۱۷ ژوئن بعنوان روز جهانی بیابان زدایی در سراسر جهان نامگذاری شده استروز جهانی بیابان زدایی
بیابان به بخشی از سطح زمین اطلاق میشود که به شکل خشکی هوا، رویش گیاهان، وزش بادهای شدید و بارندگی کم و تبخیر فراوان نمایان میشود. در این نقاط، نوسان درجه حرارت در روز، ماه، فصل و سال، شدید است. در اثر حرکت باد، تپه های ماسه ای حاصل میشود که از مهم ترین گونه های طبیعی مناطقی بیابانی می باشد.
در اثر عملکرد نادرست انسان در طبیعت، پدیده ی بیابان زایی یا بیابانی شدن اتفاق می افتد. بیابان زایی در مناطق خشک، نیمه خشک و کم رطوبت، از روش های تخریب خاک به شمار میرود که علل بروز آن بر اثر عواملی نظیر تغییر آب و هوا و فعالیت های انسانی می باشد.
در سراسر جهان، از روز۱۷ ژوئن (۲۷ خرداد در تقویم شمسی) بعنوان روز جهانی بیابان زدایی یاد میشود که در کشورهای مختلف، گرامی داشته می شود.
تاریخچه روز جهانی بیابان زدایی
در چند دهه اخیر، بیابان زایی ها و عواقب آن در جهان به خصوص برای جهانیان در آفریقا و آسیا تلنگری محسوب میشد تا برای مبارزه با این معضل جهانی تمام تلاششان را بکار گیرند و برای آن چاره ای بیندیشند.
معضل بیایان زدایی در سال ۱۹۹۲ در کنفرانس سران ریو در آفریقا مطرح شد و در نتیجه ی آن کنوانسیون جهانی بیابان زدایی بعنوان زیر مجموعه ای از سازمان ملل، تأسیس شد. مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۹۴، روز ۱۷ ژوئن را به منظور افزایش آگاهی عمومی در این زمینه و پیگیری جدی تر برنامه های کنوانسیون با عنوان روز جهانی بیابان زدایی نام گذاری کرد.
در کنوانسیون جهانی بیابان زدایی، ۱۹۵ کشور، عضو شده اند و هدفی ۱۰ ساله در سال ۲۰۰۸ برای آن ها تدوین شد که تحت عنوان ایجاد یک همکاری جهانی برای جلوگیری از بیابان زایی، تخریب سرزمین و کاهش اثرات خشک سالی در مناطق تحت‌تأثیر به منظور حمایت از کاهش فقر و پایداری زیست محیطی شناخته میشد.
هدف از نامگذاری روز جهانی بیابان زدایی
سازمان ملل متحد در سراسر جهان، با هدف توجه بیشتر عموم مردم به معضل گسترش فزاینده بیابان زایی، این نام را برای چنین روزی انتخاب کرد.
میزبان روز جهانی بیابان زدایی در سال ۲۰۱۹
در هر سال، یک کشور بر اساس اهداف و بررسی وضعیت، بعنوان میزبان اصلی روز جهانی بیابان زدایی و مراسمش انتخاب می شود و این افتخار در سال ۲۰۱۹ نصیب ترکیه شد. این کشور برای برگزاری این مراسم، یک برنامه دو روزه دارد که یک روزش متعلق به کنگره ی “تغییر موفقیت آمیز بسوی کاهش بی طرفانه خشکی های زمین؛ چشم انداز آینده” می باشد. مسابقه عکاسی که با عنوان “بیابان زایی و زندگی”، از دیگر برنامه های این کشور به شمار میرود که در پایان مراسم، تصاویر آن را در نمایشگاه به نمایش می گذارند.
برنامه های ایران در روز جهانی بیابان زدایی
در سراسر کشور ، سالانه سمینارها و کنفرانس هایی به مناسبت روز جهانی بیابان زدایی برگزار می شود و کارشناسان در این سمینارها در زمینه بیابان زدایی و کاهش سرعت بیابان زایی در کشور، راه حل هایی را ارائه می دهند. در برخی از مناطق، درخت و گیاهان بیابان زدا می کارند و برنامه های اموزشی را اجرا می کنند. امسال این برنامه ها با وجود شیوع کرونا به صورت آنلاین با تغییرات گوناگونی برگزار می شود.
نماد کنوانسیون بیابان زدایی
سازمان ملل در ماه مارس ۲۰۰۵، از همه علاقه مندان با یک فراخوان، تقاضا کرد تا بعنوان نماد و آرم کنوانسیون بیابان زدایی، طرحی را ارایه دهند تا برای آرم این کنوانسیون در روز جهانی بیابان زدایی در سال ۲۰۰۶ انتخاب کنند. در نهایت طرحی با ۳ عنصر برجسته از کریشن موری موتو به شرح زیر انتخاب شد:
> یک درخت، که همچون سقفی محافظ بر روی آرم قرار داشت.
> خورشید بعنوان نمادی از گرما و زندگی
> تپه های رنگین بعنوان نشانه ای از زمین
با این که دقیقا آرم فعلی بیابان زدایی به همان طرح شباهت ندارد؛ ولی شباهت های زیادی از جنبه های مختلف با آن طرح دارد که این طرح ها شامل وجود درختان بعنوان محافظ زمین، آسمان روشن که گرمای خاصی را در پس زمینه ایجاد کرده، طرح زمین و استفاده از رنگ های مبتنی بر آن، شامل سبز و قهوه ای می باشد.
بهره برداری نادرست از زمینهای کشاورزی منجر به بیابان زایی می شوداعمالی که منجر به بیایان زایی می شود
اعمال مؤثر در بیابان زایی عبارتند از:
- شخم اراضی در جهت شیب
- بهره برداری نادرست از زمین های کشاورزی
- استفاده ی افراطی از کود و سموم شیمیایی
- چرای مفرط و بیش از ظرفیت از مراتع
- بهره برداری های بی رویه از جنگل ها و جنگل تراشی
- بهره برداری بی رویه از سفره های آب زیرزمینی که منجر به شوری آب و درنهایت شوری خاک می شود
- تبدیل نابه خردانه ی اراضی منابع ملی به کشاورزی، ویلاسازی و ...
موارد مذکور، از عملکرد سوء انسان محسوب میشود که پدیده بیابان زدایی را بوجود می آورد.
راه حل بدیع و مبتکرانه به منظور بیابان زدایی
بیابان زدایی به این منظور، امری ضروری است که حاصل خیزی دراز مدت در مناطق مسکونی نواحی مربوطه را تضمین می کند. متأسفانه در راستای بیابان زدایی در گذشته، تلاشهایی شده که هیچ کدام موفقیت آمیز نبوده است و در سراسر نقاط دنیا معضل فروسائی زمین رو به وخامت بوده است. دولتهای ۱۷۰ کشور جهان، در پی کشف راهکاری جدید، به کنوانسیون بیابان زدایی سازمان ملل متحد در ماه مارس سال ۲۰۰۲ میلادی پیوسته اند.
بیابان‌زایی یکی از شیوه های تخریب خاک در مناطق خشک، نیمه خشک و کم رطوبت استاز اهداف انعقاد کنوانسیون بیابان زدایی می توان به ارتقاء اقدامات مؤثر از طریق همکاریهای حمایتی بین المللی و برنامه های محلی مبتکرانه اشاره کرد. به موجب کنوانسیون بیابان زدایی، تلاش هایی در طولانی مدت صورت گرفته تا از زمینهای مناطق خشک، محافظت شود؛ چون پیدایش این فرآیند، در اثر عوامل متعدد و بسیار پیچیده بوده است. مهم ترین امور انجام شده در راستای بیابان زدایی عبارتند از:
* براساس مناطق خشکی همچون گیاهان شوره زی، درختان و گیاهان مقاومی کاشته شده است.
* از دیگر موارد انجام شده در راستای بیابان زدایی میتوان به پخش سیلاب و پخش آب اشاره نمود.
* برای حفاظت از پوشش گیاهی موجود به تعادل دام و مراتع می پردازند.
* برای مقابله با بیابان زدایی در انباشتن آب باران از روش های کارآمدی استفاده کرده اند.
* احیای شوره زارها از دیگر راهکارهای مقابله با بیابان زدایی به شمار می رود.
* در جهت مقابله با بیابان زدایی از سوخت های جایگزین استفاده کرده اند.
* برای مقابله با بیابان زدایی، گیاهان ویژه ای کاشته شده است که از آن ها می توان به بنه، کنار، اکالیپتوس، اقاقیا، کهور، کوهنگ( درخت)، سلم، سمر، کرت، کاسیا، کرتکی و رمیلک اشاره کرد.
بیابان های ایران
معروفترین مناطق خشک جهان، فلات مرکزی ایران است. کشور ایران در جنوب غربی آسیا و در نوار خشک جهان دارای ۱/۶۵ میلیون کیلومتر مربع، مساحت می باشد. آب و هوای خشک و نیمه خشک، حدود ۸۰٪ از کل سرزمین ایران را تشکیل داده که در معرض خطر فرآیند پیشروی بیابانها قرار دارد. بیابان های اصلی و بزرگ ایران به نام های کویر لوت و دشت کویر می باشند.
بهره برداری‌های بی‌رویه از جنگل‌ها از عواملی است که منجر به بیابان زایی می شودگردآوری: بخش تونل زمان سرپوش
- 17
- 4
