربعه، مفاتیح الغیب، دیوان اشعار، مبدأ و معاد، حدوث العالم، متشابهات القرآن می باشد.

وفات ملاصدرا

ملاصدرا تا سن ۷۱ سالگی اش، هفت مرتبه به حج با پای پیاده رفت و گل تن را با طواف كعبه دل صفا بخشید و سرانجام در سال ۱۰۵۰ ه .ق به هنگام آغاز سفر هفتم یا در زمان بازگشت از آن سفر، در شهر بصره فوت کرد و مراسم خاکسپاری اش در همانجا برگزار شد. با این که امروزه از مزار او، هیچ اطلاعاتی دردسترس نیست ولی عطر دلنشین حكمت متعالیه از مُركب نوشته هایش پیوسته مشام جان را می نوازد.

در زمان حیات ملاصدرا، كلام و فلسفه از علوم رایج و محبوب آن زمان بشمار میرفت

گردآوری: بخش تونل زمان سرپوش