ضرورت از یاد رفته!/ چرا بیمه‌های حوادث در ایران جدی گرفته نمی‌شود؟

در حادثه سیل اخیر که متاسفانه بسیاری از هموطنانمان درگیر آن شدند، باز هم لزوم توجه به مقوله‌ای که همواره نزد مردم مغفول مانده، بیشتر به چشم آمد و آن مقوله «بیمه» است.

با وجود تبلیغات وسیع و توصیه‌ها و هشدارها و بسیاری از فعالیت‌های صنعت بیمه در سال‌های اخیر، هنوز شاهد هستیم که در جامعه بیمه به عنوان یک ضرورت نگریسته نمی‌شود و با وجودی که همه بیمه‌ها کم و بیش در چنین وقایعی به سرعت آمادگی خود را جهت پرداخت خسارت و بازگرداندن آرامش به مردم اعلام می‌کنند، اما همچنان نگاه «عدم ضرورت» یا «عدم اطمینان» در جامعه وجود دارد و این واقعیت زمانی بیشتر تاسف‌آور می‌شود که متوجه شویم بیمه هزینه چندانی برای خانوار‌های ایرانی ندارد؛ یک خانوار ۲ نفره ایرانی با یک ماه یارانه خود به راحتی می‌توانند بیمه آتش‌سوزی خریداری کنند که پوشش‌هایی مانند سیل و زلزله را هم در خود دارد.

شرکت‌های بیمه قرارداد‌هایی در شهر‌های آسیب دیده دارند؛ همچون افرادی که منازل مسکونی خود را بیمه کرده‌اند یا از طریق شهرداری آن شهر تا سقف مشخصی پوشش بیمه‌ای برای شهروندان خریداری شده است. در این میان می‌توان به قرارداد‌های عمده‌ای که بیمه‌های سینا دی و دانا به ترتیب با شهرداری، بنیاد شهید و کمیته امداد دارند، اشاره کرد.

این شرکت‌ها سریعا آمادگی خود را برای برآورد خسارت و پرداخت آن به بیمه‌گذاران خود اعلام کرده‌اند. البته در اطلاعیه‌های این شرکت‌ها، اشاره مستقیمی به این قرارداد نشده است.

یکی از دلایلی که متاسفانه بیمه‌ها در قرارداد‌های خود اشاره مستقیمی به آن نمی‌کنند (هرچند موظف به پرداخت خسارت هستند و این کار را انجام می‌دهند) این است که نمی‌خواهند در صورت‌های مالی خود خسارت بیش از حد را نشان دهند و متاسفانه هرچند کارکرد اصلی بیمه پرداخت خسارت و باز گرداندن آرامش به بیمه شدگان زیان دیده است، اما این تمایل در برخی شرکت‌های بیمه جهت پنهان کردن ارقام خسارت پرداختی وجود دارد.

در این راستا بیمه‌ها تجارت قرارداد‌های عمده‌ای در شهر‌های آسیب دیده دارند که به نظر می‌رسد اطلاع‌رسانی دقیق و دعوت از بیمه‌گذاران زیان‌دیده خود جهت اعلام خسارت و تشکیل پرونده می‌تواند در جلب اعتماد عمومی تاثیر به سزایی داشته باشد.

معمولا در این وقایع، اولویت بیمه‌ها پرداخت خسارت به اشخاص حقیقی (مردم) است و خسارت عمده مانند کارخانجات و تاسیسات و ساختمان‌های دولتی و اشخاص حقوقی در اولویت بعد قرار می‌گیرد چراکه برآورد میزان خسارت و کارشناسی آن، زمانی طولانی‌تر می‌برد؛ ضمن آنکه اولویت اصلی بازگرداندن آرانش مالی به بیمه‌گذاران حقیقی زیان دیده است تا تک تک افراد جامعه بتوانند به زندگی عادی بازگردند.

در بیمه‌های مسئولیت هم می‌توان به قرارداد‌هایی که شرکت‌های بیمه با شهرداری‌های منطقه منعقد می‌کنند، اشاره کرد که مسئولیت شهرداری‌ها در قبال شهروندان و گردشگران را عموما شامل می‌شود. در این میان «دیه فوت شدگان» -جدا از این که فرد بیمه عمر داشته باشد یا نه- اهمیت بسیاری دارد.

قرارداد‌های بیمه مسئولیت بیشتر در حوزه‌های عمده وجود دارند و شامل مسئولیت برخی کارخانجات و سازمان‌ها می‌شوند؛ آنهم در زمانی که اثبات شود قصوری از طرف آن‌ها رخ داده است. عمده شرکت‌های بیمه مسئولیت با شهرداری‌ها یا سایر سازمان‌ها دارند که درزمان وقایع اخیر می‌بایست سریعا برآورد خسارت احتمالی را آغاز کنند.

در حوزه بیمه اتومبیل باید اشاره کنیم به اینکه لزوم داشتن بیمه اتومبیل در این حوادث بیشتر خود را نشان می‌دهد؛ به علت آنچه که مردم تصور می‌کنند اتفاقات خودرو با بیمه شخص ثالث جبران می‌شود، کمتر به خرید بیمه بدنه می‌پردازند؛ در حالیکه برای حفظ مال خود که همان اتومبیل شخصی است، بیمه بدنه بسیار ضروری است و خرید حتی پوشش‌های اضافی در بیمه بدنه هیچگاه هزینه آنچنانی بر بیمه‌گذار تحمیل نخواهد کرد.

مطمئنا کسانی هستند که در این سیل خودروهایشان آسیب دیده -چه آسیب جزئی و چه آسیب کلی- در این میان افرادی که بیمه بدنه پوشش حوادث غیرمترقبه دارند، مطمئنا آرامش خیال دارند و با وجود از دست دادن خودروهایشان می‌توانند به اولویت‌های دیگرخود بپردازند و در فرصت مناسب برای خودروی خود اعلام خسارت کنند تا حداقل از این بابت آسیب مالی نبینند. اینجاست که باید گفت مزیت‌هایی که بیمه بدنه اتومبیل دارد، هیچگاه بیمه شخص ثالث ندارد و با توجه به اینکه نرخ آن نیز توسط شرکت‌های بیمه‌گر تعیین و به نوعی رقابتی محسوب می‌شود، به هیچ عنوان هزینه اضافی تحمیل نخواهد کرد.

هم‌اکنون شرکت‌های بیمه آمادگی خود را برای تشکیل پرونده و تسریع در پرداخت خسارت بیمه‌گذاران بدنه اتومبیل اعلام کرده‌اند و ظاهرا تمهیداتی دارند تا این خسارت خارج از نوبت و درزمان کوتاه‌تری به زیان دیدگان پرداخت شود.

تا همین بخش از این نوشته احتمالا متوجه شده باشید که داشتن یک یا دو بیمه‌نامه برای آحاد جامعه تا چه حدی می‌تواند آرامش ذهنی و روانی در زمان وقایعی مانند سیل اخیر در کشورمان را به بار آورد؛ در حالیکه طبق امار‌ها بیشترین خسارت در سیل اخیر، خسارت مالی بوده و این یعنی با داشتن بیمه، بخش عمده‌ای از نگرانی‌های جامعه رفع می‌شود.

اما چرا مردم از خرید بیمه‌نامه سر باز می‌زنند؟ احتمالا این موضوع ناشی از دو مورد عمده است: ۱) عدم آگاهی و ۲) عدم آینده نگری

در کشور ما این تصور وجود دارد که حادثه برای همسایه است. اینگونه تفکرات توسط افرادی مطرح می‌شود که همواره لزوم بیمه را نفی می‌کنند و می‌گویند بیمه خسارت را پرداخت نمی‌کند. آن‌ها بدون اینکه یک بار به صورت آزمایشی تجربه بیمه‌ای داشته باشند، بیمه را نفی می‌کنند و این یعنی همواره چشم امید داشتن به کمک دیگران یا دست دراز کردن برای کمک‌های دولتی که نتیجه آن همواره افسوس و سرخوردگی است.

در سایر رشته‌ها نیز این موارد صدق می‌کند؛ از جمله بیمه‌های مهندسی که ماشین‌آلات و تاسیسات و ... را تحت پوشش قرار می‌دهد و هم اکنون نیز اعلام خسارات آن به شرکت‌های بیمه از طرف بیمه‌گذاران شهر‌های آسیب دیده از سیل آغاز شده است و آمار‌های آن احتمالا در روز‌های آینده توسط شرکت‌های بیمه مرکزی بایستی منتشر شود.

در ۲ سال اخیر که متاسفانه بلایای طبیعی کشورمان را تحت تاثیر قرار داده، بیمه‌ها همواره آمادگی خود را اعلام کرده‌اند و هرچند آنهان با تضاد‌ها و بی‌مهر‌ی هایی مواجه شدند، اما در نهایت پس از کارشناسی فنی خسارت‌های مربوطه را پرداخت کرده‌اند و کسانی که بیمه بودند، نتیجه کار خود را به وضوح دیدند.

خرید بیمه نامه برای آحاد جامعه باید به عنوان یک ضرورت واقعی در آید و طبیعی است زمانی که ضریب نفوذ بیمه یا به عبارتی خرید بیمه نامه در جامعه افزایش یابد، به طور طبیعی بیمه‌ها هم با درآمد بیشتر، در پرداخت خسارت دستی بازتر خواهند داشت و مطمئنا زمانی که مطالبه‌گری برای ایفای تعهدات (با خرید بیمه‌نامه بیشتر) در جامعه افزایش یابد، آن‌ها نیز به نحوی بهتر در نقش واقعی خود ظاهر خواهند شد.