اصول صحیح تعویض دنده خودرو یکی از اصل های مهم در یادگیری رانندگی می باشد اصول صحیح تعویض دنده خودرو
هر دنده ای باتوجه به دامنه دور موتور آن اتومبیل از دامنه حرکت و سرعت موثری برخوردارست؛ به این صورت که هر چه دور موتور، بیشتر باشد؛ قابلیت تعویض دنده برای خودروی شما سریعتر انجام میشود. دامنه ی مؤثر موجود در بین سرعت های کاربردی یک موتور،" دامنه نیرو" نام دارد. سریعترین سرعت گیری در این بازه انجام می شود. طراحی اغلب گیربکس ها به نحویست که نیرویی در دنده های مختلف در بازه های مشترک فراهم می شود. بنابراین زمان تعویض دنده در هر ماشینی، نسبت به ماشین دیگر متفاوت است و راننده باید قادر به تشخیص زمان تعویض دنده ی ماشین خود باشد. همچنین در مسیرهای مختلف، یعنی مسیرهای صاف و سربالایی و سر پاینی ها، تعویض دنده در زمان های متفاوتی انجام میشود.
اهمیت یادگیری اصول تعویض دنده ماشین
رانندگی از زمان قدیم به این معنی بود که بتوان ماشین های نقلیه مثل کامیون اتوبوس و… را کنترل کرد که چنین مهارت هایی نیازمند رعایت بعضی از نکات مثل دقت بالا بود. در اموزشگاه های رانندگی به اموزش رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی و آشنایی با اجزای مهم ماشین می پردازند. از اصول مهم در یادگیری رانندگی می توان به اصول تعویض دنده ماشین اشاره کرد؛ چون به عملکرد بهتر قطعات ماشین کمک می کند و در نتیجه در طول مسیر، رانندگی بهتری خواهید داشت.
رابطه ی کلاچ با دنده ها
کلاچ، موجب ارتباط موتور و گیربکس به یکدیگر میشود و درواقع باید حتماً برای استفاده ی اصولی از تعویض دنده ماشین با آن آشنایی داشته باشید. کلاچ در مواقع لازم، موجب قطع گیربکس از موتور میشود و در مواقع نیاز هم گیربکس را به موتور وصل میکند. همچنین این قطعه مکانیکی وظیفه دارد که نیرو را انتقال دهد و وظیفه ی کلاچ، تنظیم کردن نیرو و عملکرد آن میباشد و همچنین به منظور جلوگیری از تصادفات، سرعت را کنترل می کند و این مزیت را دارد که بدون خاموش کردن ماشین بتوانید دنده را عوض کنید و هنگام عوض کردن دنده باعث قطع اتصال سیستم انتقال نیرو و تغيير گشتاور موتور و دور موتور می شود.
نقش گیربکس در تعویض دنده ماشین
گیربکس یا همان جعبه دنده در بین دنده و تعویض دنده ماشین، ارتباط ایجاد میکند. گیربکس وظیفه دارد که میان سرعت و نیروی ماشین، تعادل برقرار کند. از اجزای مهم خودرو می توان گیربکس را نام برد که عملا هیچ حرکتی بدون آن امکان پذیر نیست. خودوی شما با استفاده از گیربکس ۵ حالته به طرف جلو یا عقب حرکت کند و همچنین یک حالت خلاص دارد. قطر و اندازه ی دنده سنگین با دنده سبک فرق دارد. قطعاً دنده ی سنگین در مقایسه با دنده سبک، قطر بیشتری دارد. قدرت دنده سنگین، بالاست ولی سرعت آن کم است درحالیکه قدرت دنده سبک در چرخ دنده ها پائین تر و سرعت آن بیشتر است.
دنده سنگین و دنده سبک چیست؟
کاربرد دنده سبک برای گاز دادن و سرعت گرفتن میباشد و برای جاده های بین شهری، اتوبان ها و ازادراه ها از این دنده استفاده می شود. قدرت دنده های سبک، کم است و مناسب برای افزایش سرعت می باشد. دنده سنگین، که از قدرت زیادی برخوردار است؛ متشکل از دنده های ۱ و ۲ میباشد و معمولاً از این دنده در جاده های شیب دار استفاده می شود. البته در زمانی که قصد حرکت خودرو را دارید باید از این دنده ها استفاده کنید. قدرت زیاد دنده های سنگین در جاده های سربالایی به شما امکان بالا رفتن خودرو را می دهد و در جاده های سرپایینی، نمی گذارد که خودروی شما بیش از حد ، شتاب بگیرد.
هر چه دور موتور بیشتر باشد , خودرو شما سریعتر می تواند به نقطه تعویض دنده برسدتنظیم دور موتور( REV MATCHING)
یکی از اساسی ترین تکنیک های رانندگان حتی در مسابقات، نرم دنده تعویض کردن میباشد که بسیاری از رانندگان نمیتوانند آنرا در رانندگی اعمال کنند. نرم تعویض کردن دنده از مزایایی همچون افزایش عمر گیربکس و اعمال فشار کم تر به آن، کاهش استرس رانندگی و سرنشینان و جلوگیری از انتقال وزن ناخواسته به قسمت جلوی خودرو برخوردار می باشد.
انتخاب سرعت مناسب برای تعویض دنده
دور موتور در زمان حرکت با خودرو، به ۳۰۰۰ دور در دقیقه میرسد و بعد از فول شدن صدای موتور باید نسبت به تعویض دنده اقدام کنید و یک دنده بالاتر بروید. از طریق کیلومتر شمار میتوانید برای کم کردن دنده استفاده کنید. هنگام حرکت با دنده ۳ و سرعت ۷۰ کیلومتر، اگر ترمز کنید سرعتتان به ۵۰ کیلومتر میرسد و دیگر به تعویض دنده نیازی ندارید؛ بدین دلیل که ابتدای دنده ۳ از ۵۰کیلومتر شروع میشود. درصورت حرکت با دنده ۳ و ترمز کردن ناگهانی، اگر سرعتتان ۳۵ کیلومتر شد؛ باید یک دنده کم کنید. دنده در چنین شرایطی بسختی جا میخورد و گیر بکس صدا میدهد؛ به این علت که سرعت به ۲۵ کیلومتر نرسیده، باید هم زمان با دنده کم کردن تک گاز بدهید تا دور موتور، برابر با سرعت ماشین شما شود و براحتی دنده جا بخورد.
تعویض دنده با سرعت های مختلف
> تعویض دنده و سبک کردن دنده:
تعویض دنده برای سبک سازی آن مثلا از دنده یک به دنده دو، راحت تر و کم دغدغه تر از سنگین کردن است و تنها کافی است که برای دنده بعدی، دور موتور را با بازی کردن با پدال گاز آماده کنید و نسبت به تعویض دنده ها در حداکثر دامنه نیرویی خود اقدام کنید.
> تعویض دنده و سنگین کردن دنده:
شما برای سنگین کردن دنده می توانید طبق دو روش زیر عمل کنید:
۱. حرکت ماشین با دور موتوری کم تر از بازه اعمال نیرو موردنیاز :
درواقع به این روش، دنده را سنگین می کنید. اگر در حال حرکت با دنده ۳ هستید؛ با گذاشتن پای خود بر روی کلاچ، دنده را از ۳ به ۲ بیاورید و بر روی پدال گاز، فشار اعمال کنید و با تنظیم دور موتور می توانید پایتان را از روی کلاچ بردارید.
زمان تعویض دنده خودرو در اتومبیل های مختلف متفاوت است۲. سنگین کردن دنده در زمان زیاد بودن سرعت و نزدیک شدن به پیچ برای عبور از آن:
اگر در حال نزدیک شدن به پیچ با سرعت بالا هستید و با دنده ۳ حرکت میکنید؛ باید ترمز بگیرید و یک دنده را کم کنید و پایتان رابه آرامی از روی کلاچ بردارید. در زمان ترمز گرفتن به علت ترمز موتور، وزن بیش از پیش به جلوی خودرو انتقال پیدا می کند و به این ترتیب وارد پیچ می شوید.
سرعت مناسب برای تعویض دنده سنگین
دنده های قدرتی و یا سنگین به دنده های یک به دو خودروهای سواری گفته می شود؛ به دلیل این که نیروی آن ها زیاد است و هر جا که به قدرت زیاد برای حرکت خودرو نیاز باشد؛ کاربرد دارد. مانند:
- سربالایی های تند
- در سرازیری های تند( به دلیل این که نمی خواهیم سرعت اتومبیل ما در سرازیری زیاد شود)
- جهت کاهش استفاده از ترمز و کنترل بهتر فرمان و کنترل سرعت
سنگین کردن دنده و دنده معکوس
شما در دو حالت زیر، مجاز به سنگین کردن دنده هستید:
۱. خودرو با دور موتوری در حال حرکت است که نسبت به بازه اعمال نیرو موردنیاز راننده، کم تر است( در اصطلاح سنتی دنده مرده) در چنین شرایطی، شما باید دور موتور ساده را تنظیم کنید. از این رو برای سنگین کردن دنده، اگر خودرو در حال حرکت با دنده ۳ است؛ پای خود را بر روی کلاچ بگذارید و یک دنده کم کنید. سپس دور موتور را با فشردن پدال گاز، به میزان هماهنگی برسانید و پایتان را از روی کلاچ بردارید.
۲. در زمان نزدیک شدن به پیچ و زیاد بودن سرعت خودرو باید در حین ترمز گیری برای عبور از پیچ، دنده را سنگین کنید ولی کنترل چنین اوضاعی کمی پیچیده است. شما به پیچ با سرعت بالا ( حرکت روی لیمیت) یعنی دنده ۳، نزدیک می شوید؛ در این شرایط باید ترمز بگیرید و یک دنده کم کنید، سپس به آرامی پای خود از روی کلاچ بردارید. چون خودرو از ترمز موتور، استفاده میکند؛ وزن با سرعت به سمت جلو انتقال پیدا می کند و از پیچ عبور میکنید و احتمال بیش فرمانی( سر خوردن عقب خودرو) به دلیل توزیع وزن نامناسب، بسیار افزایش پیدا میکند.
گیربکس یا همان جعبه دنده، ارتباط دهنده دنده و تعویض دنده خودرو است بنابراین اگر در رانندگی، حرفه ای نیستید؛ نباید با سرعت زیاد در ابتدای کار، رانندگی کنید و سرعتتان را قبل از پیچ به حد مناسب برسانید و به دنده سنگین تر با یک تنظیم دور موتور ساده بروید. ولی در دنیای حرفه ای چنین فرآیندی غیرممکن است. این فرآیند زمانبر نمیگذارد که شما از تمام مسیر شتابگیری استفاده کنید.
دنده اتوماتیک بهتر است یا دنده دستی
بسیاری از رانندگان خودرو، علاقه به تعویض دنده ماشین دارند و حتی ترجیح میدهند که از دنده های دستی بجای دنده های اتوماتیک استفاده کنند؛ بدین دلیل که اگر راننده دنده را به صورت آگاهانه عوض کند، آسیب های کمتری نسبت به دنده های اتوماتیک به خودرو وارد میشود. ولی دنده ی اتومات در ترافیک های طولانی مدت، کارایی بیشتری دارد؛ چون راننده نباید دنده عوض کند و به خاطر کلاچ نداشتن، راننده کم تر خسته میشود و همچنین زمان تعویض دنده اتومات، دیرتر است زیرا آگاهانه نیست و از گیربکس های اتومات در مقایسه با گیربکس های دستی، کم تر استفاده میشود و هزینه ی آن گرانتر است.
برای استفاده از دنده اتوماتیک، هر چقدر فشار بیشتری به پدال گاز وارد کنید؛ دنده در حالت سبک تری قرار می گیرد و گیربکس در حالت آزاد تری است و در نتیجه باعث افزایش شتاب خودرو می شود و اگر در زمان استفاده از دنده اتوماتیک به پدال گاز فشار نیاورید؛ دنده سنگین تر میشود و فعالیت چرخ دنده ها در گیربکس، بیشتر میشود و به کاهش سرعت خودرو منجر میشود که نقش بسزایی در سر پایینی ها دارد.
برای استفاده ی اصولی از تعویض دنده خودرو شناخت آن امری ضروریستزمان تعویض روغن گیربکس
درصورت رعایت اصول تعویض دنده ی ماشین به خوبی، روغن مورد استفاده ی شما برای گیربکس باید یک مرتبه در هر سال، تعویض شود. روغن گیربکس براساس باور و عقیده ی متخصصین ما باید برای روانکاری بهتر اجزای گیربکس و حرکت چرخ دنده ها در هر ۳۰ هزار کارکرد خودرو، تعویض شود.
استفاده از تکنیک پاشنه - پنجه در تعویض دنده
در زمان شتابگیری با دنده ۳ و نزدیک شدن به پیچ باید ترمز بگیرید. دور موتور و سرعت در این شرایط به اندازه ایست که دنده را میتوانید کم کنید. در این زمان باید پاشنه پای راستتان را بر روی ترمز بگذارید و پاشنه پایتان را روی پدال گاز بگذارید و کلاچ را فشار دهید. سپس گاز را با پاشنه ی پایتان فشار دهید تا دور موتور به حد تنظیم دور موتور برسد. اینک یک دنده کم کنید و پاشنه پای راست و پای چپتان را بطور هم زمان از روی پدال های گاز و کلاچ بردارید.
یکی از اصول صحیح تعویض دنده خودرو، استفاده از تکنیک پاشنه - پنجه میباشداگر باز هم نیاز به ترمز گرفتن بود، باید وضعیت فشرده پدال ترمز را حفظ کنید وگرنه مجددا به شتاب گیری اقدام کرده و وارد پیچ میشوید .شما هم اکنون بدون این که زمان را از دست بدهید و طول فاصله ترمزگیری را افزایش دهید و حتی مهم تر از آن ترمز موتور را درگیر کنید و نهایتا تعادل خودرو را بر هم زنید، دنده را سنگین کرده اید. فراموش نکنید که در برخی موارد، این تکنیک برای چند دنده به صورت ترتیبی استفاده می شود( از ۵ به ۴/۴ به ۳ و ...)
گردآوری: بخش خودرو سرپوش
- 15
- 2
