با اینکه فعالان اقتصادی همواره نسبت به وضعیت نابسامان صادرات به دولت هشدار داده و خواستار حذف مقررات زائد و دست و پاگیر و همچنین رفع موانع صادراتی شده‌اند اما آن‌طور که از شواهد پیداست، دولت به جز اعلام هدف‌گذاری‌های صادراتی، برنامه دیگری برای کمک به صادرکنندگان و افزایش صادرات غیرنفتی ندارد و تنها خود را سرگرم بازی با اعداد و ارقام کرده است.
این در حالی است که حتی آخرین آمار مربوط به تجارت خارجی ایران نیز نتوانست دولت را از منظر خودش سربلند نگه دارد و بخشی از حقیقت موجود در اقتصاد کشور را نمایان کرد. حقیقتی که ماه‌هاست صادرکنندگان به آن اذعان دارند.
علاوه بر هشدارهای کارشناسان، تراز تجاری منفی در پنج ماهه اول سال ۹۶ و همچنین کاهش قابل توجه صادرات غیرنفتی نشان می‌دهد که وضعیت صادرات روز به روز در حال وخیم شدن است چراکه نه تنها زیرساخت‌های مناسب برای افزایش صادرات در کشور مهیا نیست، بلکه نپیوستن به سازمان تجارت جهانی نیز تا چند سال دیگر، ایران را از همین بازارهایی که در اختیار دارد هم بی‌نصیب می‌کند. همان‌طور که موقعیت‌های طلایی صادراتی همچون روسیه و قطر به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌های مناسب، از دست رفت.
اولویت دیپلماسی اقتصادی
با این تفاسیر به نظر می‌رسد تا بخش خصوصی در این زمینه گامی بر ندارد، دولت نیز نمی‌تواند به تنهایی مشکلات موجود بر سر راه صادرات را رفع کند. بر همین اساس به تازگی انجمنی با عنوان انجمن صادرکنندگان نمونه و برتر ایران تشکیل شده تا صدای صادرکنندگان را به گوش دولت برساند و خواسته‌های خود را از دولت طلب کند زیرا آن‌طور که تجار و فعالان اقتصادی اعلام کرده‌اند، اگر برای حل موانع صادراتی کاری انجام نشود، صادرات به ناکجاآباد می‌رود.
در همین راستا رییس انجمن صادرکنندگان نمونه گفت: صادرکنندگان در همه کشورها نقش به سزایی در اقتصاد کشور دارند اما صادرکنندگان در ایران به جز روز ۲۹ ملی که روز ملی صادرات است، در روزهای دیگر فراموش می‌شوند.
ابراهیم جمیلی در نشست خبری این انجمن با بیان اینکه باید دیدگاه‌های فرهنگی جامعه به سویی هدایت شود که صادرات از جایگاه اجتماعی مناسبی در کشور برخوردار شود، افزود: با وجود اقدامات انجام شده در دهه گذشته، نقش بخش خصوصی در صادرات کمرنگ است. وی افزود: اگر بخواهیم صادرات را جدی بگیریم، باید اولویت دیپلماسی اقتصادی را بر مبنای صادرات قرار دهیم و در شرایطی که دولت یازدهم در دیپلماسی سیاسی جزو دولت‌های موفق به‌شمار می‌آید این دیپلماسی سیاسی به کمک دیپلماسی اقتصادی بیاید و باید به مشکلات سیاسی خودمان در منطقه نگاه کنیم و در حل این مشکلات برای کمک به توسعه صادرات گام برداشت.
رییس انجمن صادرکنندگان نمونه و برتر با تاکید بر اینکه برای توسعه صادرات باید اجزای مختلف دولت از جمله وزارت صنعت و بازرگانی، وزارت جهاد کشاورزی، بانک‌ها، وزارت خارجه با یکدیگر همکاری داشته باشند، اظهار داشت: به عنوان مثال می‌توان با کاهش نرخ سود تسهیلات بانک‌ها در تامین مالی صادرکنندگان همکاری داشته باشند. وی افزود: برای توسعه بخش تجارت خارجی می‌توان کمک کرد، به شرط اینکه صادرکنندگان مورد توجه بخش‌های سیاست‌گذار باشند.
جمیلی با بیان اینکه به عنوان یک صادرکننده بیان می‌کنم که کالاهای صادراتی ما در بازارهای جهانی کیفیت لازم را دارد، اظهار داشت: اما باید تلاش کرد تا در گرفتن بازارها یک همکاری بین صادرکنندگان ایجاد شود.
ضرورت همکاری بانک‌ها
جمیلی افزود: بانک‌ها در گذشته علاقه‌ای به همکاری با بخش خصوصی برای ارائه تسهیلات نداشتند اما باید توجه داشت که برای حضور در بازارهای جهانی و رقابت با سایر کشورها باید نرخ سود کاهش یابد. ایرانیان در حالی با نرخ سود ۱۸ درصدی صادرات دارند که این رقم در کشور ترکیه ۳ درصد است و برای پیوستن به wto باید این مسایل را حل کنیم.
وی خاطرنشان کرد: طبق آمار گمرک در چهار ماهه نخست امسال حدود ۷/۱۳ میلیارد دلار صادرات صورت گرفته که ۱۲ میلیارد دلار آن مربوط به ۱۵ کشور است. بنابراین جغرافیای صادرات باید بیشتر شود و تلاش کنیم بازارهای صادراتی هدف جدیدی داشته باشیم.
جمیلی در ادامه سخنان خود در ارتباط با قالب بودن صادرات محصولات نفتی در حجم صادرات کشور گفت: شکی نیست که صادرات محصولات نفتی در صادرات کالاهای غیرنفتی قالب هستند اما توسعه ارزش افزوده برای ما مهم است که این ارزش‌افزوده می‌تواند در محصولات نفتی باشد یا در صادرات کالاهای کشاورزی، صنعتی و معدنی صورت گیرد. وی افزود: تنوع صادراتی می‌تواند به توسعه صادرات غیرنفتی کشور کمک کند.
جمیلی در پاسخ به سوالی مبنی بر سهم صادرکنندگان نمونه از آمارهای صادراتی خاطرنشان کرد: هنوز آمار و اطلاعات دقیقی در این زمینه نداریم اما در تلاش هستیم تا این آمار را جمع‌آوری کنیم. ضمن اینکه به دنبال برگزاری نمایشگاهی در فضای مجازی برای صادرکنندگان نمونه و ملی هستیم چراکه اکنون برگزاری نمایشگاه‌های فیزیکی کارایی خود را از دست داده‌اند.
برنامه‌های آموزشی برای صادرکنندگان
رییس انجمن صادرکنندگان نمونه خاطرنشان کرد: تسهیل ورود پول به ایران باید به صورت قانونی انجام شود و این در شرایطی است که شاهد هستیم در سال‌های اخیر از بابت تسعیر ارز بخشنامه‌های مشکل‌آفرین صادر و پس از آن لغو شد بنابراین باید در هر تصمیمی دقت لازم را به دست آوریم.
وی خاطرنشان کرد: برای توسعه صادرات باید زیرساخت‌های لازم را فراهم و رفت و آمد کشتی‌ها را تسهیل کنیم. این در حالی است که چنین اقداماتی باید از سوی دولت صورت گیرد چراکه بخش‌‌خصوصی توانایی خرید تجهیزاتی همچون کشتی را ندارد.
رییس انجمن صادرکنندگان نمونه اتاق بازرگانی ایران گفت: برای گرفتن بازارهای جدید در عرصه‌های بین‌المللی صادرکنندگان باید با هم همکاری و مشارکت داشته باشند که در انجمن صادرکنندگان نمونه ایران این همکاری‌ها برای جلوگیری از رقابت‌های سالم صورت می‌گیرد.
وی یادآور شد: انجمن صادرکنندگان نمونه برنامه‌های آموزشی خواهد داشت تا کالاهای صادراتی ما به استانداردهای لازم دست یابد و عقب‌ماندگی‌های موجود در برخی بخش‌ها جبران شود و به رسیدن به رشد اقتصادی هشت درصدی کشور و بالا رفتن تولید ناخالص داخلی کشور کمک شود.
اولین دبیرستان صادرات
رییس انجمن صادرکنندگان نمونه اتاق بازرگانی ایران درباره استفاده برخی صادرکنندگان از کارت‌های بازرگانی اجارهای گفت: فردی که صادرکننده نمونه باشد حتما باید با کارت خود فعالیت کند، مالیات معوق نداشته باشد و پرداخت‌های بیمه‌ای خود را به موقع انجام داده باشد. شفاف بودن صادرکنندگان نمونه از شرایطی است که صادرکنندگان می‌توانند در این انجمن حضور یابند و معتقدیم هر صادر‌کننده‌ای که تخلف کند باید برخورد قانونی با وی صورت گیرد.
جمیلی همچنین درباره ایجاد مدرسه صادرات در کشور گفت: اولین مدرسه صادرات کشور از دوره اول دبیرستان در ایران ایجاد می‌شود و براین اساس علاقه‌مندان می‌توانند از دوره دبیرستان با مقوله صادرات آشنا شوند. همچنین دوره‌های تخصصی صادرات در دانشگاه‌های کشور با کمک دانشگاه‌های بین‌المللی ایجاد خواهد شد که این دو امر نیز می‌تواند به توسعه صادرات کشور کمک کند.
چرا نتوانستیم وضعیت صادرات را حفظ کنیم
همچنین در این نشست نایب‌رییس انجمن صادرکنندگان نمونه اظهار کرد: بعد از پنج سال موازنه صادرات و واردات در چهار ماهه سال‌جاری منفی شد و باید مسوولان به این سوال پاسخ دهند که چرا نتوانسته‌ایم وضعیت صادرات خود را حفظ کنیم. محمدرضا فرشچیان افزود: نرخ واقعی ارز برای هیچ‌کس تعریف نشده است. روز گذشته نرخ سود بانکی کاهش یافت که این امر باعث شد امروز ۴۰ تومان بر نرخ ارز افزوده شود.
فرشچیان درباره صادرات به روسیه گفت: بازار روسیه تنها بعد از قطع ارتباط با ترکیه از بین نرفت بلکه سه مرتبه شرایط حضور مناسب برای ایران وجود داشت که نتوانستیم به درستی از آن بهره گیریم. وی افزود: دولت می‌توانست میان دو کشور ایران و روسیه تعرفه ترجیحی از طریق روبل و ریال برقرار کند اما این مهم محقق نشد.
نایب‌رییس انجمن صادرکنندگان ایران ادامه داد: در شرایطی که دو کشور با تحریم‌های بین‌المللی مواجه بودند بانک مرکزی از طریق برقراری تعرفه ترجیحی می‌توانست مشکلات نقل و انتقال پول را حل کند. وی افزود: برای انتقال پول هنوز هم مشکل وجود دارد و پرداخت‌های دوجانبه نیز برقرار نشده است. فرشچیان گفت: بازار قطر نیز مانند بازار روسیه است و هیات‌های ایرانی نتوانستند برای حضور در این کشور ویزا بگیرند بنابراین زمانی که شرایط اقتصادی و سیاسی مهیا نباشد قطعا نباید انتظار افزایش تبادلات تجاری را داشت.
فرشچیان خاطرنشان کرد: استاندارد کالاهای ایرانی هنوز برای معامله در بازارهای جهانی کافی نیست بنابراین نمی‌توان انتظار داشت صادرات به‌طور روان صورت گیرد.
تاکید براصلاح قوانین
عضو هیات‌مدیره انجمن صادرکنندگان نمونه ایران نیز در ادامه این نشست اظهار کرد: قوانین صادراتی کشور باید اصلاح، مشکلات مرزنشینان رفع و صنایع بسته‌بندی اصلاح شود تا توسعه صادراتی کشور صورت پذیرید. در غیر این صورت اگر بخواهیم به همین منوال پیش برویم، صادرات کشور به سمت ناکجاآباد خواهد رفت.
مصطفی موسوی گفت: هنوز پول کالای صادراتی باید در چند کشور حواله شود تا به ایران برسد. وی افزود: محصولات کشاورزی ایران هنوز به صورت فله صادر می‌شود و برای صادرات خشکبار مشکلات بسته‌بندی و هزینه‌های آن وجود دارد.
عضو هیات‌مدیره انجمن صادرکنندگان نمونه ادامه داد: شریعتمداری پایه‌گذار جوایز صادراتی در کشور بوده است و امیدواریم در دوره جدید فعالیت خود دوباره برای احیای جوایز صادراتی اقدام کند.
موسوی درباره دلایل استفاده برخی افراد از کارت‌های بازرگانی اجارهای گفت: بسیاری از صادرکنندگان حتی از
صادرکنندگان نمونه کشور تمایلی به استفاده از کارت بازرگانی خود ندارند و از کارت بازرگانی اجارهای استفاده می‌کنند. وقتی جوایز صادراتی به صادرکنندگان پرداخت نمی‌شود انگیزه آنها برای استفاده از کارت‌های خود
کاهش می‌یابد.
وی تصریح کرد: امور مالیاتی برای سال‌های ۸۴ تا ۸۹ نیز در حال محاسبه است در حالی که خیلی معامله‌ها در گذشته سنتی بوده و اسناد مربوط به آن وجود ندارد.
تعرفه بالای صادرات سیمان ایران به عراق
موسوی تصریح کرد: رقم‌های نجومی برای ماده ۱۶۹ صادر شده است و در مواقعی از یک میلیارد تومان تا ۱۰۰ میلیارد تومان مطرح است و هیچ دستورالعملی برای بخشوده شدن آنها وجود ندارد. اگر حمایتی در این خصوص صورت نگیرد صادرات ما به ناکجاآباد می‌رود.
وی درباره دلایل عدم برقراری تعرفه ترجیحی بین دو کشور ایران وعراق گفت: عراق اکنون با برخی کشورها از زمان صدام تعرفه ترجیحی داشته که اکنون نیز حفظ شده است.
موسوی افزود: در حالی ایران سیمان خود را با تعرفه ۴۰ تا ۵۰ درصدی به عراق صادر می‌کند که این تعرفه برای عربستان ۱۵ تا ۲۰ درصد است و این شرایط برای صادرکنندگان ما دیگر به صرفه نیست.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود در پاسخ به سوالی درباره چگونگی واردات ارز به کشور بعد از اجرای برجام گفت: بعد از اجرای برجام نیز ارز وارداتی به کشور باید از چند کشور عبور کرده و حواله شود تا به ایران برسد که این امر باعث افزایش کارمزد می‌شود و سود صادرکنندگان کاهش می‌یابد.
حاشیه سود پایین
همچنین فراز جبلی، دبیر کل انجمن صادرکنندگان نمونه ایران درباره کاهش صادرات غیرنفتی کشور گفت: یکی از مهمترین دلایل کاهش صادرات غیرنفتی کشور در چهار ماهه ابتدایی سال‌جاری حاشیه سود پایین کالاهای صادراتی است.
وی افزود: این حاشیه سود پایین باعث می‌شود با کوچک‌ترین مشکل صادرات موجود از بین برود.
دبیرکل صادرکنندگان نمونه ایران گفت: نوسانات نرخ ارز، تغییرات یک مرتبه قوانین و مسایلی از این دست از جمله دلایلی است که باعث از دست رفتن صادراتی می‌شود که حاشیه سود پایینی دارد و این امر منجر به کاهش صادرات کشور می‌شود.
- 13
- 1
