باید وضعیت تولید و صادرات ایران را با دیگر کشورهای موفق جهان مقایسه کرد. زمانی که وضعیت رقبای تولیدکنندگان ایرانی را در کشورهای همسایه بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم که آنها به مواد اولیه ارزان، نرخ تورم و تسهیلات و بیمه پایین دسترسی دارند و حتی هزینه انتقال پول و کالا هم نمی‌پردازند.
در بررسی این هزینه‌ها فاصله قیمت تمام‌شده محصولات ایرانی با همتایانشان افزایش پیدا می‌کند؛ اما برای حل آن دولت باید حمایت کند. دولت‌هایی که موفق هستند این مسائل را در نظر می‌گیرند و از صادرکننده و تولیدکننده حمایت می‌کنند. به‌هرحال زمانی که قیمت تمام‌شده محصول کاهش یابد و حمایت لازم صورت بگیرد، می‌توان با دیگر تولیدکننده و صادرکنندگان رقابت کرد.
در تولید داخلی با وضعیت نرخ‌های تورم و تسهیلات و ... قیمت تمام‌شده محصولات ایران ۲۰ درصد بالاتر از کشورهای دیگر است. البته شاید این رقم درباره کل کالاها مصداق نداشته باشد، اما در بیشتر آنها صادق است. به‌هرحال نرخ تورم و تسهیلات در کشور بالاست.
از طرف دیگر، در بررسی‌ها مشخص شد که کشورهای صادرکننده حمایت‌هایی برای صادرات انجام می‌دهند که در ایران این حمایت‌ها وجود ندارد. البته دولت حمایت‌هایی انجام داده است، اما خود مسئولان هم قبول دارند که حمایت‌هایی که مثلا درباره محصولات کشاورزی در دیگر کشورها رخ می‌دهد و یارانه‌هایی که پرداخت می‌شود، در ایران رخ نمی‌دهد و یا امکان آن وجود ندارد.
به‌هرحال کسری بودجه وجود دارد و دولت هم با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند. با این‌حال اگر انتظار این است که صنعت و بخش خصوصی در کشور رشد کند، نیاز به حمایت است؛ چراکه بخش خصوصی نیاز دارد در شرایط یکسان رقابت کند. طی این سال‌ها، همیشه افزایش نرخ‌های دستمزد، بیمه، تورم وجود داشته است، اما نرخ ارز ثابت بوده است. این در حالی است که نرخ ارز باید هرسال به‌اندازه تورم رشد کند.
نرخ تورم و افزایش دستمزدها و بیمه و... به طور مستقیم روی قیمت تمام‌شده محصول اثر می‌گذارد، اما وقتی نرخ ارز ثابت باشد، بازار مورد هجمه واردات قرار می‌گیرد. این هم در شرایطی رخ می‌دهد که رقبای تولیدکننده ایرانی در جهان با میزان بالای نرخ تورم و تسهیلات مواجه نیستند. نرخ تورم آنها حدود ۲، ۳ درصد است و نرخ سود تسهیلات هم پایین است. همزمان با این مساله رشد نکردن نرخ ارز باعث می‌شود واردات رشد کند؛ اما اگر مبناها درست شود دیگر این اتفاقات هم رخ نخواهد داد. اساس کار باید اصلاح شود.
باید قیمت تمام‌شده محصولات باسیاست‌ها و حمایت‌های مختلف کاهش پیدا کند. در بازار ماکارونی ما بررسی‌هایی انجام دادیم و با انجمن ماکارونی ترکیه هم گفتگو کردیم. تا پیش‌ازاین بازار افریقا در دست تولیدکننده ماکارونی ایران بود، اما حالا ترکیه بخشی از این بازار را به تصرف خود درآورده است.
زمانی که بررسی کردیم، متوجه شدیم که آنها به مواد اولیه ارزان دسترسی دارند، هزینه حمل‌ونقل نمی‌دهند و با تورم بالا روبه‌رو نیستند، از این زاویه قیمت تمام‌شده محصولات آنها ۲۰ درصد جلوتر از محصولات ایران بود. همچنین بعضی کشورها ۳۰ درصد یارانه صادراتی به صادرکنندگانشان می‌پردازند. به‌این‌ترتیب ما ۵۰ درصد از آنها عقب هستیم و این عادلانه نیست. البته که در این شرایط هم صادرات انجام می‌شود، اما دیگر نمی‌توانیم مبارزه کنیم.
صادرکننده ایرانی یارانه صادراتی دریافت نمی‌کنند، آن ۴ درصدی هم که گفته می‌شد پرداخت می‌شود، سال‌هاست که به کسی داده نشده است. به‌هرحال کشورهای پیشرفته با یارانه صادراتی، حمل‌ونقل مجانی به‌نوعی دامپینگ می‌کنند.
تولیدکنندگان و بخش خصوصی ایران مشکلاتی دارد و می‌داند که دولت هم با مشکلات خود روبه‌رو است، اما اگر توقع این است که تولید و صادرات بخش خصوصی رشد کند، باید حمایت هم صورت بگیرد.
توضیح: صادرات در ایران با مشکلات مواجه است. هزینه تمام‌شده محصولات در کشور بالاست و هرسال هم با نرخ تورم، افزایش دستمزدها، بیمه و... به آن افزوده می‌شود. البته حتی الان که نرخ تورم سال ۹۵، تک‌رقمی شده و روی ۹ درصد ایستاده است، هنوز صحبتی از کاهش نرخ سود تسهیلات نشده است. از طرفی نرخ ارز همچنان ثابت است. صادرکنندگان انتظار دارند سال ۹۶، سال بهتری برای آنها باشد.
احمد صادقیان
- 17
- 6
