ترموستات خودرو
ترموستات خودرو قطعه کوچکی است که بین موتور و رادیاتور خودرو قرار می گیرد و وظیفه دارد که دمای حرارت موتور را پیوسته نزدیک به دمای عملکردی آن نگه دارد. دمای موتور باید درجه مشخصی داشته باشد درصورتی که دمای آن پایین باشد غلظت روغن افزایش می یابد و در نتیجه روغن کاری قطعات موتور بدرستی انجام نمی شود. همینطور اگر دمای آن از حد استاندارد بالاتر رود روغن بیش از حد رقیق می شود و خاصیت خود را از دست می دهد بدین ترتیب برای این که موتور خودرو عملکرد درستی داشته باشد باید دمای آن در حد استاندارد یعنی ۸۵ درجه نگه داری شود که ترموستات وظیفه تنظیم آن را به عهده دارد. ترموستات ماشین در روزهای سرد به کمک موتور می آید تا موتور در کوتاه ترین زمان ممکن گرم شود.
نحوه ی کار کردن ترموستات خودرو
ترموستات خودرو کار قطع و وصل کردن را به صورت اتوماتیک انجام می دهد. هنگامی که موتور خودرو سرد است این قطعه مکانیکی، مسیر ورودی آب به رادیاتور را بسته نگه می دارد. آب، مسیر بسته دور موتور را طی می کند تا به دمای تعریف شده در ترموستات برسد. زمانی که آب به دمای مناسب رسید، ترموستات ورودی آنرا باز می کند و پس از کم شدن حرارت، ترموستات ماشین عمل قطع و وصل کردن را مجددا تکرار می کند تا درجه حرارت موتور در حد معمول خود باقی بماند.
تعویض و بازدید ترموستات خودرو
ترموستات خودرو دستگاهی یک بار مصرف و غیر قابل تعمیر میباشد در موقع نصب باید به علامت فلش روی ان توجه شود و اگر ترموستات ماشین در محدوده درجه حرارت مجاز تعیین شده باز و بسته نشود و موتور خیلی داغ و یا سرد باشد باید سریعاً آنرا تعویض کرد.
انواع ترموستات خودرو
- ترموستات الكترومكانیكی خودرو:
این نوع ترموستات خودرو با استفاده از فرمان حسگر حرارتی به وسیله یكسری رابط مكانیكی به میكروسوئیچ، باعث قطع و وصل مدار الكتریكی می شود محصول این نوع تكنولوژی دارای عمری طولانی است.
ترموستات الكترومكانیكی خودرو دارای دو نوع سنسور دما می باشد. یك نوع آن بر اساس اصل انبساط مایع عمل می كند. این سیستم حرارتی كه diastat نامیده می شود و با نام ترموستات مویین نیز شناخته شده است، شامل سنسور یا حسگر، لوله مویین و دیافراگم می باشد. زمانی كه دمای سنسور افزایش می یابد مایع از طریق لوله مویین به داخل دیافراگم رفته و ایجاد انبساط كاری (Working distention) می نماید. به وسیله این انبساط كاری كلید فنری (Snap action) به كار می افتد كه میتواند مدار را باز كند یا ببندد و نوع دیگر توسط انبساط فلز كه ترموستات بایمتال نامیده می شود، مستقیماً با انبساط فلز، كلید فنری عمل می كند.
- ترموستات الكترونیكی خودرو:
این نوع ترموستات خودرو فرمان دریافت شده از سنسور دمایی را توسط جریان الكترونیكی به یک رله مینیاتوری منتقل و باعث قطع و وصل جریان الكتریكی می گردد.
قفل کردن ترموستات خودرو
روش تشخیص قفل شدن ترموستات خودرو به اینصورت است که دست خود را به رادیاتور نزدیک کنید و اگر احساس کردید دمای آن بالا نیست دستتان را روی رادیاتور بگذارید. اگر حس کردید رادیاتور سرد است ولی دمای آمپر آب موتور از حد نرمال بالاتر بود احتمال قفل شدن ترموستات وجود دارد. در این چنین مواقعی چاره ای جز خاموش کردن موتور و صبر کردن ندارید تا بعد از خنک شدن اقدام به تعویض ترموستات ماشین کنید.
علائم خرابی ترموستات خودرو
تعویض ترموستات خودرو یک تعمیر نسبتاً ارزان قیمت است. تعویض نکردن این قطعه امکان دارد سبب جوش آوردن موتور شود که در نتیجه احتمال این وجود دارد آسیب های زیادی به موتور وارد کند که تعمیر این آسیب ها هزینه های گزافی دارند. هرگونه ایجاد مشکل در این قطعه بطور مستقیم روی دمای موتور تأثير خواهد گذاشت و در طولانی مدت امکان دارد به موتور خودرو صدمات جدی وارد بیاورد. ترموستات خراب باعث می شود تا موتور خودرو دیرتر از حالت معمول گرم شود و این خود منجر به افزایش مصرف سوخت نیز می گردد. همچنین، خرابی این قطعه در موتور میتواند در طولانی مدت منجر به فرسوده شدن سیلندرها، کاهش غلظت روغن و در آخر فرسایش قطعات خودرو شود. علائم خرابی ترموستات خودرو معمولاً شامل مواردی هستند که در زیر به آنها اشاره شده است:
>> بالا رفتن دمای موتور به بیش از حد مجاز در همان دقایق اولیه روشن شدن خودرو:
یکی از مهم ترین علائم خرابی ترموستات خودرو، تغییرات غیر عادی مربوط به دمای موتور آن است. مثلا چنانچه خودروی خود را روشن کنید و موتور خودروی شما در کم تر از بیست دقیقه جوش بیاورد باید به درست کار کردن ترموستات خودرو شک کنید و این اتفاق را به عنوان یکی از علائم خرابی ترموستات خودرو به حساب بیاورید.
درصورتیکه تغییرات دمای آب داخل رادیاتور که از طریق نشانگر مخصوص آن قابل رویت است غیر عادی باشد به احتمال فراوان اشکال از ترموستات خودرو خواهد بود. به این معنی که اگر درجه حرارت موتور خودرو بطور غیر عادی کاهش یا افزایش پیدا کند این موضوع میتواند یکی از علائم خرابی ترموستات خودرو باشد.
>> افزایش غیر طبیعی مصرف سوخت:
همان گونه که به آن اشاره شد جوش آوردن زودهنگام موتور خودرو و تغییرات پیوسته و مداوم درجه آمپر خودرو به شکل نامنظم میتواند از علائم خرابی ترموستات خودرو باشد. نشت کردن آب یا مایع خنک کننده ی موجود در رادیاتور از روزنه های گوناگون خودرو، کاستی های دیگری مانند افزایش غیر عادی میزان مصرف سوخت نیز میتواند بعنوان یکی از علائم خرابی ترموستات خودرو تلقی شود.
اگر ترموستات خودرو درست کار نکند عملکرد موتور خودرو با اختلالات گوناگون روبرو شده و تضعیف خواهد گردید. از همین رو برای جبران مافات لازم است که سوخت بیشتری مصرف گردد تا ضعف موتور خودرو به شکل نسبی پوشش داده شود. به این ترتیب میزان مصرف سوخت خودرو به شکل غیر عادی فزونی خواهد یافت. بدین ترتیب اگر خودروی سواری شما بیش از حالت عادی سوخت مصرف کند باید ترموستات خودرو را مورد وارسی قرار دهید.
>> مصرف زیاد روغن موتور:
افزایش دمای موتور ناشی از خرابی ترموستات خودرو میتواند به مصرف بیشتر روغن موتور نیز بیانجامد. در واقع هرچه دمای موتور فزونی یابد قسمتی از روغن آن بخار می شود. بدین ترتیب، پایین نگه داشتن دمای پیشرانه باعث کاهش مصرف روغن آن نیز می شود.
>> نشت آب رادیات از قسمت های گوناگون خودرو:
وظیفه ترموستات خودرو ایجاد جریان مایع خنک کننده در اطراف موتور است ولی اگر مایع خنک کننده به بیرون نشت کند احیانا ترموستات خودرو دیگر قابلیت باز شدن ندارد و آب رادیاتور به علت فشردگی زیاد به بیرون نشت کرده است. این نشتی اول امکان دارد تنها در اطراف ترموستات دیده شود ولی باید آنرا بسیار جدی گرفت. چراکه امکان دارد به علت فشار بالا به مجاری موتور نیز سرایت کند.
>> زنگ زدگی و خوردگی:
دلیل ایجاد این مشکل می تواند خنک کننده آلوده، خنک کننده ناسازگار یا مخلوطی از مایعهای خنک کننده با ترکیب شیمیایی گوناگون باشد. یکی دیگر از دلایل احتمالی خرابی ترموستات خودرو امکان دارد درپوش فشار معیوب باشد که سبب ایجاد حباب هوا و تسریع روند زنگ زدگی شود. برای رفع این مشکل، ترموستات خودرو را تعویض کنید. پیش از نصب ترموستات جدید، سیستم خنک کننده را به طور کامل شست و شو داده و سیستم را با خنک کننده توصیه شده توسط کارخانه سازنده مجدداً پر کنید. درپوش فشار را بازرسی کرده و در صورت نقص جایگزین کنید.
مشکلات نصب ترموستات خودرو با دمای پایین تر
کارخانه سازنده خودرو دمای مشخصی را برای ترموستات در نظر می گیرد و زمان تعویض نیز باید ترموستات خودرو با دمای مشخص شده را نصب کنید در غیر اینصورت موتور سریعتر از حد معمول گرم می شود ولی به دمای موردنیاز خود نمی رسد.
- افزایش مصرف سوخت
- مصرف بالای روغن و پایین آمدن غلظت آن
- استهلاک سریع سیلندرها و پیستون ها
- فرسودگی سریع قطعات خودرو
زمانی که از ترموستات استاندارد استفاده نکنید اتفاقاتی که در بالا اشاره شد برای خودرو رخ می دهد پس بهتر است هیچوقت ریسک نکنید و ترموستات خودرو متناسب را روی خودرو نصب کنید.
عوارض برداشتن ترموستات خودرو
یکی از عواقب ناشی از برداشتن ترموستات خودرو در فصل تابستان و ترموستاتی که دمای آن پایینتر از دمای استاندارد باشد میتوان گفت فرسایش بیشتر موتور و افزایش مصرف سوخت از مهم ترین خصوصیت های منفی آن هستند. از مهمترین مضرات حذف ترموستات خودرو هم میتوان علاوه بر دو مورد فوق به خطر تاب برداشتن سرسیلندر نیز اشاره کرد. نصب ترموستاتی که دمای آن استاندارد باشد سبب کاهش مصرف سوخت، کاهش فرسایش موتور و کارکرد بهتر آن می شود. پس هیچگاه ترموستات خودروی خود را حذف نکنید (چه در تابستان چه در زمستان) و همینطور از ترموستاتی که دمای باز شدن آن پایینتر از نرمال است استفاده نکنید.
اگر حس می کنید خودروی شما داغتر از دمای نرمال کار می کند و از سالم بودن ترموستات خودرو ممطئن هستید باید عیب را در دیگر اجزای سیستم خنک کننده جست و جو کنید. خاطرجمع باشید سیستم خنک کننده ای که معیوب باشد با نصب ترموستات دما پایین عیبش رفع نمی شود و تحت فشار خودش را نشان می دهد. پس با نصب ترموستات دما پایین یا حذف ترموستات ماشین فقط صورت مسئله را پاک می کنید و مشکل گرم شدن و بازده پایین سیستم خنک کننده هم چنان سر جای خودش است.
چنانچه ترموستات خودرو از سیستم خنک کننده آن در تابستان حذف شود موتور ماشین باید مدت زمان بیشتری کار کند تا به دمای استاندارد برسد. همینطور موتور خودرو برای دست یافتن به دمای استاندارد خود در روزهای سرد با چالش بیشتری رو به رو خواهد بود. از سوی دیگر نبود ترموستات در فصل تابستان باعث می شود که هیچ مانعی برای بازگشت آب به داخل رادیاتور خودرو وجود نداشته باشد. براین اساس سرعت ورود و خروج آب به رادیاتور خودرو بیشتر می شود و امکان دارد فرصت چندانی برای خنک شدن آن در رادیاتور ماشین بدست نیاید. به این ترتیب علاوه بر روزهای سرد در روزهای گرم نیز سیستم خنک کننده خودرو بدون ترموستات از کارایی لازم برخوردار نخواهد بود.
عمر مفید ترموستات خودرو
قطعات خودرو عمر مفید دارند و پس از آن استفاده از آن قطعات برای خودرو زیان بار است. اکثر تعمیرکاران بر این باورند که ترموستات خودرو هر زمانی که خراب شود یا درست کار نکند باید تعویض گردد ولی متخصصان و سازنندگان ترموستات ماشین توصیه می کنند که هر ۵۰ هزار کیلومتر رانندگی، ترموستات باید تعویض گردد. درصورتی که بخواهیم میانگین را در نظر بگیرم برترین حالت سالی یک بار است. یعنی هر سال ترموستات خودرو را تعویض کنیم تا دچار مشکل و خرابی نشود.
گردآوری: بخش خودرو سرپوش
- 13
- 3