آشنایی با اجزای شمع خودرو و نحوه ی عملکرد آن

شمع خودرو قطعه ای متشکل از الکترود ، عایق چینی، واشرها و غیره می باشد

شمع خودرو

شمع خودرو که موقعیت آن در بالای محفظه احتراق و سیلندر خودرو  است؛ از الکترود ، عایق چینی، واشرها و غیره تشکیل شده است. این قطعه از یک طرف، جریان ولتاژ بالای برق را میگیرد و از طرف دیگر در محظه احتراق، جرقه ای را بوجود می آورد و باعث انفجار بخار فشرده شده بنزین می گردد و نیروی لازم برای حرکت خودرو را مهیا میکند. در حقیقت از وظایف شمع خودرو می توان به انفجار در محفظه احتراق و حرکت دادن سیلندرها به سمت پایین اشاره کرد. شمع جرقه در اثر پاشش سوخت توسط انژکتور به درون سیلندر و فشرده شدن آن توسط سوپاپ بوجود می آید و در محظه احتراق، انفجار رخ میدهد.

درصورت عدم جرقه زنی به موقع شمع خودرو، بنزین فشرده شده به خوبی در محفظه احتراق منفجر نمیشود و از این رو سیلندرها نمیتوانند حرکت کنند. لذا این قطعه، کاربرد بسیاری در موتور خودرو دارد و باید اقدامات لازمه را نسبت به نگهداری آن انجام داد.

نحوه ی کار شمع خودرو

شمع خودرو اجزای مختلفی دارد. پس از این که کوئل خودرو توانست از طریق باتری خودرو، جریان با ولتاژ پائین را بگیرد به افزایش ولتاژ آن کمک می کند و در نتیجه این جریان ولتاژ بالا به شمع منتقل می شود. پس از این اتفاق، جریان بین دو الکترود مرکزی و جانبی موجود در شمع افزایش می یابد که این الکترودها مثبت و منفی هستند و موجب تغيير ساختار گازهای موجود در محفظه میشوند. گازهای موجود در اثر افزایش ولتاژ، یونیزه میشوند و از این رو احتراقی را در محفظه بوجود می آورند.

شمع خودرو معمولاً برای انجام عمل احتراق، نیازمند ولتاژی حدود ۱۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ ولت یا بیشتر است.

انواع شمع خودرو

انواع مختلفی از شمع خودرو در بازار قطعات یدکی خودرو وجود دارند که از ویژگی های منحصر به فردی برخوردارند. از انواع شمع های خودرو می توان به شمع گرم، شمع پلاتینیومی، شمع نیکلی، شمع ایریدیومی، شمع سرد و شمع های چند الکترودی اشاره کرد.

شمع خودرو قطعه‌ای کوچک با اهمیتی بالا و وظیفه‌ای بزرگ است

اجزای شمع ماشین

با اینکه شمع خودرو، کوچک است و پیچیدگی های دیگر قطعات خودرو را ندارد اما وظیفه ی بزرگی را بر عهده دارد. این قطعه اجزای کوچک اما متعددی دارد که در ادامه درخصوص آن ها شرح داده شده است:

* عایق چینی:

جنس عایق چینی از اکسید آلومینیوم یا آلومین است که پوشش خارجی آن یک لایه لعاب شیشه ای می باشد. این لایه خارجی سفید رنگ، مانع جذب آلودگی توسط عایق میشود و بطور کامل، منافذ آنرا می پوشاند.

عایق در برابر فشارها و حرارت بالا، استحکام لازم را به شمع می دهد. عایق نیز قابلیت جدا کردن در برخی از شمع ها را دارد که به آن شمع های دو تکه اطلاق میشود.

* بدنه شمع:

جنس بدنه ی شمع از فولاد می باشد که قادر به محکم نگهداشتن شمع بر روی سیلندر است. در بالای بدنه شمع می توانید آچارخور و در پائین آن، رزوه یا پایه شمع را ببینید. از واشری در بین بدنه و سرسیلندر استفاده می شود که وظیفه ی آن عایق بندی و جلوگیری از نفوذ مخلوط سوخت و هوا به بیرون از سیلندرها است.

* ترمینال شمع:

ترمینال شمع که ناقل قوی الکتریسیته است به بالاترین قسمت بدنه شمع و بخشی که از عایق بیرون می زند، اطلاق میشود و به وایر متصل می شود. ترمینال از مقاومت بالایی دربرابر زنگ زدگی برخوردار است.

* پایه شمع:

به پایه شمع، رزوه می گویند که با اتصال به سر سیلندر، بر روی آن بسته می شود تا جاییکه همسطح با محفظه احتراق باشد. شمع خودرو در صورت بلند یا کوتاه بودن بیش از حد این پایه میسوزد. شمع ها به دو دسته پایه بلند و پایه کوتاه، از نظر اندازه و قطر پایه تقسیم میشوند که برای استفاده از آن ها باید به موتور و سرسیلندر هر خودرو توجه کرد.

* الکترود مثبت:

الکترود مثبت که در وسط چینی قرار دارد؛ تحت عنوان الکترود مرکزی شمع شناخته می شود و جنس آن از آلیاژ های فولادی نظیر فولاد- نیکل، فولاد- کروم یا فولاد- منگنز می باشد. این الکترود بخاطر قرار گرفتن در معرض حرارت بالا، از آلیاژ مقاوم دربرابر حرارت ساخته می شود.

گاهی اوقات، ساخت این الکترود به صورت دو تکه است و از یک مقاومت با جنس شیشه ای مخصوص در بین این دو تکه استفاده می شود که موجب افزایش طول عمر شمع می گردد. اخیرا از الکترود مرکزی با جنس مس پوشیده شده از نیکل کروم در شمع ها استفاده می شود که رسانای الکتریسیته خوبی به غیر از مقاومت حرارتی بالا می باشد.

فاصله هوای موجود در بین الکترود مثبت و عایق چینی موجب فراهم کردن فضای انبساط الکترود میشود. الکترود مثبت، وظیفه ی انتقال الکتریسیته از ترمینال تا محفظه احتراق را برعهده دارد.

* الکترود منفی:

الکترود منفی که به بدنه یا پایه شمع متصل است؛ با نام الکترود کناری شناخته می شود. این الکترود با استفاده از آلیاژ نیکل- کروم ساخته شده و در اطراف الکترود مثبت به شکل زائده ای انتهای پایه دیده می شود. در انواع مختلف شمع، تعداد الکترود منفی متفاوتی وجود دارد.

شمع خودرو بر اثر استفاده در طول زمان مستهلک می‌شود

* گپ:

گپ یا شکاف جرقه به فاصله بین دو الکترود مثبت و الکترود منفی اطلاق میشود که اندازه‌گیری و تنظیم آن بسیار دقیق است. باتوجه به نیاز های موتور، این فاصله متفاوت است و نقش مهمی در مناسب بودن شمع برای موتور دارد اما درصورت زیادتر بودن فاصله گپ، جرقه زنی بهتر صورت می گیرد.

علائم خرابی شمع

شمع خودرو به عنوان یک قطعه مصرفی محسوب میشود به این دلیل که با گذشت زمان در اثر استفاده دچار استهلاک میشوند و باید نسبت به تعویض آن ها پس از مدتی اقدام کرد.

>> استارت نخوردن و کاهش شتاب خودرو، نخستین علائم خرابی شمع خودرو می باشد. در ضمن، زمان تعویض این قطعه را می توانید از طریق ایجاد تغییرات یا صدمات فیزیکی در شمع تشخیص دهید. از دیگر علائم خرابی شمع خودرو می توان به تغییر اندازه سر شمع یا شکسته شدن عایق چینی شمع و تغيير رنگ عایق چینی آن اشاره کرد.

>> گاهی اوقات تجمع رسوباتی در سر شمع باعث اختلال در عملکرد صحیح آن میشود. شایع ترین علائم خرابی شمع ها شامل دود زده و سیاه شدن شمع ها میباشد که از این رو می توان فهمید مشکلاتی در ترکیب نسبت هوا و بنزین خودرو وجود دارد. گاهی اوقات خاکستر سفید رنگی بر اثر کیفیت سوخت، بر روی سر شمع بوجود می آید که اثراتی بر روی عملکرد این قطعه دارد.

>> روغن زدن شمع ها نیز بیانگر روغن سوزی موتور، ورود روغن به درون سیلندر و تأثیر سوختن آن بر روی شمع میباشد که باید این مشکل را سریعا برطرف کرد.

>> اگر الکترودهای شمع نیز از بین رفت و دچار تغییرات نامناسبی شد باید نسبت به تعویض آن در اولین فرصت اقدام کنید. همچنین درصورت کارکرد سخت موتور خودرو در حالت ثابت، احتمالا شمع های خودرو به سرویس نیاز داشته باشند. گاهی اوقات مصرف سوخت بیش از حد بخاطر عملکرد نامناسب شمع ها است. خام سوزی موتور و قدرت پائین موتور در زمان شتاب گرفتن به این معنیست که باید شمع خودرو را تعویض کنید.

عمر شمع خودرو

طول عمر هر یک از شمع های خودرو، مفید است و این بازه زمانی به زمان تعویض آن ها بستگی دارد. به عنوان نمونه عمر مفید شمع های پلاتینیومی حدود ۱۰۰۰۰۰ کیلومتر است درحالیکه طول عمر مفید شمع های مسی حدود ۳۰۰۰۰ کیلومتر است. همچنین عمر مفید انواع شمع خودروی موجود در بازار، تقریبا۱۵۰۰۰۰ کیلومتر است.

از اولین علائم خرابی شمع خودرو می‌توان به استارت نخوردن خودرو اشاره کرد

گردآوری: بخش خودرو سرپوش