روزنامه توسعه ایرانی نوشت :ضرورت خودکفایی در تولید گندم و بسیاری از محصولات کشاورزی، همواره مورد مناقشه کارشناسان حوزه کشاورزی بوده است ولی با این حال، دولت‌ها همواره تاکید خاصی بر خودکفایی به ویژه در تولید گندم داشته‌اند. در دولت سیزدهم اعلام شد که به خودکفایی در تولید گندم رسیده‌ایم و ماه گذشته، علیرضا مهاجر، معاون وزیر جهاد کشاورزی، گفت که امسال نیازی به واردات حتی یک کیلوگرم گندم به کشور نداریم.
بسیاری از کارشناسان مخالف خودکفایی در محصولات کشاورزی از جمله گندم و برنج هستند و عمده استدلال آنها مربوط به وضعیت منابع آبی کشور و خشکسالی حاکم بر آن از یک‌سو و جدی شدن بحث فرونشست زمین در کشور به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی از سوی دیگر است.
۳ برابر نیاز برنج وارد شد
اما یکی از مباحثی که با اهداف خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی در تضاد قرار می‌گیرد، واردات بی‌رویه این محصولات است.
اینکه زمان برداشت گندم یا برنج که کشاورزان نیازمند فروش محصول خود هستند، اخباری مبنی بر واردات محصول تولیدی آنها شنیده می‌شود و کام آنان را تلخ می‌کند، در کشور مسبوق به سابقه است.
برای مثال، رئیس نظام صنفی کشاورزی اعلام کرد: بنابر آمار اعلامی وزارت جهاد سالانه ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزارتن برنج برای ذخایر استراتژیک نیاز داریم که متاسفانه در سنوات گذشته یک میلیون و ۷۰۰ هزارتن تا ۲ میلیون تن برنج وارد شده است. قاسم پیشه‌ور همچنین گفت که با معرفی ارقام جدید و آموزش و ترویج کشاورزان و به‌کارگیری اقدامات دانش‌بنیان می‌توان به خودکفایی در تولید برنج رسید.
اما چرا این سیاست وارداتی در تقابل با خودکفایی قرار می‌گیرد؟
خودکفایی گندم ضروری است
نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره وضعیت خودکفایی ایران در تولید گندم، یادآور شد: تقریبا چندسال گذشته هم به سطح تولید باثباتی در گندم رسیده بودیم که به دلیل نوسانات اقلیمی مانند خشکسالی و آفت، تولید کم شد، اما در سالیان اخیر خوشبختانه می‌توانیم ادعا کنیم که به خودکفایی در تولید گندم رسیده‌ایم.
نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: یکی از مشکلات خودکفایی، دیرکرد در پرداخت معوقات خریدهای تضمینی به کشاورزان است که اثر منفی بر روند تولید می‌گذارد زیرا کشاورز هزینه کرده و امور خود را باید از این فروش بگذراند و از همه مهمتر، باید زیرساخت کشت سال بعد را آماده کند
محمدرضا موسوی ترابی درباره تولید گندم عنوان کرد: ۶ میلیون هکتار زمین زیرکشت گندم است و از این ۶ میلیون هکتار، ۴ میلیون هکتار تحت کشت دیم قرار دارد و ۲ میلیون هکتار کشت آبی است.
او در پاسخ به اینکه «آیا با توجه به منابع آبی محدود کشور، خودکفایی گندم ضروری است؟»، اظهار کرد: خودکفایی گندم نیاز کشور است زیرا گندم یک محصول بسیار استراتژیک است و امکانات و اراضی و اقلیم مناسب کاشت و خودکفایی در تولید را داریم.
این کارشناس حوزه کشاورزی افزود: گندم در سبد غذایی مردم نقش مهمی دارد، در شهرستان‌ها و محل‌هایی که گندم کشت می‌شود، خوشبختانه مشکل کم‌آبی نداریم و اگر این کشت انجام نشود، کشاورز اشتغال خود را از دست می‌دهد زیرا کشت دیگری نداریم که جایگزین کنیم.
موسوی ترابی در پاسخ به اینکه آیا با وجود کم‌آبی، اصرار به خودکفایی گندم صحیح است، بیان کرد: نمی‌توان کشت دیگری برای گندم جایگزین کرد و اگر هم کشت دیگری جایگزین شود، در هر صورت آب مصرف می‌شود.
او با تاکید بر اینکه حتما باید در تولید گندم خودکفا باشیم، ادامه داد: همچنین باید بهره‌وری کشاورزی بالا رود، باید از روش‌های کشت مکانیزه و بذرهای جدید و آبیاری مدرن استفاده کنیم و شاید با استفاده پیگیر از این روش‌ها، به صادرکننده هم تبدیل می‌شویم.
واردات با خودکفایی گندم مغایرتی ندارد
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی کرمان با اعلام اینکه ۱۱ میلیون تن گندم تولید شده است و در مجموع به ۱۳.۵ میلیون تن گندم نیاز داریم، درباره مقدار واردات گندم اظهار کرد: مقداری واردات داریم که الزامی است و نمی‌توانیم بگوییم این واردات خودکفایی تولید ما را نقض می‌کند.
موسوی ترابی اضافه کرد: این گندم وارداتی مورد استفاده صنایع تبدیلی است زیرا این صنایع به انواعی از گندم نیاز دارند که کشت نمی‌شود و کشت آن اصلا به صرفه نیست. به همین دلیل خود کارخانجات وارد می‌کنند و این واردات نیازی به خرید تضمینی و ورود بخش دولتی ندارد.
او با اشاره به اینکه همچنین ممکن است حوادث غیرمنتظره‌ای مانند آفت و خشکسالی و سیل رخ دهد که باز نیاز به واردات داشته باشیم، تاکید کرد: کشت دیم ما به‌سرعت از حوادث تاثیر می‌گیرد و در این نوع کشت، ۱.۵ میلیون تن نوسان وجود دارد.
محمدرضا موسوی ترابی: گاهی حاشیه سود کاذب باعث واردات بی‌رویه برنج می‌شود. بسیاری از واردکنندگان برنج اصلا تخصصی در این کار ندارند و سابقا یک کیسه برنج هم وارد نکرده بودند. درواقع صادرکننده‌ای هستند که برای جبران ضرر ناشی از اختلاف نرخ ارز بازار آزاد با سامانه نیما، رو به واردات می‌آورند و باعث زیان تولیدکننده داخلی می‌شوند
پرداخت نکردن مطالبات کشاورزان تاثیر منفی بر تولید دارد
نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران درباره تاثیر سیاست‌های دولت بر خودکفایی گندم عنوان کرد که سیاست‌های دولت قطعا در راستای خودکفایی بوده است.
موسوی ترابی عدم پرداخت مطالبات کشاورزان توسط دولت را تاثیرگذار بر خودکفایی در تولید گندم دانست و یادآور شد: سال گذشته هم در پرداخت خریدهای تضمینی تاخیر داشتیم ولی در نهایت انجام شد.
او درباره تاثیر این پرداخت نکردن مطالبات بر تولید افزود: یکی از مشکلات روند خودکفایی، همین وضعیت پرداخت معوقات خریدهای تضمینی به کشاورزان است که اثر منفی بر روند تولید می‌گذارد زیرا کشاورز هزینه کرده و امور خود را باید از این فروش بگذراند و از همه مهمتر، باید زیرساخت کشت سال بعد را آماده کند؛ یعنی حتما به این پول نیاز دارد.
این عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی کرمان تصریح کرد: این برخورد دولت در پرداخت مطالبات خرید تضمینی، بسیاری از کشاورزان را دلسرد می‌کند و برخی کشاورزان به این سمت می‌روند که محصولی بکارند که دولت در آن دخالتی نداشته باشد که هرروز منتظر واریز پول باشند. موسوی ترابی تاکید کرد: باید خریدهای تضمینی زودتر تسویه شود و در نهایت طی یک یا دو قسط پرداخت‌ها صورت بگیرد.
حاشیه سود بالای واردات برنج
او برنج را نقطه مقابل گندم دانست و درباره خودکفایی در تولید این محصول گفت: خودکفایی در تولید برنج ضروری نیست زیرا برنج بسیار آب‌بر است و مصرف آب آن بسیار بیشتر از گندم است.
این فعال اقتصادی درباره تولید برنج اضافه کرد: مقداری برنج تولید داخلی داریم که باید در حفظ آن تلاش کنیم و دنبال افزایش سطح زیر کشت نباشیم زیرا منابع آبی ما پاسخگوی این افزایش نیست.
موسوی ترابی با اعلام اینکه طبق برآوردها، میزان نیاز به واردات برنج حدود ۱ میلیون تن است، اظهار کرد: گاهی حاشیه سود کاذب باعث واردات بی‌رویه می‌شود.
او ادامه داد: این حاشیه سود از تلاطم‌های نرخ ارز و افزایش تورم ناشی می‌شود و این انگیزه واردات بی‌رویه است. یک انگیزه دیگر واردات کاذب، آثار ناشی از سیاست رفع تعهد ارزی است. صادرکننده بدهکار ارزی می‌شود و به دلیل اختلاف نرخ بازار آزاد و دلار نیما، صادرکننده در خطر ورشکستگی قرار می‌گیرد.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی کرمان با عنوان اینکه بسیاری از صادرکنندگان از دور خارج شده‌اند و برخی با کارت‌های یکبار مصرف و روش‌های دیگر در حال فعالیتند، درباره تاثیر سیاست رفع تعهد ارزی بر واردات برنج اضافه کرد: صادرکننده‌ای که در حال فعالیت است، برای جبران ضرر خود که ناشی از اختلاف نرخ ارز بازار آزاد با سامانه نیما است، رو به واردات می‌آورد که سود واردات را با ضرر صادرات تهاتر کند.
موسوی ترابی تصریح کرد: بسیاری از واردکنندگان برنج اصلا تخصصی در این کار ندارند و سابقا یک کیسه برنج هم وارد نکرده بودند.
او با بیان اینکه فعال اقتصادی این واردات را با توجه به نیاز کشور انجام نمی‌دهد و فقط به دلیل حاشیه سود بالای برنج و تسویه‌حساب با دولت است، در پایان خاطرنشان کرد: واردات خارج از برنامه به ضرر تولیدکننده و حتی خود واردکننده هم تمام می‌شود.
- 13
- 5
