کره‌ای‌های سودجو

کره‌ای‌هایی که بازار ایران را به تسخیر خود درآورده‌اند ایرانی‌ها را خشمگین کردند. گلکسی نوت ٨ در المپیک زمستانه پیونگ چانگ حسابی در ایران خبرساز شد. کره‌ جنوبی که برای نخستین‌بار است میزبان المپیک زمستانی می‌شود، میزبان خوبی برای ایران نبود و در حالی ‌که سامسونگ گوشی‌های تلفن همراه گلکسی نوت ٨ خود را آماده کرده بود تا در اختیار بازیکنان المپیک قرار دهد، این گوشی‌ها به نماینده کاروان ایران و کره‌ شمالی تحویل داده نشد. این موضوع خشم ایرانی‌ها را به دنبال داشت؛ ایرانی‌هایی که معتقدند با این رفتار به آنها بی‌احترامی شده است. در این میان خبرهایی به گوش می‌رسید که محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به این مسأله واکنش نشان داده و گفته است كه به‌زودی پاسخ سامسونگ را در بازار ایران می‌دهد! از آن‌سو محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران هم که پیشتر گوشی سامسونگ به دست دیده شده بود، اعلام کرد در اعتراض به این موضوع گوشی سامسونگ خود را کنار می‌گذارد و محمد شریعتمداری، وزیر صنعت هم رفتار مشابهی را نشان داد.

با این حال سامسونگ در بیانیه‌ای اعلام کرد که ماجرا به این برند ارتباطی ندارد و آنها چهار‌هزار گوشی برای تمام بازیکنان المپیک زمستانه آماده کرده بودند اما کمیته المپیک به بهانه تحریم ایران از تحویل این گوشی‌ها به کاروان ایران خودداری کرده است.

گر چه محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات اتاق ایران عقیده دارد ممکن است سامسونگ هم شیطنت کرده باشد، زیرا بیشتر برندهای کره‌ای تحت لایسنس آمریکا فعالیت می‌کنند و بنابراین مواضع سیاسی آمریکا در قبال ایران برایشان مهم است. او تأکید می‌کند: اگر سامسونگ شیطنت کرده باشد، چگونه است که برای فروش محصولات خود در بازار ایران و گرفتن بیشترین سهم بازار کالای الکترونیک ما تحریم قایل نیست اما نوبت المپیک که می‌رسد ایران تحریم می‌شود؟! بنابراین، این موضوع باید به صورت دقیق از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت صنعت، معدن و تجارت بررسی شود و در صورت اثبات قصور رفتار تنبیهی برای تجارت با سامسونگ اعمال شود.

لاهوتی ادامه می‌دهد: اگر هم مسأله به کمیته اجرایی المپیک مربوط است که ایران باید به مجامع بین‌المللی شکایت کند.

نیمی از بازار موبایل ایران در قبضه سامسونگ

جنجال سامسونگ و میزبانی غیرمحترمانه کره از ایرانی‌ها در المپیک زمستانه ٢٠١٨ در شرایطی رخ می‌دهد که کره‌ جنوبی سهم بزرگی در بازار ایران دارد. سامسونگ به ‌عنوان یک برند تجاری کره ‌جنوبی به تنهایی بیشتر از نیمی از بازار موبایل ایران را به چنگ گرفته است. بر اساس آمار موسسه تحقیقات بازار GFK در تابستان ٩٦ سامسونگ ٥١‌درصد بازار موبایل ایران را در اختیار داشته است. پس از سامسونگ، هوآوی چینی با اختلاف زیاد ١٤ درصد، دیگر برند کره‌ای یعنی LG معادل ١٣ درصد، اپل ١١ درصد، HTC به اندازه ٤ درصد، برند کره‌ای SONY معادل ٢‌درصد و سایر برندها ٥‌درصد از بازار ایران را در اختیار دارند.

از نظر ارزش فروش بازار هم سامسونگ پیشتاز بازار موبایل ایران است و گر چه محصولات اپل بسیار گرانقیمت است و می‌توانست به لحاظ ارزش سهم سامسونگ را بشکند اما کمپانی آمریکایی با گوشی‌های گران خود همچنان در بازار ایران عقب‌تر از سامسونگ است و این برند کره‌ای ٤٥‌درصد ارزش فروش بازار موبایل ایران را در اختیار دارد. ارزش سالانه بازار موبایل ایران ٦‌میلیارد دلار برآورد شده است و به این ترتیب می‌توان گفت سامسونگ از بازار ایران چیزی نزدیک به ٣‌میلیارد دلار و به عبارتي دقیق‌‌تر دو‌میلیارد و ٧٠٠‌میلیون دلار تنها از محل فروش گوشی درآمد دارد.

کره‌ای‌ها یکه‌تاز بازار تلویزیون ایران

در بازار کالاهای الکترونیک ایران مثل تلویزیون کره‌ای‌ها تقریبا یکه‌تاز هستند. چهار برند SAMSUNG، LG، SONY، PANASONIC بیشترین فروش تلویزیون در ایران را دارند. از این میان سامسونگ یکه‌تاز بازار تلویزیون ایران هم بوده و ٣٩‌درصد از مجموع فروش بازار تلویزیون ایران را به خود اختصاص می‌دهد. بعد از سامسونگ، ال.جی ٣٤‌درصد و سایر برندها درمجموع ٢٧‌درصد فروش بازار ایران را در اختیار دارند.

کره در بازار لوازم خانگی ایران، چین را جا گذاشت

در بازار لوازم خانگی ایران هم کره‌ای‌ها حرف اول را می‌زنند. براساس اعلام سازمان تجارت جهانی کره‌ای‌ها حتی چینی‌ها را پشت سر گذاشته‌اند و بیشتر از یک‌چهارم بازار لوازم خانگی ایران یعنی ٢٧‌درصد از سهم این بازار را در اختیار دارند. پس از کره‌ جنوبی، چینی‌ها سهم ٢٥درصدی، امارات ١٤، آلمان ٨، ترکیه ٧ و ایتالیا ٤‌درصد از بازار لوازم خانگی ایران را در دست دارند؛ البته این سهم‌بندی را سازمان تجارت جهانی با توجه به آمار واردات رسمی قایل شده است و اگر بخواهیم حجم قابل توجه قاچاق لوازم خانگی را به این مجموعه اضافه کنیم، سهم کره‌ای‌ها از بازار لوازم خانگی ایران بیشتر می‌شود.

محمدرضا دیانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی گفته است ٦٥‌درصد از مجموع بازار لوازم خانگی ایران در دست خارجی‌هاست که ٥٥‌درصد این سهم را تنها دو برند کره‌ای،  ازجمله سامسونگ در اختیار دارد.

در بازار خودرو هم کره‌جنوبی یکی از چهار برند بزرگ میدان‌دار بازار ایران است. ژاپن، فرانسه، چین و کره‌جنوبی بیشترین سهم را در بازار خودروهای خارجی ایران دارند.

یک بام و دو هوای کره‌ای‌ها در تحریم ایران

از لوازم مصرفی که بگذریم کره‌جنوبی در بازار کالاهای غیرمصرفی ایران هم نقش پررنگی دارد. با این حال کره‌ای‌ها در تجارت با ایران شرکای خوبی نبوده‌اند. آنها در دوران تحریم بلافاصله خرید نفت از ایران را متوقف کردند و در حالی ‌که از فروش کالاهای استراتژیک صنعت نفت به ایران خودداری می‌کردند، به راحتی کالاهای مصرفی خود را به ایران می‌فروختند و تحریم را نادیده می‌گرفتند. آنها درواقع تنها به بازار ایران فکر می‌کردند و مقابل منافع تجاری ایران سنگ بزرگ تحریم را قرار می‌دادند. در پسابرجام هم کره‌ای‌ها تقریبا جزو آخرین کشورهایی بودند که حاضر به مراوده جدی‌تر تجاری با ایران شدند.

سودجویی سامسونگ از اقتصاد ایران

از این میان سامسونگ که سال‌ها بازار ایران را بدون قید و شرط در اختیار داشت در پسابرجام حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران و راه‌اندازی کارخانه‌های تولیدی در کشور نشد و تنها خط مونتاژ خود را به ایران منتقل کرد؛ آن هم برای آن‌که از تعرفه‌های گمرکی ایران بیشترین استفاده را ببرد. مونتاژی که سامسونگ در ایران انجام می‌دهد درواقع با لحاظ‌کردن کمترین سود برای طرف ایرانی است. به این ترتیب که سامسونگ قطعات لوازم خود را به صورت SKD به ایران منتقل می‌کند و در کشور ما این قطعات کاملا آماده را تنها سرهم‌بندی می‌کند تا به این ترتیب با راحت‌ترین روش ممکن تعرفه ٥٠‌درصدی گمرک ایران برای واردات لوازم خانگی را به ١٥‌درصد برساند. سودجویی برندهای کره‌ای و ازجمله سامسونگ تنها به همین جا ختم نمی‌شود و شرکت‌های ایرانی که واردات محصولات آنها را بر عهده گرفته‌اند، به بهانه مونتاژ در ایران از یارانه ارزی ایرانی‌ها برای سامسونگ استفاده می‌کنند و با ارز مبادله‌ای لوازم تکه‌شده لوازم خانگی کره‌ای را به ایران وارد می‌کنند.

جالب است بدانید شرکت‌های واردکننده لوازم خانگی و محصولات کره‌ای در مناطق آزاد ثبت می‌شوند تا از این رهگذر هم به سود دیگری برسند. این در حالی است که سامسونگ برای تولید لوازم خانگی خود در ایران حاضر شده است از میان تولیدات ایرانی تنها به فوم و کارتن بسته‌بندی لوازمش رضایت بدهد.

در این میان گاهی زمزمه‌های تخلف‌های گمرکی و تقلب برندهای کره‌ای در ایران هم به گوش می‌رسد؛ ازجمله موضوع تخلف گمرکی ال.جی یا دیگر برند کره‌ای «دوو» که به اسم پوسته یخچال، یخچال‌های آماده را به ایران وارد کرده تا تعرفه گمرکی را دور بزند.

رفتار ایران با سرمایه‌گذاران مناسب نیست

با وجود این محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات اتاق ایران تمایل‌نداشتن خارجی‌ها و ازجمله کره‌ای‌ها برای تولید در ایران را چندان عجیب نمی‌داند و می‌گوید: کشورهای مختلف برای حضور برندهای خارجی در کشورشان برنامه‌ریزی‌های ویژه و سیاست خاص خود را دارند. به‌عنوان مثال امارات مبنای تجارت خود را خدمات قرار داده است و کالاهای خارجی به وفور و با تعرفه واردات پایین در بازار این کشور دیده می‌شود و امارات توانسته است‌هاب منطقه در زمینه حمل‌ونقل و صادرات دوباره کالا شود.

او ادامه می‌دهد: ترکیه اما سیاست صنعتی شدن را در برنامه کاری خود قرار داده است و بازارش را بر مبنای سرمایه‌گذاری مشترک و انتقال تکنولوژی در اختیار خارجی‌ها می‌گذارد، چنانکه هم‌اکنون ترکیه توانسته است با تولید مشترک با آلمان صاحب چند برند جهانی لوازم خانگی شود اما در ایران کمتر حرکت حساب شده‌ای در این زمینه وجود دارد.

لاهوتی توضیح می‌دهد: رتبه ایران در زمینه سهولت کسب و کار در قعر فهرست جهانی است و این مسأله تاثیرگذاری مهمی بر رفتار سرمایه‌گذاری خارجی‌ها در ایران دارد. ضمن این‌که یک برند خارجی در ایران به هیچ عنوان نمی‌تواند برنامه‌ریزی بلندمدت داشته باشد و سیاست‌ها و رخدادها مقطعی و کوتاه‌مدت است. به‌عنوان مثال قیمت ارز در ماه‌های گذشته ٢٤ تا ٢٥‌درصد رشد داشته است. کجای جهان این اتفاق می‌افتد و سرمایه‌گذار می‌تواند این مسأله را بپذیرد؟

حالا تمام واکنش ایرانی‌ها به رفتار توهین‌آمیز در المپیک زمستانه، تهدید به تحریم بوده است و البته این تهدید به تحریم دستمایه شوخی در فضای مجازی هم شده است. شوخی‌هایی که می‌گوید ایران در صورت تحریم سامسونگ می‌خواهد چه نوع گوشی را جایگزین کند؟ یا به تهدید تحریم اپل در بازار ایران به دلیل حذف برنامه‌های ایرانی در اپ استور کنایه می‌زنند که بعد از مدتی امتیاز واردات رسمی آن به تأمین‌اجتماعی سپرده شد. شوخی‌هایی که در متن خود رشد و سلامت اقتصادی را یک عامل مهم قدرت‌نمایی ایران در عرصه‌های جهانی می‌داند.