هواپیما از عوامل ضربه زننده به محیط زیست است و بعضاً سوانح هوایی مرگباری را نیز موجب میشود؛ با این حال امروزه بُعد مسافت به یُمن وجود این وسایل نقلیه محلی از اعراب ندارد و علاوه بر صنعت توریسم، هواپیماها انقلابی در عالم تجارت، ماموریتهای اکتشافی و حتی تاکتیکهای نظامی پدید آوردهاند. اما علاوه بر جنبه مهندسی، از منظر زیبایی شناسی نیز میتوان به این ساختههای دست بشر نگریست.
لاکهید کانستلیشن (Lockheed Constellation)
کمپانی لاکهید در سال ۱۹۳۹ با اصرار و حمایت یکی از بازرگانهای سرشناس امریکایی به نام هاوارد هیوز متقاعد به تولید کانستلیشن (یا به اختصار کانی) شد. هدف از اجرای این پروژه، ساخت هواپیمایی بوده که بتواند نسبت به نمونههای مشابه، مسافرین بیشتری را سریعتر به مقاصد دورتر برساند و آنچنان اقتصادی باشد که سفر هوایی را به جایگزینی مناسب برای سفرهای زمینی، ریلی و دریایی تبدیل کند. کانی بین سالهای ۱۹۴۳ تا ۱۹۵۸ تولید شد و تا دهه ۹۰ میلادی در خطوط هوایی مختلف مورد استفاده قرار گرفت. سه فروند کانستلیشن نیز هواپیمای اختصاصی آیزنهاور، سی و چهارمین رییس جمهور ایالات متحده بودهاند. در تصویر بالا ورژن نظامی این هواپیما با نام USAF C-69 را مشاهده میکنید.
کنکورد (Concorde)
هزینه بالای تولید و نگهداشت کنکورد موجب پایان نافرجام این پروژه شد اما رخ زیبای این هواپیما در یاد علاقهمندان به صنعت هوانوردی باقی مانده است. کنکورد حاصل ادغام دو پروژه بود که به طور همزمان در کشورهای انگلستان و فرانسه برای راهاندازی اولین خط هوایی سوپرسونیک (مافوق صوت) کلید خورده بودند. با سرعتی بیش از دو برابر سرعت صوت، مسافران کنکورد میتوانستند مسافت بین نیویورک تا لندن را تنها در سه ساعت بپیمایند اما یک سانحه فاجعهبار در سال ۲۰۰۰ و در پی آن نگرانیهای امنیتی ایجاد شده پس از حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، آخرین میخ بر تابوت هواپیمایی بودند که به علت مشکلات اقتصادی حال و روز خوشی را سپری نمیکرد. آخرین کنکورد در سال ۲۰۰۳ به پرواز در آمد و اکنون در خانهی ابدی خود یعنی موزه هوافضای بریستول آرمیده است.
گرومن اف ۷ اف تایگرکت (Grumman F7F Tigercat)
همانطور که در تصویر پیداست اف ۷ اف تایگرکت یک هواپیمای جنگنده بود که بین سالهای ۱۹۴۴ تا ۱۹۵۴ مورد استفادهی نیروی دریایی ایالات متحده قرار گرفت. فارق از وزن زیاد هواپیما، گرومن موفق به طراحی جنگندهای شده بود که قدرت و زیبایی را به طور توامان داشت. البته تنها حضور نظامی تایگرکت در جنگ کره بود و پس از آن تعداد اندکی از این هواپیماها بین دهه ۶۰ تا ۸۰ میلادی برای کنترل آتش سوزی جنگلهای امریکا مورد استفاده قرار گرفتند.
ماکی ام سی ۷۲ (Macchi M.C.72)
به عنوان یک هواپیمای دریایی، بارزهی اصلی ماکی ام سی ۷۲ سرعت آن بود. اگرچه این هواپیمای ساخت ایتالیا تنها بین سالهای ۱۹۳۱ تا ۱۹۳۴ پرواز کرد اما با میانگین سرعت ۷۰۹.۲ کیلومتر بر ساعت لقب سریعترین هواپیما را به خود اختصاص داد. البته این رکورد تنها پنج سال دست نخورده باقی ماند اما ام سی ۷۲ تا به امروز نیز سریعترین هواپیمای دریایی تک موتورهای بوده که به پرواز درآمده است.
پی ۵۱ ماستنگ (P-51 Mustang)
این هواپیمای ساخت شرکت نورث امریکن، در جنگ جهانی دوم در اختیار انگلستان قرار گرفت تا جایگزین جنگندههای قدیمی اسپیتفایر و هاریکین شود. آوازهی بلند ماستنگ از توانایی پرواز طولانی مدت و حملات کوبندهی آن به تاسیسات دشمن پدید آمده؛ تا جایی که از هرمان گورینگ (یکی از مقامات بلند پایهی آلمان نازی) این طور نقل قول شده که پس از مشاهدهی پی ۵۱ ماستنگ بر فراز برلین در سال ۱۹۴۴ دریافته که شکست آلمان حتمی خواهد بود. سناتور ترومن نیز آن را ایرودینامیکترین هواپیما توصیف کرده است.
گرومن بی ۲ اسپریت (Northrop Grumman B-2 Spirit)
نام اسپریت (به معنای روح) کاملاً برازندهی این بمب افکن رادار گریز است. ساختار متمایز با آن دماغهی نوک تیز، چهره ترسناکی به این هواپیما داده و با وجود ابعاد بزرگ و فاصله ۵۲ متری بین بالها، اسپیریت به راحتی میتواند خود را از نظرها پنهان کند. شاید تصور میشد برای یک بمب افکن رادار گریز، «زیبایی» میوه ممنوعه باشد اما اسپریت خلاف این را اثبات کرده است.
سوپرمارین اسپیتفایر (Supermarine Spitfire)
سرعت، قدرت مانور، پرواز راحت و حداکثر انطابقپذیری همه آن چیزی است که باید در وصف سوپرمارین اسپیتفایر گفته شود. این هواپیما که ۲۴ ورژن مختلف از آن بین سالهای ۱۹۳۸ تا ۱۹۴۸ به مرحله تولید رسید با بالهای کوچک و بیضویاش یکی از نمادهای جنگ جهانی دوم است. در طی این سالها سوپرمارین اسپیتفایر از یک ماشین جنگی ناتوان به برگ برندهای برای نیروهای انگلستان بدل شد و نقش بهسزایی در تهاجم نیروهای متفقین به ساحل نورماندی در عملیات D-Day داشت. از اسپیتفایر به عنوان جنگندهی مورد علاقهی خلبانها نیز یاد شده است.
ویکرز وی سی ۱۰ (Vickers VC10)
در نگاه اول به ویکرز وی سی ۱۰ بالهای بزرگش بیش از هر چیز دیگری جلب توجه میکنند. هدف از این نوع طراحی، تسهیل نشست و برخاست هواپیما در فرودگاههایی بود که در مناطق مرتفع واقع شدهاند و یا باندهای کوتاهی دارند. ویکرز وی سی ۱۰ هواپیمایی محبوب نزد مسافران و خدمه پرواز بود اما عدم سازگاری آن با تکنولوژیهای جدید به کار رفته در موتور هواپیماها، موجب توقف تولید آن در سال ۱۹۷۰ شد؛ هر چند که نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا تا سال ۲۰۱۳ به استفاده از ویکرز وی سی ۱۰ ادامه داد.
آورو اِویان (Avro Avian)
آورو اِویان نقش مهمی در رواج یافتن تولید و خرید هواپیماهای شخصی داشت اما شاید شهرت اصلی آن به دلیل یک پرواز حماسی باشد. در سال ۱۹۲۸ آملیا ایرهارت به عنوان اولین خلبان زن، آورو اویان را به تنهایی بر فراز اقیانوس اطلس از اروپا تا امریکا به پرواز درآورد. دیگر عاملی که نام آورو اویان را در تاریخ جاودانه کرد رساندن دارو با آن به بیماران کانادایی پس از شیوع مرض دیفتری در سال ۱۹۲۸ بوده است.
بلریو ۱۱ (Blériot XI)
سازنده و خلبان این هواپیما، لوییس بلریو در سال ۱۹۰۹ بود که به ویژه پس از پرواز بر فراز کانال انگلیس (حدفاصل انگلستان و فرانسه) سر و صدای زیادی به پا کرد. در آن سالها بلریو ۱۱ در سراسر دنیا به فروش میرسید و تولید آن تا آغاز جنگ جهانی اول هم ادامه داشت. در حال حاضر نیز نمونههای اندکی از آن حفظ شدهاند و همچنان قادر به پرواز هستند.
- 11
- 6