شوک گوگل به رانندگان آنلاین

دسترسی ایرانی‌ها به گوگل‌مپ بسته شد. این موضوع درحالی رخ می‌دهد که نقشه‌های آنلاین این روزها در ایران بسیار فراگیر شده است. از کاربران عمومی نقشه‌های آنلاین که بگذریم، حالا بسیاری از کسب‌وکارهای اینترنتی حیاتشان به همین نقشه‌های آنلاین وابسته است. از توزیع‌کنندکان کالاهای اینترنتی گرفته تا اپلیکیشن‌هایی که نزدیکترین رستوران‌ها، فروشگاه‌ها و مراکز خدماتی را با نقشه‌های آنلاین به کاربرانشان آدرس می‌دهند. در این بین، شاید رانندگان تاکسی‌های موبایلی بیشتر از همه با نقشه‌های اینترنتی سروکار داشته باشند اما گوگل‌مپ به تازگی خدمات خود را برای ایرانی‌ها پولی کرده است.

پرداخت هزینه استفاده از گوگل‌مپ، برای ایرانی‌هایی که در شرایط تحریم به سر می‌برند، بسیار دشوار است. این در شرایطی است که به جز گوگل‌مپ، ویز پرکاربردترین برنامه برای رانندگان تاکسی‌های موبایلی است. با این حال آنها با ویز هم دردسرهای زیادی را پشت‌سر گذاشته‌اند. ویز چندی پیش به بهانه اسراییلی‌بودن مالک آن فیلتر شد و استفاده از فیلترشکن برای دسترسی رانندگان به ویز مشکلات زیادی برای آنها درست کرد. گرچه این نرم‌افزار رفع فیلتر شد اما نکته اینجاست که گوگل بخش عمده‌ای از سهام این شرکت را خریده و معلوم نیست آینده دسترسی به این نرم‌افزار در ایران چه می‌شود؟ از این گذشته، در ایران نقشه فارسی با کیفیتی به صورت آنلاین وجود ندارد که جایگزین نمونه‌های مشابه خارجی شود.

گوگل‌مپ پولی شد

مسدودشدن دسترسی ایرانی‌ها به گوگل‌مپ اتفاقی است که سردرگمی جدی را برای کسب‌وکارهای ایرانی که سروکار زیادی با این اپلیکیشن داشته‌اند، ایجاد کرده است. البته گوگل پیش از این گفته بود که قرار است خدمات نقشه آنلاین خود را پولی کند اما درحال حاضر دسترسی به این خدمات را برای دامنه‌های آی.آر که متعلق به ایران است، پولی کرده و استفاده از آن مشروط به داشتن کردیت کارت است که چون ایرانی‌ها به دلیل تحریم به خدمات بانکی بین‌المللی دسترسی ندارند، استفاده‌شان از کردیت کارت بسیار پرهزینه است.

دردسرهای تمام‌نشدنی تحریم برای مشاغل آنلاین

مسدودشدن دسترسی کاربران ایرانی به گوگل‌مپ نخستین‌بار نیست که اتفاق افتاده بلکه ایرانی‌ها قبلا هم با دردسرهایی از این قبیل روبه‌رو شده بودند. کمتر از یک‌سال پیش بود که کمپانی اپل تحریم‌هایی را برای کاربران ایرانی اجرا کرد که تأثیر زیادی روی رونق بازار آنها گذاشت. در آن دوره اپلیکیشن‌هایی مثل دیجی‌کالا، الوپیک، تخفیفان، دلیون، اسنپ و تپ‌سی قربانی تحریم اپل شدند و نامشان از فهرست اپ‌استور حذف شد. بعد از این اتفاق زمزمه‌هایی هم درباره تحریم اپلیکیشن‌های ایرانی از طرف گوگل‌مپ مطرح شد که در آن دوره استارتاپ‌هایی مثل اسنپ و تپسی با دردسر روبه‌رو شدند.

حالا بعد از گذشت نزدیک به ٩ماه از آن اتفاقات و حذف برنامه‌هایی مثل اسنپ و تپسی از گوگل‌مپ در گوگل به روی ایرانی‌ها بسته شده است.از ابتدای هفته جاری بود که صاحبان کسب‌وکارهای ایرانی که در سرویس‌هایشان از نقشه گوگل استفاده می‌کنند، از مسدودشدن امکان استفاده از قابلیت‌های این سرویس خبر دادند. ماجرا از این قرار است که محدودیت‌های جدید روی API گوگل‌مپ تنها برای سرویس‌های دارای دامنه دات‌ای‌آر ایجاد شده که معنای عامیانه این محدودیت جدید همان تحریم است که گریبانگیر اپ‌های ایرانی شده است. البته مدیران گوگل محدودیت ایجادشده را به دلیل ایجاد یک تغییر اساسی در مدل سرویس‌دهی API می‌دانند و حرفی از تحریم به میان نیاورده‌اند اما همزمانی این تغییر و مسدودشدن دسترسی ایرانی‌ها شائبه تحریم‌شدن استارتاپ‌های ایرانی از طرف گوگل را ایجاد کرده است.

تحریم به اضافه فیلترینگ و اختلال

با این حال، دردسر کسب‌وکارهای آنلاین به تحریم‌های جهانی خلاصه نمی‌شود و نهادهای داخلی هم گاه و بیگاه و به بهانه‌های مختلف دسترسی کسب‌وکارها به برنامه‌های موردنیازشان را مسدود یا با اختلال دچار می‌کنند. نمونه آن فیلترینگ تلگرام است یا بستن فیلترشکن‌ها که حتی پیام‌رسان‌های داخلی مانند سروش را با اختلال گسترده مواجه کرد. یا فیلترشدن ویز که رانندگان آنلاین را با مشکلات پیچیده مواجه کرد.

محمد که راننده اسنپ در کرج است، به «شهروند» می‌گوید: در زمان فیلتر ویز مسافری را از کرج به تهران آوردم اما چون فیلترشکنم از کار افتاد و تهران را به خوبی بلد نبودم، نتوانستم آدرس را به موقع پیدا کنم و مسافرم قطارش را از دست داد.

حالا مسدود شدن دسترسی به گوگل‌مپ، شوک بزرگی به کسب‌وکارهای ایرانی ازجمله تاکسی‌های اینترنتی وارد کرده است. اغلب کارشناسان حوزه IT تغییر مدل خدمات‌رسانی را نقابی برای بازگرداندن تحریم‌ها به ایران می‌دانند و سکوت مدیران گوگل را هم شاهد ادعایشان معرفی می‌کنند.

حتی مدیران برخی از کسب‌وکارهایی که به‌طور مستقیم با این برنامه در ارتباط بوده‌اند هم تحریم را دلیل اصلی این اتفاق می‌دانند. مدیر ارشد فنی اسنپ از سکوت مدیران گوگل و بی‌پاسخ گذاشتن سوالات و تماس‌های ایرانی‌ها درباره دلیل مسدود شدن دسترسی ایران به گوگل‌مپ می‌گوید و توضیح می‌دهد: «ما با مدیران گوگل مکاتبه کردیم، اما هنوز پاسخی نگرفتیم. نقشه لود نمی‌شود و خطای ۴۰۱ رخ می‌دهد که بلاک‌شدن از طرف ادمین دلیل این خطا است. در اسناد مربوط به این خطا، به بلاک کردن ادمین اشاره شده است.

گوگل فعلا دراین‌باره سکوت کرده و البته زمانی که اپلیکیشن ما از گوگل‌پلی حذف شد نیز پاسخی به ما ندادند و چیزی را تایید یا تکذیب نکردند.» قطعا مسدود شدن دامنه‌های ir برای کسب‌وکارهای نقشه‌محور مثل تاکسی‌های اینترنتی دردسر بزرگی است و هنوز هم یک جایگزین بومی کامل ارایه داده نشده، اما ظاهرا قرار است طی ماه‌های آینده نقشه‌ای کامل و جامع در اختیار اپلیکیشن‌های حمل‌ونقلی قرار بگیرد تا خلأ گوگل‌مپ احساس نشود، اما واقعا این اتفاق رخ می‌دهد؟

گوگل به ایرانی‌ها جواب نمی‌دهد

واقعیت این است که نمی‌توان شرکت گوگل را به دلیل ایجاد محدودیت برای کاربران ایرانی بابت استفاده از گوگل‌مپ محکوم کرد، اما این‌که آیا این اتفاق به بازگشت تحریم‌ها ربط دارد یا نه را از کیوان نقره‌کار، تحلیلگر فناوری اطلاعات و ارتباطات پرسیدیم و او هم این‌گونه پاسخ داد: «همه ما می‌دانیم طراحی و اداره برنامه‌های اپلیکیشن‌محور برای شرکت‌ها کار دشواری است، به همین دلیل باید به آنها حق بدهیم که برای تغییر نحوه ارایه خدمات اپلیکیشن‌های خود تصمیم بگیرند. البته هر تغییری هم که درحال انجام است، باید با حفظ و رعایت حقوق شهروندی صورت بگیرد و نباید به‌طور ناگهانی تصمیم به حذف یک اپلیکیشن گرفته شود، بلکه باید اطلاع‌رسانی شود تا مشتری، جایگزینی برای سرویس قبلی و مورد استفاده‌اش پیدا کند. اکنون هم ابهامات زیادی درباره بسته‌شدن دسترسی ایرانی‌ها به گوگل‌مپ ایجاد شده که یکی از آنها ارتباط داشتن یا نداشتن این اتفاق با تحریم‌هاست. واقعیت این است که باید پاسخ این سوال را مدیران گوگل به صورت شفاف بدهند و بگویند آیا عدم دسترسی به این اپلیکیشن درحال حاضر فقط مختص به ایران است یا خیر. البته مدیران گوگل هم ممکن است نیازی به پاسخگویی در این زمینه نبینند، چون وقتی ماجرا رنگ‌وبوی سیاسی به خود بگیرد، آنها هم از پاسخگویی شانه خالی می‌کنند.»

خرید اعتبار به‌صرفه نیست

طبق آن‌چه مدیران گوگل از ماه‌های گذشته اعلام کرده بودند، کسانی می‌توانند به گوگل‌مپ دسترسی پیدا کنند که کارت‌های اعتباری مخصوص داشته باشند. حالا سوال این‌جاست که با توجه به در پیش بودن موج جدیدی از تحریم‌ها، آیا منطقی است که کاربران یا شرکت‌های ایرانی بابت خرید کارت‌های اعتباری هزینه کنند یا نه؟ نقره‌کار دراین‌باره می‌گوید: «باید دید راهکار خرید این کارت‌ها چیست؟

قطعا برای خرید این کارت‌ها باید از واحدهای بین‌المللی پول استفاده کرد که همین موضوع هم هزینه‌ها را بشدت افزایش می‌دهد. فرض کنیم که کاربران ایرانی هم بتوانند بیلینگ اکانت تهیه کنند، اما اگر دوباره ماجرای تحریم‌ها وسط بیاید و اعتبار این کارت‌ها هم مخدوش شود، آن وقت چه باید کرد؟ به نظر من با توجه به عدم‌ثبات در روابط ایران با شرکت‌های خارجی، بهتر است هزینه‌ای را که قرار است بابت خرید اعتبار جهت استفاده از گوگل‌مپ صرف شود، آن هم درحالی‌که ممکن است با تشدید تحریم‌ها نتوان از این کارت‌ها بهره برد، در جای دیگری صرف کنیم. بهتر است به جای صرف هزینه گزاف برای گشایش استفاده از گوگل‌مپ، روی به تهیه و تولید نقشه‌های داخلی و قرار دادن آنها در قالب اپلیکیشن برای استفاده شرکت‌ها و کسب‌وکارها و حتی مردم عادی بیاوریم.

البته خود من همواره از کسانی هستم که به اپلیکیشن‌های ایرانی نقد دارم، اما باید سازوکارهایی درنظر گرفته شود تا بتوانیم یک اپلیکیشن حرفه‌ای را جایگزین گوگل‌مپ کنیم و در اختیار مردم قرار دهیم، چون کاملا مشخص است که خرید اعتبار برای استفاده از گوگل‌مپ کاری دشوار با دردسرهای زیاد است که با توجه به منازعات سیاسی حتی تضمینی هم برای استفاده از آن برای ایرانی‌ها نخواهد بود و دردسرهای جدیدی برای استفاده‌کنندگان از گوگل‌مپ ایجاد می‌شود، پس بهتر است شرکت‌های مربوطه به فکر تهیه اپلیکیشنی باشند که پاسخگوی نیازهای مردم باشد و دیگر جای خالی گوگل‌مپ در کسب‌وکارها احساس نشود.» به‌نظر می‌رسد حتی اگر فقط بازگشت تحریم‌ها دلیل مسدودشدن گوگل‌مپ برای ایرانی‌ها نباشد، اما حتی استفاده دوباره از این برنامه با خرید کارت‌های اعتباری هم خالی از دردسر نخواهد بود و منازعات سیاسی بیشتر از آن‌چه فکر می‌کنیم، روی زندگی و کسب‌وکار و آرامش مردم تأثیرگذار است.

مسیریاب‌های جایگزین waze و گوگل‌مپ چقدر به کار می‌آیند؟

در صورتی که waze هم در ایران دچار مشکل شود، می‌توانید مسیریاب‌های دیگری را جایگزین کنید که می‌توانند تا حدودی خلأ محبوب‌ترین نقشه‌های آنلاین را برای شما پر کنند.

مسیریاب صوتی و مکان‌یاب سپهر

قبل از هر چیز باید بگوییم این مسیریاب نقشه آفلاین تمام شهرهای ایران و جهان به همراه تصاویر ماهواره‌ای آنها را در خود دارد. درواقع این اپلیکیشن از همان نقشه‌های گوگل برای مسیریابی استفاده می‌کند، منتها رابط کاربری آن فارسی است. قابلیت محاسبه زمان رسیدن از مبدأ به مقصد و نمایش سرعت لحظه‌ای شما هنگام حرکت همانند اپلیکیشن Waze نیز در آن وجود دارد. امکان ذخیره‌سازی هر مسیری برای استفاده‌های بعدی، جست‌وجوی اماکن و جست‌وجوی شهرها نیز از دیگر قابلیت‌های این اپلیکیشن است.

نقشه و مسیریاب صوتی دال

اپلیکیشنی است که شباهت زیادی به اپلیکیشن Waze دارد با این تفاوت که رابط کاربری آن کاملا فارسی است. امکان اطلاع از وضع لحظه‌ای ترافیک خیابان‌ها که همه رانندگان به‌خصوص رانندگان سرویس‌های حمل‌ونقل اینترنتی به دنبالش هستند نیز در این اپلیکیشن وجود دارد. اگر با اپلیکیشن Waze کار کرده باشید، باید بگوییم هیچ مشکلی در استفاده از این اپلیکیشن نخواهید داشت، چون بسیاری از کارکردهای اپلیکیشن ازجمله جست‌وجوی مقصد و تعیین مسیر در آن دقیقا مانند اپلیکیشن Wazeانجام می‌شود.

مسیریاب GPS Navigation

یکی از بهترین جایگزین‌ها برای مسیریاب Waze است با قابلیت‌هایی همچون نمایش مسیر به‌صورت سه‌بعدی، نمایش وضع ترافیک خیابان‌ها که هر دو دقیقه یک‌بار به‌روز می‌شود، امکان اطلاع از موقعیت دوربین‌های کنترل سرعت، امکان استفاده از راهنمای صوتی و امکان استفاده از اپلیکیشن به‌صورت آفلاین (البته برای اطلاع از وضع ترافیک خیابان‌ها حتما باید آنلاین باشید). از طرفی این اپلیکیشن دو مزیت دیگر هم نسبت به اپلیکیشن Wazeدارد.

مسیریاب Sygic

شاید بتوان گفت بعد از اپلیکیشن Wazeمعروف‌ترین اپلیکیشن مسیریاب خارجی Sygic است. این اپلیکیشن تنها در ایران به نسبت اپلیکیشن‌های مشابه خود ١٠برابر بیشتر دانلود شده و از نزدیک به ٣٨٠٠ امتیازی که به آن داده شده امتیاز ٤,٥ از ٥ را دریافت کرده است. آمار دانلود آن در گوگل‌پلی نیز قابل توجه است: بیش از ٥٠٠‌میلیون دانلود. نمایش نقشه به‌صورت سه‌بعدی و دو بعدی و اطلاع از وضع ترافیک لحظه به لحظه خیابان‌ها از قابلیت‌های بارز این اپلیکیشن است. امکان استفاده از صفحه نمایش HUD نیز در آن وجود دارد.