کار اصلی روغن موتور چیست؟/ ویژگی های یک روغن موتور خوب

برای انتخاب روغن موتور خوب، عوامل و پارامترهای مختلفی باید مدنظر قرار گیرد

روغن موتور چیست؟ 

از آنجایی که موتور مهم ترین نقش را در حرکت خودرو برعهده دارد، توجه به سلامت آن از اهمیت بالایی برخوردار است. موتور در حرکت اتومبیل، از سیستم احتراق سوخت تا انتقال نیرو به چرخ ها نقشی اساسی ایفا می کند. تمامی نیروی موتور از درگیری و ارتباط قطعات آن با یکدیگر حاصل می شود. برای چنین قطعاتی وجود اصطکاک به معنای از دست دادن انرژی، ایجاد خوردگی و کوتاه شدن عمر قطعات است. روغن موتور به علت خواصی که دارد تأثير بسزایی در تقلیل اصطکاک دارد.

روغن موتور از ترکیب روغن پایه نفتی بعلاوه افزودنی ها بدست می آید. روغن پایه که بر حسب نوع، بین ۸۰ تا ۹۵ درصد روغن موتور را تشکیل می دهد، اکثراً از منابع معدنی یا نفت خام تهیه می شود. البته فرآیند تولید روغن پایه از نفت خام، پیچیده بوده و در ایران تنها سه شرکت عمده من جمله پالایشگاه نفت پارس قادر به تولید روغن پایه هستند. اول در پالایشگاه از نفت خام لوبکات تولید می شود و بعد به عنوان ماده اولیه واحد روغن سازی به واحد استخراج فرستاده می شود تا در آن جا موادی که دارای ترکیبات بنزینی است از آن زدوده شود. سپس رافینت (مواد حاصل از پالایش) که حاوی روغن است به واحد موم گیری برای تفکیک پارافین و موم فرستاده و در آخر به واحد فورفوراید فرستاده میشود تا روغن پایه نفتی تولید شود. عمر موتور شما تا حد زیادی به کیفیت روغن موتوری که در آن می ریزید بستگی دارد.

میزان روغن موتور با وسیله ای به نام گژ تعیین می شود، سطح روغن موتور باید همیشه بین L و H باشد، بطور کلی در صورتیکه به خط پایینی یا L نزدیکتر باشد بهتر از این است که به H یا خط بالایی برسد.

رنگ روغن موتور به تنهایی ملاک مناسبی برای تشخیص کیفیت آن نیست

یکی از خصوصیت های مهم در انتخاب روغن موتور مناسب، دارا بودن گران روی یا ویسکوزیته مناسب است. زیرا در غیر اینصورت باعث افزایش مصرف سوخت، افزایش حرارت موتور، استهلاک بیشتر و افزایش بازه زمان روشن شدن موتور در هوای سرد می شود.

تاریخچه روغن موتور

در ۶ سپتامبر ۱۸۶۶ جان الیس آمریکایی شرکت پالایش نفت را تأسیس کرد. دکتر الیس ضمن مطالعه قدرت درمانی احتمالی روغن خام، ناامید شد که هیچ ارزش دارویی واقعی پیدا نکرد، ولی از خواص روان کننده بالقوه آن مورد تعجب قرار گرفت. او سرانجام مطالعه پزشکی را ترك كرد تا وقت خود را برای توسعه یك روغن موتور باكیفیت ویسکوزیته بالا برای موتورهای بخار اختصاص دهد، سپس با استفاده از ترکیبات ناکارآمد روغنهای چرب و روغنهای حیوانی روغنی تولید کرد که در دماهای بالا بطور مؤثر عمل کند.

کار اصلی روغن موتور چیست؟

جلوگیری از زنگ زدگی و خوردگی، حفاظت از سطوح قطعات فلزی درمقابل زنگ زدن و خورده شدن به دلیل فعل و انفعالات شیمیایی، پاک کنندگی و معلق سازی ذرات حاصل از سایش قطعات و ترکیبات ناشی از احتراق سوخت و تجزیه روغن، کمک به عمل آب بندی کردن با قرار گرفتن در فضای بین رینگ، پیستون و سیلندر که باعث افزایش کارآیی موتور خواهد شد و تقلیل اثرات منفی ضربه های قطعات متحرک در زمان کار، از وظایفی است که روغن موتور انجام می دهد. همچنین، استفاده از روغن با ویسکوزیته کم و در حد مناسب، فاصله بین استارت و رسیدن موتور به درجه حرارت عادی را تقلیل می دهد که این امر در پایین آوردن میزان مصرف سوخت تأثير بسزایی دارد. روغن موتور همه ی این وظایف را تحت گرما و فشار بالا انجام می دهد.

روغن موتور به علت خواصی که دارد تأثير بسزایی در کاهش اصطکاک دارد

انواع روغن موتور

انواع روغن موتور به این شرح است:

۱. روغن موتور مینرال:

روغن های معدنی از ساده ترین و ابتدایی ترین روغن موتورها محسوب میشوند که برای موتور خودروهای قدیمی مورد استفاده قرار می گیرند. این روغن افزودنی های چندانی ندارد و بر پایه ی نفت خام تولید میشوند و بیشتر وظیفه ی روانکاری را برعهده دارند.

۲. روغن موتور سنتتیک:

روغن موتور سنتتیک بر خلاف مینرال که از تصفیه نفت خام تولید شده از ترکیبات شیمیایی یا پلیمراسیون هیدروکربن ها تولید شده است. این روغن در قیاس با مینرال فواید بیشتری دارد به همین دلیل در سال های گذشته مصرف آن بسیار گسترده شده است.

۳. روغن موتور نیمه سنتتیک:

مخلوطی از روغن سنتتیک و مینرال (ارگانیک) است. این نوع روغن موتور کیفیت روغن های سنتتیک را ندارد، ولی در شرایط سخت مانند دماهای بالا یا بار زیاد، عملکرد بهتری نسبت به نوع مینرال از خود نشان می دهد و بیشتر در وانت ها و SUVها مصرف می شود و قیمت آن هم اندکی بیشتر از مینرال هاست.

نوع روغن موتور مصرفی باید با نوع موتور وسیله نقلیه متناسب باشد

انتخاب روغن موتور مناسب

برای انتخاب روغن موتور خوب، عوامل و پارامترهای مختلفی باید مدنظر قرار گیرد. روغن موتور مرغوب، دارای گرانروی مناسب و ضریب اصطکاک بسیار پایین بوده و توانایی روانکاری قسمت های مختلف و قطعات متحرک موتور را داراست. ضمناً روغن موتور علاوه بر سازگاری با ترکیبات پلیمری موجود باید دارای اثرات بازدارندگی خوبی در مقابل زنگ زدگی، خوردگی، اکسیداسیون و سایش باشد.

مشخصات روغن موتور

اغلب روغن موتورهای امروزی دارای گستره های مختلفی از گرانروی هستند. در صورتی که به لیبل روی ظرف روغن موتور نگاهی بیندازید، رقم هایی به صورت ۲۰w- 50 و ۱۰w- 40 و غیره را مشاهده خواهید نمود که این ارقام به گرانروی (ویسکوزیته یا ضخامت) روغن اشاره دارند. مثلا در استاندارد SAE روغنی با مشخصه ۲۰w- 50  موجود است. عدد ۲۰ گرانروی روغن در سرما و عدد ۵۰ مقدار گرانروی (عدم تمایل به جاری شدن) آنرا در دمای کارکرد موتور را نشان می دهد. W به معنای Winter (زمستان) است. یعنی روغن چهار فصل بوده و در سرما گرانروی آن کم و در گرما گرانروی آن بیشتر می شود.

برندهای معتبر روغن موتور

از شرکت های شناخته شده ی تولیدکننده ی روغن موتور میتوان به شرکت های توتال، کاسترول، الف، شل و لیکومولی اشاره کرد.

فاکتور های تعیین کننده در انتخاب روغن موتور

۱. فاکتور API (از نظر کیفیت):

 شاخص American Petroleum Institute یا به اختصار API که به وسیله انجمن نفت امریکا مطرح گردیده است بیان گر استاندارد کیفی روغن موتور است. این شاخص با ۲ حرف انگلیسی بر روی بطری روغن موتور مشخص است. بیشتر خودرو سازان از استاندارد های SN, SM, SL, SJ در موتور های ساخت خود استفاده می کنند که در این بین SN, SM بالاترین کیفیت را در بین روغن موتور ها دارند. در واقع شرکت خودرو ساز طبق نیاز خودرو استاندارد API مشخصی را برای موتور مشخص می کند به عنوان مثال SM که البته با پیشرفت علم و تکنولوژی به خصوص در زمینه روغن موتور استفاده از استاندارد بالاتر SN کار معقولانه ای است.

۲. فاکتور SAE (غلظت روغن موتور):

استاندارد (SAE) به معنی انجمن مهندسین خودرو است. این استاندارد از اعدادی بین ۰ تا ۶۰ تشکیل شده و در بعضی مواقع حرف W هم در آن دیده می شود. استاندارد SAE به نوعی تعیین کننده ی ویسکوزیته ی روغن موتور است. عدد ۰ در این استاندارد بیانگر  کم ترین میزان گرانروی بوده و نمایانگر روغنی است که به آسانی جاری می شود در عوض با حرکت به طرف عدد ۶۰ میزان گرانروی فزونی می باید و SAE 60 نشانگر روغنی با گرانروی بسیار بالا است که یعنی سخت جاری می شود. استفاده از حرف W در این استاندارد هم برای نشان دادن حداقل میزان گرانروی در سرمای زمستان است که از کلمه ی Winter می آید. روغن های موتور را طبق نوع ویسکوزیته میتوان به دو گروه مونوگرید و مالتی گرید تقسیم کرد.

دلیل اصلی سیاه شدن روغن موتور

در واقع سیاه شدن روغن موتور دلیل بر عملکرد مناسب آن است. بدین ترتیب اگر روغن موتور شما دیر سیاه می شود یعنی نمی تواند آلودگی های حاصل از احتراق در موتور را جذب کند و به همین علت این آلودگی ها در دیواره ها رسوب می کنند و به مرور باعث خراب شدن آن می شوند.

 روغن موتور با ایجاد لغزندگی بین اجزای موتور از ساییده شدن آنها پیشگیری می‌کند

مواد افزودنی در روغن موتور

 مواد افزودنی که به روغن موتور اضافه میشوند عبارتند از: ماده بالا برنده شاخص گرانروی، پاک کننده ها و معلق کننده ها، ترکیبات ضد اکسیداسیون، بازدارنده های خوردگی و زنگزدگی، مواد پایین آورنده اصطکاک و مواد ضد سایش، ترکیبات پایین آورنده نقطه ریزش و ضد کف ویسکوزیته یا گرانروی مقاومت سیال در مقابل جاری شدن است که اصطلاح غلط آن یعنی غلظت رایج تر می باشد.

بهترین زمان برای تعویض روغن موتور خودرو

اکثر سازندگان خودرو سفارش می کنند در خودروهای بنزینی با تکنولوژی روز دنیا هر ۱۲۰۰۰ هزار کیلومتر (۷۵۰۰ مایل)، یا هر سال یک بار، باید روغن موتورشان تعویض شود.

نحوه تشخیص روغن موتور اصلی و تقلبی

یک روغن موتور خوب ضمن بهبود روانکاری بین قطعه های موتور میتواند به طول عمر مفید موتور خودرو کمک نماید. در ضمن چنانچه روغن موتوری که مصرف می کنید کیفیت خوبی داشته باشد میتوانید با استفاده از آن به تمیز بودن داخل موتور هم کمک نمایید و ساییدگی بین اجزای موتور را تقلیل دهید.

برچسبی روی روغن موتور قرار گرفته که نشانگر اصالت کالا میباشد، اصولا” کارخانه های معتبر از برچسب های بزرگ استفاده می کنند و نام تجاری به همراه هولگرام روی ظرف روغن موتور مشاهده می شود، اگر این امر روی محصول قابل رویت نبود حقیقتاً روغن شما از استاندارد لازم برخوردار نیست و تقلبی میباشد و نکته دیگر ظرف های روغنی که صدمه زیادی را نمایش می دهد و عکس کهنه دارند، تقلبی هستند و به وسیله افراد فرصت طلب پر شده و از کیفیت روغن سالم و استاندارد  برخوردار نمی باشند.

شاید باورتان نشود ولی، بی بو بودن روغن موتور علائمی از اصل بودن روغن موتور است. اگر زمانی که درب قوطی روغن را باز کردید و بوی تندی مشام شما را آزار داد مطمئن باشید که آن روغن اصل نیست و قلابی است یا در قالب قوطی یک برند روغن موتور اصل در آن روغن تقلبی ریخته شده است.

روغن موتورهای اصل رنگ شفافی دارند و این مورد در روغن موتورهای تقلبی کاملاً معکوس عمل می کند. به نوعی روغن موتور تقلبی بعد کارکرد ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر تمام آلودگی موتور را بخود جذب می نماید و شما با خروج گیج روغن، عکس سیاهی را مشاهده خواهید نمود.

گردآوری: بخش خودرو سرپوش