آمارتولیدات کشاورزی دولت یازدهم ساختگی نیست/ دستکاری آمارها در سال های ۱۳۸۴ تا۱۳۹۲

وزارت جهادکشاورزی با انتشار بیانیه ای ضمن رد ادعای رسانه های منتقد دولت مبنی بر ساختگی بودن آمار تولیدات کشاورزی دولت یازدهم تاکید کرد، کاهش واردات و بهبود پنج میلیارد دلاری تراز تجاری منفی بخش کشاورزی نشان از واقعی بودن آمار بخش کشاورزی در دولت تدبیر و امید دارد، درحالی که آمار دولت نهم و دهم در این بخش ساختگی بود.

مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت جهاد کشاورزی در این بیانیه ضمن تاکید بر درست بودن آمار تولیدات کشاورزی در دولت یازدهم، برای روسنگری اذهان عمومی افزوده است: آمار تولیدات کشاورزی دولت دهم براساس بررسی، مطالعات کارشناسی و طرح راستی آزمایی آمار و تبیین وضع موجود بخش کشاورزی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۲ اصلاح و اطلاعات راستی آزمایی شده ملاک ارزیابی های آماری قرار گرفته بود.

از سال ۱۳۸۸ زمزمه هایی در بخش های کارشناسی کشور در زمینه مشکلات آمارهای مختلف بویژه آمارهای تولیدات بخش کشاورزی آغاز شد و در زمان مجلس نهم، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی برای راستی آزمایی آمار تولیدات کشاورزی ورود و اقدام کرد.

نخستین پژوهش رسمی در این زمینه در سال ۱۳۸۸ تحت عنوان تحلیل آمارهای تولید در بخش کشاورزی و عوامل مؤثر بر آن انجام و در آن به بررسی صحت آمارهای تولیدات محصولات عمده زراعی پرداخته شد.

در سال ۱۳۸۹ بررسی تولید و تجارت محصولات بخش کشاورزی و در همان سال در گزارشی تحت عنوان 'بررسی بازار تولید و تجارت فرآورده های دامی' و در سال ۱۳۹۰ در گزارش 'نحوه اجرای قانون خرید تضمینی با تأکید بر محصول گندم' و در سال ۱۳۹۱ بررسی وضعیت تولید و تجارت گندم تولیدی کشور در سال های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ پرداخته و در آمارهای بخش زراعت و باغبانی(تولیدات گیاهی) خطای قابل ملاحظه ای مشاهده شد.

همچنین در ادامه روند بررسی تناقضات آماری در سال ۱۳۹۱ در زمینه تولیدات دامی نیز در بخشی از گزارش' بررسی تولید محصولات دامی و تأمین خوراک دام ' به بررسی شرایط آمار های تولید در زیر بخش دام پرداخته شد و تلاش متولیان وقت تهیه آمار در بخش کشاورزی برای متناسب سازی اهداف برنامه های ارائه شده و آمار های اعلامی مورد بررسی قرار گرفت.

مجموعه مطالعات و پژوهش های بررسی تناقضات آماری حاکی از آن بود که نگرش سیاسی در ارائه آمار در دولت نهم و دهم موجب ایجاد تناقضات و گزافه گویی در ارائه این آمارها شده است.

در سال ۱۳۹۲ مرکز مطالعات راهبردی آب و کشاورزی اتاق بازرگانی، صنعت و کشاورزی کشور نیز در گزارش امنیت غذایی خود آمارهایی در زمینه مصرف مواد غذایی در کشور و به تبع آن در خصوص میزان تولید در کشور را با خطاهای بسیار زیاد و میزان خوداتکایی کشور در مواد غذایی را بر خلاف آمارهای وزارت جهاد کشاورزی دولت دهم، کمی بیش از ۵۰ درصد محاسبه کرد.

در ادامه بررسی این تناقضات آماری، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارش' راستی آزمایی آمار و تبیین وضع موجود بخش کشاورزی' در سال ۱۳۹۲ به راستی آزمایی آمارهای تولید بخش کشاورزی پرداخته و با بررسی عرضه و مصرف که دو کفه تامین مواد غذایی مورد نیاز کشور محسوب می شود، آمارهای تولید در بخش کشاورزی را آمارسازی و واجد حباب آماری قابل ملاحظه اعلام کرده است.

با توجه به این که نیاز کشور به واردات به میزان تولید داخل وابسته است در بازه زمانی مورد مطالعه، علی رغم این که میزان تولید بر اساس آمارهای وزارت جهاد کشاورزی دولت دهم افزایش نشان می داد، میزان واردات آن نیز بالا رفته است.

در ادامه این گزارش با اشاره به این که در این دوره مجموع آمار عرضه مواد غذایی در کشور به شدت افزایش یافته، محاسبات بیانگر افزایش کالری مصرفی هر ایرانی از ۳۵۰۰ کیلوکالری به ۴۵۰۰ کیلوکالری در روز شده بود.

در حالی که میزان کالری مصرفی کشور آمریکا که از پر مصرف ترین کشورهای دنیا به حساب می آید در حدود ۳۸۰۰ کیلو کالری و از طرف دیگر سازمان خواربار ملل متحد (فائو) نیز میزان کالری مصرفی هر ایرانی را در سال ۱۳۹۲ در حدود ۳۲۰۰ کیلوکالری تخمین زده بود.

در این تحقیق روابط بین عوامل تولید و آمار های ارائه شده نیز مورد بررسی قرارگرفت و روش های مختلف مورد مطالعه همگی تاکید بر وجود حباب های معنی دار آماری در آمار های بخش کشاورزی حکایت داشت؛ نبود تناسب بین میزان تولید و عوامل مؤثر بر آن مانند، قیمت‌های داخلی، حجم واردات و شکاف بین عرصه و تقاضا و حجم مصرف و مقدار مصرف نهاده‌های تولید، نشانگر تعارض‌های عمیق آمارهای اعلامی بوده است.

بررسی ها نشان می دهد حباب بزرگی در آمارهای تولیدات کشاورزی ارائه شده در کشور وجود دارد و آمار ارائه شده در خصوص افزایش تولیدات کشاورزی در سال‌های بویژه پس از خشکسالی سال زراعی ۱۳۸۷-۱۳۸۶منطقی نبوده و میزان حباب آمارهای بخش کشاورزی را ۲۵ تا ۳۰ درصد برآورد کرده است.

این گزارش با اشاره به اهمیت واقعی بودن آمار برای تهیه و تدوین برنامه ششم توسعه، آمده است: در سال ۱۳۹۲ مجموعه مطالعات و گزارش های مراجع علمی مختلف در تعامل با بانک مرکزی موجب شد اصلاح حباب آماری صورت گیرد و براساس گزارش راستی آزمایی شده، آمار تولید محصولات کشاورزی در سال ۱۳۹۲ به میزان ۹۷ میلیون تن اعلام شد و در برنامه ریزی های راهبردی ملاک ارزیابی قرار گرفت.

این گزارش می افزاید: کاهش واردات و بهبود ۵ میلیارد دلاری تراز تجاری منفی بخش کشاورزی (کاهش تراز تجاری بخش کشاورزی از منفی ۸.۱ میلیارد دلار در سال ۹۲ به منفی ۳ میلیارد دلار در سال ۹۵) صحت آمار تولید ۱۱۸ میلیون تن محصولات کشاورزی در سال ۹۵ را تایید می کند به طوری که همزمان و متناسب با رشد تولید، واردات محصولات کشاورزی به کشور کاهش داشته است

در حالی که آمار اعلامی تولید ۱۱۸ میلیون تنی محصولات کشاورزی در سال ۱۳۹۱ از سوی وزارت جهاد کشاورزی دولت دهم در کنار آمار واردات ۶ میلیون و ۶۹۱ هزارتنی گندم، ۱ میلیون و ۶۸۰ هزارتنی شکر و ۱ میلیون و ۲۹۷ هزارتنی برنج در این سال، شاهدی بر غیر واقعی بودن آمار اعلامی تولیدات دولت نهم و دهم است.