شبکه‌های اجتماعی باعث گسیختگی جامعه می شوند

یکی از مدیران اجرایی سابق فیسبوک درباره‌ی آسیبی که شبکه‌های اجتماعی به جوامع مدنی سراسر دنیا وارد می‌کنند، صحبت کرده است. چامات پالیاپیتیا که در سال ۲۰۰۷ به فیسبوک پیوست و پس از مدتی به یکی از مدیران ارشد این شرکت تبدیل شد، می‌گوید از کمکی که به این شرکت کرده است، احساس گناه شدیدی می‌کند.

وی در جمع افراد حاضر در مدرسه‌ی عالی کسب‌وکار استنفورد به مردم توصیه کرد به مدتی طولانی از شبکه‌های اجتماعی فاصله بگیرند و سپس افزود: من معتقدم ما ابزارهایی خلق کرده‌ایم که در حال ازهم‌پاشی ساختار اجتماعی و نحوه‌ی کارکرد جامعه است.

نه‌تنها فیسبوک، بلکه گستره‌ای وسیع‌تر از اکوسیستم اینترنت در معرض انتقادات پالیاپیتیا قرار داشت. او با اشاره به اینکه تعاملات اینترنتی نه بر پایه‌ی گفتمان مدنی و همکاری؛ بلکه برآمده از قلب‌ها، لایک‌ها، تأییدیه‌ها و مبتنی بر اخبار جعلی و دروغین است، گفت: «چرخه‌های بازخورد هیجانی و کوتاه‌مدتی که ما خلق کرده‌ایم، در حال نابودی نحوه‌ی کارکرد جامعه است. این یک مشکل آمریکایی نیست. این درباره‌ی تبلیغات روس‌ها نیست. این یک مشکل جهانی است.»

وی در ادامه، به شرح حادثه‌ای در هند پرداخت که طی آن اشتراک‌گذاری پیام‌هایی جعلی درباره‌ی آدم‌ربایی در پیام‌رسان واتساپ منجر به قتل خیابانی ۷ انسان بی‌گناه شد. پالیاپیتیا می‌گوید: «این همان چیزی است که با آن مواجه هستیم. این حادثه را در مقیاسی بزرگ‌تر تصور کنید؛ جایی که بازیگران بد می‌توانند افراد بیشتری را به انجام خواسته‌های خود وادار کنند. این واقعا موقعیت بسیار بدی است.» وی می‌گوید تا حد امکان سعی دارد کمتر از فیسبوک استفاده کند و کودکانش نیز اجازه‌ی استفاده از این شبکه‌ی اجتماعی را ندارند.

پیش از اظهارات پالیاپیتیا، انتقادهای مشابه دیگری از سوی دیگر کارکنان رده‌بالای فیسبوک که در رساندن این شبکه‌ی اجتماعی به جایگاه فعلی‌اش تأثیرگذار بوده‌اند، منتشر شده بود. در ماه نوامبر، شان پارکر اعلام کرد که که به یک «معترض باوجدان» علیه شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است و مدعی شد که «فیسبوک و دیگران با سوء استفاده از آسیب‌پذیری در روانشناسی انسانی به موفقیت دست پیدا کرده‌اند.»

یکی از مدیران محصول سابق فیسبوک به نام آنتونیو گارسیا مارتینز مدعی است که فیسبوک درباره‌ی توانایی‌اش در تأثیرگذاری بر افراد براساس داده‌هایی که از آ‌ن‌ها جمع‌آوری می‌کند، دروغ می‌گوید. وی همچنین کتابی به نام «میمون‌های هرج و مرج» درباره‌ی اشتغال خود در این شرکت نوشته است.

این کارکنان سابق فیسبوک همگی اظهارات خود را در زمانی بیان کرده‌اند که نگرانی‌ها درباره‌ی قدرت فیسبوک به نقطه‌ی اوج رسیده است. در ماه‌های گذشته، در حالی نگرانی‌ها درباره‌ی نقش فیسبوک در انتخابات ایالات متحده و توانایی آن در دامن زدن به اخبار جعلی افزایش یافت که گزارش‌های دیگری با تمرکز بر نحوه‌ی ارتباط این شبکه‌ی اجتماعی با فجایعی نظیر پاکسازی قومی مردم روهینگیا در میانمار منتشر شد.

پالیاپیتیا در گفته‌های خود نه‌تنها فیسبوک، بلکه کل سیستم سرمایه‌گذاری خطرپذیر سیلیکون ولی را به باد انتقاد گرفت. او گفت سرمایه‌داران به جای توجه به مشکلات واقعی نظیر تغییر اقلیم و بیماری، اقدام به تزریق پول به شرکت‌های مزخرف، بی‌مصرف و ابلهانه می‌کنند. پالیاپیتیا در حال حاضر شرکت خود را به نام کپیتال سوشال اداره می‌کند که هدفش تأمین مالی شرکت‌ها در بخش‌هایی نظیر مراقبت‌های سلامتی و آموزش است.

علاوه بر این، پالیاپیتیا اشاره کرد که هرچند سرمایه‌گذاران فناوری افراد قدرتمندی به نظر می‌رسند؛ اما آن‌ها قدرت خود را بیش از همه از طریق شانس به‌ دست آورده‌اند، نه مهارت فردی. او می‌گوید: همه‌ی آن‌ها مزخرف می‌گویند.

اگر شما صاحب یک صندلی باشید، معاملات خوبی انجام بدهید و ثروت کلانی در اختیار داشته باشید و در همین زمان طوفان سهمگینی از تغییرات فناورانه نیز در راه باشد؛ با گذشت زمان، صاحب یکی از ۲۰ شرکتی که به موفقیت دست یافته‌اند، می‌شوید و شبیه یک نابغه به نظر می‌رسید. هیچ کس نمی‌خواهد به این موضوع اذعان کند؛ اما این یک حقیقت محض است.

میلاد میرکانی