مروری بر تاریخچه کارت حافظه

اولین باری که داده در یک کارت-که می‌توان آن را کارت حافظه نامید-ذخیره شد، سال ۱۷۲۵ بود که کارت‌های پانچ به‌عنوان نوعی سیستم کنترل برای کارگاه نساجی مورد استفاده قرار گرفتند. این کارت‌ها به‌گونه‌ای تصاویر را با روشی کاملاً متفاوت ذخیره می‌کردند. در سال ۱۸۸۴، «هرمان هولریث» (Herman Hollerith) برای جدول‌بندی داده‌ها در مرکز سرشماری از کارت پانچ استفاده کرد که به‌نوعی پدربزرگ نرم‌افزار اکسل متولد شد. این مخترع سپس شرکتی را بنیان گذاشت که بعدها به شرکت IBM تبدیل شد.

Programma 101 که در سال ۱۹۶۵ عرضه شد، به اعتقاد برخی از کارشناسان اولین کامپیوتر دسکتاپ مصرفی محسوب می‌شود که البته طبق استانداردهای امروزی، بیش از هر چیزی یک ماشین‌حساب دسکتاپ بوده است. این محصول از کارت‌های مغناطیسی بلندی پشتیبانی می‌کرد که در آن دستورالعمل‌ها و داده‌های مختلفی ذخیره می‌شد؛ موردی که در آن زمان در بین محصولات مصرفی بی‌سابقه بود.

بهتر است که دیگر از دهه‌های گذشته فاصله بگیریم و به دوران مدرن نگاهی بیندازیم. اولین کارت حافظه‌ای که در گوشی‌های GSM مورد استفاده قرار گرفت، سیم‌کارت بود. هرچند در سیم‌کارت‌ها نمی‌توان داده‌های زیادی را ذخیره کرد، ولی همین ذخیره تعدادی از فهرست مخاطبین و پیامک‌ها، یک ویژگی مثمر ثمر محسوب می‌شد که تا همین حالا هم ادامه یافته است. سیم‌کارت‌های اولیه می‌توانستند حدود ۲۰ شماره و ۵ پیامک را ذخیره کنند و بعدها با پیشرفت‌های به دست آمده، سیم‌کارت‌ها موفق شدند ۲۵۰ شماره را ذخیره کنند.

در همین زمینه باید خاطرنشان کنیم که در این مطلب ما به کارت حافظه CF که «دستیارهای دیجتالی شخصی» (PDA) از آن‌ها استفاده می‌کردند، نمی‌پردازیم؛ زیرا کارت‌های CF علاوه بر ذخیره‌سازی داده از پس انجام کارهای دیگری هم برمی‌آمدند و بهتر است در مطلبی جداگانه به آن‌ها نگاهی بیندازیم.

گوشی زیمنس SL45 (عرضه شده در سال ۲۰۰۰)، اولین گوشی‌ای بود که از کارت حافظه MMC پشتیبانی می‌کرد. این محصول که توسط سن‌دیسک و زیمنس ساخته شده بود، در سال ۱۹۹۷ رونمایی شد و به همین خاطر زیمنس به جای بهره‌گیری از دیگر استانداردهای کارت حافظه، تصمیم گرفت از این استاندارد بهره ببرد.

در سال ۲۰۰۰، شرکت‌های زیمنس، ماتسوشیتو (پاناسونیک امروزی) و توشیبا جایگزین کارت‌های حافظه MMC تحت عنوان SD را معرفی کردند. برای مدتی، هر دوی این کارت‌ها در بازار وجود داشتند و بسیاری از محصولات هم از هر دوی آن‌ها پشتیبانی می‌کردند. البته به دلیل اینکه کارت‌های SD معمولاً نیم میلی‌متر از ضخیم‌تر از کارت‌های قدیمی بودند، این کارت‌ها در بیشتر موارد در درگاه مربوط به MMC جای نمی‌گرفتند. قبل از اینکه کارت حافظه SD کل بازار را قبضه کند، در سال ۲۰۰۴ نمونه نازک‌تر MMC تحت عنوان RS-MMC معرفی شد.

هرچند امروزه دیگر کارت‌های حافظه MMC در بازار دیده نمی‌شود، ولی این استاندارد به شکل دیگری تحت عنوان eMMC همچنان وجود دارد و معمولاً حافظه داخلی گوشی‌های ارزان‌قیمت مبتنی بر همین استاندارد هستند. حافظه داخلی گوشی‌های گران‌قیمت‌تر معمولاً مبتنی بر استانداردهای UFS یا دیگر موارد هستند.

سونی ید طولایی در ارائه و بهره‌گیری از استانداردهای انحصاری دارد و یکی از این استانداردها، Memory Stick نام دارد که در سال ۱۹۹۸ معرفی شد. سونی از این استاندارد کارت حافظه در دوربین‌های دیجیتالی، کنسول‌های پرتابل و گوشی‌های خود استفاده کرد. سونی برای کوچک کردن اندازه‌ی این کارت‌ها، نسل جدید این استاندارد تحت عنوان Memory Stick PRO Duo را معرفی کرد و در نهایت نوبت به M2 رسید که پاسخ سونی برای کارت‌های حافظه microSD بود.

سونی امیدوار بود که این استاندارد بتواند بازار را فرا بگیرد که البته موفق نشد. در دوره‌ی گذار، گوشی‌های سونی هم از Memory Stick و هم از microSD پشتیبانی می‌کردند. در سال ۲۰۰۹ گوشی‌های سونی پشتیبانی از Memory Stick را کنار گذاشتند و این اتفاق برای دیگر محصولات سونی در سال ۲۰۱۰ رخ داد.

در سال‌های اخیر نوآوری چندانی در این زمینه عملی نشده است. در سال ۲۰۱۶، سامسونگ کارت حافظه UFS را معرفی کرد و حتی درگاه‌هایی هم طراحی کرد که از کارت‌های حافظه UFS و microSD پشتیبانی می‌کردند؛ ولی این اقدامات موفقیت‌آمیز نبود. البته این عدم موفقیت تأسف‌آور است، زیرا کارت‌های UFS در مقایسه با کارت‌های microSD از سرعت بسیار بهتری بهره می‌برند.

در همین رابطه، باید به استاندارد جدیدی تحت عنوان SD Express هم اشاره کنیم که مدتی قبل از جانب اتحادیه SD معرفی شد. به‌طور خلاصه، SD Express تکنولوژی NVMe را برای کارت حافظه SD به ارمغان می‌آورد. پشتیبانی این کارت‌ها از PCI-E 3.0 به معنی دست یافتن به سرعت ۹۸۵ مگابایت بر ثانیه است. البته برای ارائه این سرعت، این کارت‌ها باید همانند استاندارد UHS-II از دو ردیف پین استفاده کنند که تا حالا هیچ گوشی هوشمندی از UHS-II پشتیبانی نکرده است.

با این وجود، سریع‌ترین حافظه‌های SSD از NVMe بهره می‌برند و به همین خاطر کارت‌های حافظه برای حرکت رو به جلو باید پشتیبانی از این استاندارد را آغاز کنند. کارت حافظه XQD که جانشین CF Express محسوب می‌شود، از استاندارد NVMe بهره می‌برد و تعداد زیادی از جدیدترین دوربین‌های DSLR و بدون آینه از این کارت‌های حافظه پشتیبانی می‌کنند. البته امیدواریم قبل از اینکه تمام گوشی‌سازها درگاه مربوط به microSD را حذف کنند، این استاندارد به کارت‌های حافظه microSD راه پیدا کند.

در نهایت باید به تلاش هواوی برای ارائه یک استاندارد انحصاری جدید هم اشاره کنیم. به نظر می‌رسد هواوی از شکست سونی درس نگرفته و شاید هم فکر می‌کند تعداد گوشی‌های این شرکت آن‌قدر بالا است که می‌توانند این استاندارد را گسترش دهند. در هر صورت، این استاندارد انحصاری نانو مموری نام دارد و از لحاظ اندازه و شکل و شمایل، مشابه نانو سیم‌کارت است. نکته‌ی جالب توجه در رابطه با این استاندارد جدید این است که در مقایسه با microSD نه‌تنها سریع‌تر نیست، بلکه قیمت ارزان‌تری هم ندارد و به سختی می‌توان آن را در بازار پیدا کرد. باید ببینیم که سرنوشت این استاندارد جدید به کجا می‌رسد.

یوسف اسفندیاری