محمدمهدی طباطبایی عضو هیئت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان خشکبار در گفت‌وگویی با «آسمان آبی» از حال ناخوش بازار تولید و صادرات خشکبار در کشور خبر می‌دهد. گرچه این صادرکننده خشکبار، آمار و عدد و رقمی از وضعیت صادرات نداد، اما همانند هر صادرکننده دیگر در حوزه اقتصادی دوباره یادآور این مهم شد که ایران سهم خود را از بازارهای بین‌المللی در حال از دست دادن است.
تنها نکته مثبت در صادرات خشکبار با استناد به گفته این مقام مسئول این است که تولیدکننده اصلی، سهم مناسبی از سود صادرات را عاید می‌شود؛ گرچه این امکان وجود دارد که این اظهارنظر از سوی تولیدکننده رد شود.بااین‌حال در کنار انتشار صحبت‌های طباطبایی، جدولی از وضعیت صادرات خشکبار در هفت ماهه ابتدایی امسال با مقایسه مدت‌زمان مشابه در سال ۹۵ منتشر می‌شود.
وضعیت صادرات خشکبار در کشور به چه صورت است و کدام نوع بیشترین حجم صادرات را به خود اختصاص داده است؟
روند صادرات خشکبار در سال جاری، کاهشی بوده است و برخی از اقلام همچون بادام و فندق، کمتر صادر می‌شود؛ البته همچنان صادرات پسته، کشمش، خرما و انجیر بازار خوبی دارد و براساس تقاضا و قیمت رقابتی، کاهش یا افزایش می‌یابد.
آجیل که مشترک از چند نوع مغز است نیز کمتر صادر شده و معمولا به‌صورت تک‌تک صادر می‌شود. برخی از خشکبار همچون گردو نیز به‌دلیل تولید گران قابلیت رقابت خود را در بازار جهانی از دست داده است.
آماری به‌صورت تفکیک براساس بیشترین تولید دارید؟
باید به آمارها مراجعه کرد با وجود این، به‌صورت مختصر می‌توانم بگویم، پسته تنها ۱۰ درصد تولید آن در داخل مصرف می‌شود و مابقی صادر می‌شود. میزان صادرات کشمش به‌دلیل کاهش تولید نیز کمتر شده و خرما براساس روال گذشته، صادرات و بازار خاص خود را دارد. انجیر با نوسان بازار مواجه بود و در مقایسه با سال گذشته روند افزایشی نداشته است.
علت کاهش روند صادرات خشکبار چیست؟ آیا کشورهای رقیب برنامه‌ریزی بهتری در بازارهای هدف داشتند؟
در بازار بین‌المللی هر نوع خشکباری از سوی یک کشور رقیب تهدید شده است؛ برای نمونه ازبکستان و ترکیه بازار کشمش را تهدید کرده‌اند. با وجود این ما بازارهای خود راداریم.
خشکبار ایران به چه کشورهایی صادر می‌شود؟
به اتحادیه اروپا، آمریکای جنوبی، کانادا و آسیا صادرات داریم. خشکبار از معدود اقلام غیرنفتی است که به بازارهای دوردست صادر می‌شود و تحریم‌ها درباره آن کارساز نبود و همواره براساس میزان تقاضای بازار در عرصه بین‌المللی صادرات صورت می‌گیرد؛ البته در برخی از سال‌ها روند صادرات افزایشی است و در مقاطعی به دلیل کمبود تولید کاهش می‌یابد.
این‌که بازارهای صادرات را از دست می‌دهیم، دلیل مشخصی دارد؟
بله، متأسفانه قیمت تمام‌شده تولید برخی اقلام بالاست و تورم تولید و ناهم‌خوانی با نرخ ارز موجب شده رقابت‌پذیری ما در بازارهای جهانی کاسته شود.
پس باید تولید نیز کاهش‌یافته باشد. بازار انواع تخمه چگونه است؟
نمی‌توان به‌طورکلی برای تمام خشکبار، این را گفت؛ برای مثال در بازار تخمه، تولید تخمه‌کدو کمتر شده و بازار تخمه‌ژاپنی نیز محدود شده است. روند صادرات این نوع خشکبار نیز کاهش یافته، اما تولید پسته،کشمش و انجیر در چند سال گذشته گاهی افزایش و گاهی کاهش یافته است. برخی از این اقلام همچون انجیر تحت تاثیر بازار دلالی و نوسان قیمت قرارگرفته، اما درمجموع می‌توان گفت به‌صورت وزنی، تغییری در تولید نداشتیم ولی قیمت تمام‌شده در برخی از اقلام افزایش یافته است.
به‌همین دلیل است که شاهد افزایش واردات خشکبار به کشور هستیم؟
درباره واردات صاحب‌نظر نیستم، اما به دلیل افزایش تقاضا، این اقلام به کشور وارد می‌شوند. از سویی به دلیل این‌که واردات خشکبار از طریق ثبت سفارش انجام نمی‌شود، آمار دقیقی وجود ندارد و نمی‌دانیم خشکبار موجود در بازار از چه کانالی است و این‌که چه میزان از آن به‌صورت قانونی و چه مقدار قاچاق است.
روند صادرات چگونه است، این‌که چه میزان از سود حاصله به تولیدکننده می‌رسد؟
صادرات از سوی اعضای اتحادیه صادرکننده خشکبار انجام می‌شود. بیشترین سود حاصل، بیش از ۹۸ درصد از صادرات به تولیدکننده می‌رسد و ازاین‌رو ترجیح می‌دهد در صادرات نقشی نداشته نباشد.
بااین‌حال اگر صادرکننده سود کافی نبرد وارد کار نمی‌شود؟ آیا قیمت فروش خشکبار در خارج از کشور بیش از داخل است؟
نمی‌توان این‌گونه گفت زیرا همیشه این‌طور نیست. بحث عرضه و تقاضا مطرح بوده و تعیین‌کننده مکانیزم بازار است و از طرفی صادرکننده فقط در بازارهای جهانی فعالیت می‌کند و بازار داخلی حوزه فعالیت او نیست.
اما اگر سود بالا نبود این روند ادامه نداشت؟
کار صادرکننده، صادرات است و مکانیزم عملکرد خریدوفروش بازار داخل و خارج از کشور کاملا متفاوت است.
موانع جدی صادرات در بخش خشکبار چیست؟
موانع متعدد است، اما مسئله اصلی نبود روابط بانکی است که هزینه صادرات را افزایش می‌دهد و بالا می‌برد، این عمده‌ترین مشکل صادرات است؛ البته اتحادیه صادرکنندگان خشکبار برای حل این مشکل با بانک مرکزی جلسات متعدد داشته و امیدواریم این موضوع حل شود.
الهه ابراهیمی
- 16
- 1
