رصد دلا‌ر در تورم و تجارت

رصد قیمت دلار در تورم و تجارت کشور در اولین ماه از سال ۹۷ نتایج قابل‌توجهی را به‌دست می‌دهد. از یکسو، گزارش بانک مرکزی از شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران نشان می‌دهد که تورم نقطه‌به‌نقطه در کف ۲۲ماهه ایستاده و به زیر ۸درصد رسیده است. رشد شاخص قیمت در فروردین‌ماه در حالی به‌طور نسبی متوقف شده که نرخ ارز از ماه‌ها قبل، روند پرنوسان صعودی را در پیش گرفته بود. آمارها نشان می‌دهد که در ۴ماه منتهی به فروردین‌ماه امسال، نرخ دلار حدود ۲۵درصد رشد داشته است. بنابراین از این حیث که شاخص قیمت همزمان با التهابات ارزی آرامش خود را حفظ کرده، سناریوی عدم تبعیت مستقیم تورم از نرخ دلار، حداقل در کوتاه‌مدت را تقویت می‌کند. در عین حال، براساس گزارش عملکرد گمرک از تجارت خارجی ایران در فروردین‌ماه امسال، صادرات کشور رشد بیش از ۱۵درصدی را ثبت کرده است. ارزیابی‌ها حکایت از آن دارد که چاشنی ارزی به‌عنوان مهم‌ترین متغیر اثرگذار در تجارت، اثرش را در رشد صادرات و مثبت شدن تراز تجاری کشور گذاشته است.

آمار تجارت خارجی در نخستین ماه سال ۹۷ حکایت از تراز مثبت تجاری دارد. به‌گونه‌ای که ارزش صادرات، ۶۰۴ میلیون دلار بیشتر از واردات بوده است. حجم تجارت در فروردین ۹۷ نیز معادل ۵ میلیارد و ۶۶۲ میلیون دلار است. آمارها نشان می‌دهد همچنان رشد صادراتی مدیون رشد صدور سایر کالاهاست نه کالاهای با پایه نفت و گاز. هرچند بخشنامه‌های ارزی از نیمه دوم فروردین ابلاغ شده، اما نمی‌توان تاثیر عملکرد این بخشنامه‌ها را بر این آمار بررسی کرد. چراکه هنوز متولیان ارزی کشور درحال ابلاغ جزئیات بخشنامه‌ها هستند و در برخی از دستگاه‌ها نیز این بخشنامه‌ها اجرا نشده است. ضمن اینکه واردات انجام شده نیز مربوط به ثبت سفارش‌های گذشته است.

بنابراین تصویر تجارت نخستین ماه سال جاری مربوط به قبل از تصمیم دولت در مورد تک‌نرخی کردن دلار با قیمت ۴۲۰۰ تومان است و همچنان افزایش صادرات در این ماه نیز تحت تاثیر نوساناتی است که سال گذشته شروع شد و تا سال جدید ادامه پیدا کرده بود. این نوسانات اثر خود را به‌عنوان متغیر کلیدی بر صادرات گذاشته است. به‌نظر می‌رسد تاثیر این بخشنامه‌ها و مشکلات ثبت سفارش در آمار ماه بعد نشان داده خواهد شد.

اما تجارت خارجی در فروردین نسبت به اسفند ۹۶ (ماه قبل) چه در صادرات و چه در واردات افت داشته است. ارزش صادرات در اسفند ماه سال ۹۶ معادل ۵ میلیارد و ۲۴۱ میلیون دلار بوده و ارزش واردات ۶ میلیارد و ۶۴۵ میلیون دلار رقم خورده است. حال آنکه در فروردین امسال ۷ میلیون و ۹۸۵ هزار تن کالا به ارزش ۳ میلیارد و ۱۳۳ میلیون دلار به بازارهای هدف صادر شده و در مقابل، شاهد ورود یک میلیون و ۹۳۳ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۵۲۹ میلیون دلار بوده‌ایم.

عوامل رشد صادرات

آمارهای منتشر شده ازسوی گمرک ایران نشان می‌دهد ارزش صادرات در فروردین امسال نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته، بیش از ۱۵ درصد رشد داشته است. البته وزن صادرات با افت حدود یک‌درصدی مواجه بوده است، اما آمارهای صادرات اقلام به تفکیک میعانات گازی، پتروشیمی و سایر کالاها حاکی از آن است که در دو گروه کالایی اول که کالاهای با پایه‌های نفت و گاز هستند(میعانات گازی و پتروشیمی)، هم به لحاظ ارزشی و هم به لحاظ وزنی، نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته افت صدور کالا را تجربه کرده‌ایم.

این درحالی است که وزن و ارزش صادرات در سایر کالاها که شامل کالاهای صنعتی، معدنی، کشاورزی، صنایع‌دستی و فرش است، با رشد قابل توجهی روبه‌رو بوده است. بر اساس آمارهای منتشر شده، در ماه نخست سال جاری، یک میلیون و ۹۶۴ هزار تن کالاهای زیر مجموعه پتروشیمی به ارزش یک میلیارد و ۴۰ میلیون دلار به بازارهای هدف صادر شده است. سهم وزنی این گروه کالایی از کل صادرات بیش از ۳۳ درصد و سهم ارزشی آن بیش از ۲۴.۵ درصد است. در عین حال آمار صادرات کالاهای زیر مجموعه پتروشیمی در فروردین ۹۷ افت ۰۹/ ۰ درصدی در وزن و افت ۸۹/ ۰ درصدی در ارزش را نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. البته صادرات کالاهای پتروشیمی در فروردین نسبت به ماه گذشته خود رشد داشته است. ارزش صادرات اسفند ۹۶(ماه قبل) ۹۲۷ میلیون دلار بوده است. صادرات سایر کالاها، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. در فروردین امسال، ۵ میلیون و ۱۶۱ هزار تن کالای مربوط به این گروه، به ارزش یک میلیارد و ۶۴۶ میلیون دلار به بازارهای هدف صادر شده و توانسته سهم وزنی حدود ۶۵ درصد و سهم ارزشی بیش از ۵/ ۵۲ درصدی را از کل صادرات به خود اختصاص دهد.

رشد وزنی حدود ۷ درصدی و رشد ارزشی بیش از ۳۹ درصدی نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته نیز حاصل عملکرد صادرکنندگان در این گروه کالایی است. البته بر اساس آمارهای اسفندماه ۹۶، صادرات سایر کالاها ۳ میلیارد و ۵۶۵ میلیون دلار بوده که در فروردین نسبت به ماه گذشته خود افت داشته است. علاوه بر این گروه‌های کالایی، صدور ۸۶۰ هزار تن میعانات گازی به ارزش ۴۴۸ میلیون دلار در کارنامه تجارت خارجی نخستین ماه امسال ثبت شده که از سهم وزنی حدود ۱۱ درصدی و سهم ارزشی بیش از ۱۴ درصدی برخوردار است.

صادرات در این گروه کالایی به لحاظ وزنی افت بیش از ۳۱/ ۵ درصدی و به لحاظ ارزشی افت بیش از ۹ درصدی را تجربه کرده است. این آمار در حالی در فروردین امسال رقم خورده که ماه ماقبل آن میعانات گازی صادرات ۷۴۹ میلیون دلاری را به ثبت رسانده است. از سویی در جدیدترین آمار منتشر شده، میعانات گازی مانند هر ماه همچنان در سرلیست اقلام عمده صادراتی قرار دارد. پس از آن «پروپان مایع شده» به ارزش ۱۶۳ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۵ درصد، «پلی اتیلن گرید فیلم» به ارزش ۱۳۷ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۴ درصد، «اتیلن گلیکون(اتان دی ئول)» به ارزش ۱۰۵ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۳ درصد، «بوتان مایع شده» به ارزش ۹۴ میلیون دلار و سهم ارزشی حدود ۳ درصد، عمده ترین کالاهای صادراتی در بازه زمان مذکور هستند. چین، امارات، عراق، هند و کره‌جنوبی عمده‌ترین مقاصد صادراتی ایران هستند. صادرات یک میلیون و ۹۶۴ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۴۰ میلیون دلار به چین، سهم وزنی حدود ۲۲ درصد و سهم ارزشی بیش از۲۳ درصد از کل صادرات را به این کشور اختصاص داده است.

البته صدور کالا به چین در این ماه نسبت به فروردین ۹۶ افت حدود ۱۴ درصدی در وزن و رشد بیش از ۱۸ درصدی در ارزش را تجربه کرده است. امارات نیز سهم ارزشی بیش از ۵/ ۱۷ درصدی از کل صادرات دارد و صدور این کالا نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی افت حدود ۱۴ درصد و به لحاظ ارزشی رشد حدود ۱۱ درصد داشته است. صادرات به عراق دارای سهم ارزشی حدود ۱۳ درصد از کل صادرات است و افت وزنی بیش از ۷ درصدی و رشد ارزشی بیش از ۳ درصدی را نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل داشته است. سهم ارزشی صادرات به هند نیز بیش از ۷ درصد است و تنها کشوری است که افت ارزش صادرات را در فروردین امسال نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته (بیش از ۱۱ درصد) تجربه کرده، اما وزن صدور کالا به این کشور حدود ۲۰ درصد است.

کره‌جنوبی با سهم ارزشی بیش از ۶ درصد از کل صادرات از دیگر مقاصد صادراتی به‌شمار می‌رود. رشد ارزشی بیش از ۳۱/ ۵ درصد و رشد وزنی بیش از ۱۲ درصد نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته نیز حاصل صدور کالا به این کشور آسیایی است. سایر کشورها نیز سهمی حدود ۳۳ درصد از کل ارزش صادرات را به خود اختصاص داده‌اند که صادرات به این کشورها به لحاظ وزنی رشد حدود ۱۱ درصد و به لحاظ ارزشی رشد حدود ۲۶ درصدی نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته را نشان می‌دهد. متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی ۳۲۹ دلار بوده که نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل حدود ۱۶ درصد افزایش داشته است.

دو تازه وارد طرف معامله

آمار واردات نخستین ماه امسال حکایت از حضور دو تازه وارد به جمع کشورهای عمده طرف معامله ایران دارد؛ روسیه و سوئیس. بر این اساس، بیشترین کالاهایی که به ایران وارد شده‌اند از کشورهای چین، امارات، روسیه، سوئیس و کره‌جنوبی بوده است. سهم چینی‌ها از کل ارزش واردات کشور حدود ۲۵ درصد و سهم اماراتی‌ها بیش از ۱۲ درصد بوده است. همچنین روسیه سهمی حدود ۵/ ۶ درصد، سوئیس سهم ارزشی بیش از ۶ درصد و کره‌جنوبی سهمی حدود ۶ درصد را به خود تخصیص داده‌اند. حضور تازه واردها هم به‌لحاظ وزنی و هم به‌لحاظ ارزشی دارای رشد قابل توجهی است. وزن کالاهای وارد شده از روسیه، رشد حدود ۲۶ درصد و ارزش آنها رشد بیش از ۶۳۰ درصد نسبت به فروردین ۹۶ داشته است. واردات از سوئیس نیز به لحاظ وزنی با رشد حدود ۴۵ درصد و به‌لحاظ ارزشی با رشد بیش از ۷۵ درصد نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل روبه‌رو بوده است.

همچنین اقلام عمده وارداتی طی یک ماه نخست سال ۹۷ شامل «لوبیای سویا» به ارزش ۱۵۵ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۶ درصد، «ذرت دامی» به ازشی ۱۳۸ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۵ درصد، «قطعات منفصله برای تولید اتومبیل سواری ردیف ۸۷۰۳ بنزینی با حجم سیلندر ۲۰۰۰CC با ساخت داخل کمتر از ۱۴ تا کمتر از ۳۰ به استثنای لاستیک» به ارزش ۱۲۱ میلیون دلار و سهم ارزشی حدود ۵ درصد، «اجرا و قطعات رآکتورهای هسته ای» به ارزش ۷۷ میلیون دلار و سهم بیش از ۳ درصد و «برنج» به ارزش ۶۹ میلیون دلار و سهم ارزشی حدود ۳ درصد بوده است. متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی ۱۳۰۸ دلار بوده که نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل بیش از ۱۶ درصد افزایش در ارزش دلاری داشته است.