در تجارت خارجی مرداد ماه چه گذشت؟

آمارهای جدید منتشر شده از سوی گمرک ایران حکایت از آن دارد که تجارت خارجی تحت‌تاثیر سیاست‌های جدید دولت قرار گرفته و در ماه مرداد، تراز تجاری ماهانه بعد از گذشت دو ماه، مثبت شده است. اگرچه صادرات در ماه گذشته (تیرماه) تلاش کرد به واردات برسد، اما با اختلافی اندک، عقب ماند و تراز تجاری در آن ماه منفی شد. اما در مرداد این تلاش تا حدی به‌ثمر نشسته و توانسته صادرات را اندکی از واردات جلو بیندازد.

در تبیین رقم خوردن این تراز تجاری یادآوری چند نکته حائز اهمیت است. نخست اینکه کاهش ۲۱۲ میلیون دلاری واردات مردادماه نسبت به ماه گذشته و در مقابل افزایش ۳۶ میلیون دلاری صادرات مرداد نسبت به تیر، این تراز را رقم زده است. در واقع تراز مثبت مرداد بیش از آنکه ناشی از افزایش صادرات باشد، متاثر از کاهش واردات است. عواملی مانند ممنوعیت واردات برخی اقلام، مشکلات تامین ارز برای واردکنندگان و رصد مجدد ثبت‌سفارش‌ها به منظور تعیین تکلیف آنها در کاهش واردات تاثیرگذار بوده است. دوم آنکه بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد صادرات نیز متاثر از رشد صادرات پتروشیمی‌ها است. به نظر می‌رسد با وجود آنکه هنوز در سازوکار بازار دوم ابهاماتی وجود دارد، اما ورود پتروشیمی‌ها به این بازار و تزریق ارز صادراتی آنها با نرخ توافقی، توانسته انگیزه صادرات این گروه را افزایش دهد.

آمار تجارت خارجی در ۵ ماه منتهی به مرداد سال ۹۷ حاکی از آن است که در این مدت حجم تجارت خارجی به ۳۸میلیارد و ۲۱۱ میلیون دلار رسیده و تراز تجاری نیز مثبت ۴۲۵ میلیون دلار ثبت شده است. این گزارش نشان می‌دهد حجم صادرات غیرنفتی ایران به ۴۶ میلیون و ۲۹۶ هزار تن رسیده است که ارزشی معادل ۱۹ میلیارد و ۳۱۸ میلیون دلار دارد. این آمارها حاکی از این است که تا پایان مردادماه سال‌جاری صادرات ایران نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش حدود ۳ درصدی از لحاظ وزن و افزایش حدود ۱۴ درصدی از نظر ارزش دلاری داشته است.

از سوی دیگر، در همین مدت میزان واردات قطعی کالا به ایران ۱۳ میلیون و ۹۶۳ هزار تن به ارزش ۱۸ میلیارد و ۸۹۳ میلیون دلار بوده که با کاهش حدود ۶ درصدی در وزن و کاهش حدود ۱۰ درصدی در ارزش دلاری همراه بوده است. البته در ۵ ماه منتهی به مرداد سال گذشته نیز ۱۴ میلیون و ۸۲۶ هزار تن به ارزش ۲۰ میلیارد و ۹۱۳ میلیون دلار کالا به کشور وارد شده و در مقابل، ۴۷ میلیون و ۶۹۹ هزار تن به ارزش ۱۶ میلیارد و ۹۹۰ میلیون دلار کالا به بازارهای هدف صادر شده است. بنابراین حجم تجارت خارجی در ۵ ماه منتهی به مرداد سال گذشته ۳۷ میلیارد و ۹۰۳ میلیون دلار بوده و تراز تجاری آن منفی ۳ میلیارد و ۹۲۳میلیون دلار رقم خورده است.

در تجارت خارجی مرداد چه گذشت؟

بررسی آمارهای تجارت خارجی نشان می‌دهد تراز تجارت در مرداد ماه امسال به‌رغم دو ماه گذشته (خرداد و تیر ۹۷) مثبت ۱۵۴ میلیون دلار است. به عبارتی، ارزش صادرات مردادماه ۱۵۴ میلیون دلار از واردات سبقت گرفته است. این درحالی است که در تیرماه سال‌جاری تراز تجاری منفی ۹۴ میلیون دلار بود. البته در خردادماه سال‌جاری نیز شاهد تراز تجاری منفی بودیم.

همچنین در مرداد ماه ۹۶ نیز تراز تجاری یک میلیارد و ۵۷۵ میلیون دلار منفی بوده است. براساس این آمارها، در مرداد امسال، ۲ میلیون و ۴۱۱ هزار تن کالا به ارزش ۳ میلیارد و ۷۱۴ میلیون دلار واردات و ۸ میلیون و ۸۹۵ هزار تن کالا به ارزش ‌۳ میلیارد و ۸۶۸ میلیون دلار صادرات صورت گرفته است. همچنین حجم تجارت در ماه پنجم سال معادل ۷ میلیارد و ۵۸۲ میلیون دلار است. حال آنکه در مردادماه سال گذشته ارزش واردات معادل ۵ میلیارد و ۹۴ میلیون دلار و ارزش صادرات ۳ میلیارد و ۵۱۹ میلیون دلار ثبت شده بود.

حجم تجارت نیز در مرداد ۹۶ معادل ۸ میلیارد و ۶۱۳ میلیون دلار بوده است. از سویی تجارت خارجی در تیرماه سال‌جاری نشان می‌دهد واردات در ماه چهارم سال از صادرات سبقت گرفته بود و تراز تجاری نخستین ماه تابستان منفی بود. صادرات در تیرماه سال‌جاری ۳ میلیارد و ۸۳۲ میلیون دلار رقم خورد و واردات هم ۳ میلیارد و ۹۲۶ میلیون دلار ثبت شد. بنابراین تراز تجاری تیرماه منفی ۹۴ میلیون دلار و حجم تجارت خارجی در این ماه نیز ۷ میلیارد و ۷۵۸ میلیون دلار بود. صادرات پتروشیمی‌ها در مرداد امسال یک میلیارد و ۲۰۹ میلیون دلار بوده است. صادرات میعانات گازی نیز ۳۰۶میلیون

دلار و صادرات سایر کالاها هم ۲ میلیارد و ۳۵۳ میلیون دلار به ثبت رسیده است. آمارهای مشابه سال قبل (مرداد ۹۶) نشان می‌دهد پتروشیمی‌ها، صادراتی معادل ۲۷۴ میلیون دلار، میعانات گازی، صادراتی معادل ۵۷۳ میلیون دلار و سایر کالاها نیز صادراتی معادل ۲میلیارد و ۶۷۱ میلیون دلار داشته است. همچنین در ماه قبل (تیرماه ۹۷) ارزش صادرات پتروشیمی یک میلیارد و ۱۴۱ میلیون دلار، ارزش صادرات میعانات گازی ۳۰۶ میلیون دلار و ارزش صادرات سایر کالاها نیز ۲ میلیارد و ۳۸۵ میلیون دلار بوده است.

وضعیت صادرات تا پایان مرداد

براساس این گزارش، اقلام عمده صادراتی ایران در ۵ ماه منتهی به مرداد امسال، به ترتیب میعانات گازی به ارزش ۲ میلیارد و ۱۷۰ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۱۱ درصد، پروپان مایع شده به ارزش ۸۴۵ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۴ درصد، روغن‌های سبک و فرآورده‌ها به‌جز بنزین به ارزش ۷۳۴ میلیون دلار و سهم ارزشی حدود ۴ درصد، متانول به ارزش ۵۶۰ میلیون دلار و سهم ارزشی حدود ۳ درصد و پلی‌اتیلن گرید فیلم به ارزش ۴۹۶ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۵/ ۲ درصد بوده است.

آمار صادرات قطعی به تفکیک میعانات گازی، پتروشیمی و سایر کالا نیز نشان می‌دهد در پنج ماه منتهی به مرداد سال‌جاری، ۱۱ میلیون و ۲۳۰ هزار تن کالای پتروشیمی به ارزش ۵ میلیارد و ۸۵۱ میلیون دلار صادر شده است. صادرات این محصول بیش از ۳۰ درصد ارزش صادرات را در مدت زمان مورد بررسی به خود اختصاص داده و نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی با رشد بیش از ۴ درصدی و به لحاظ ارزشی با رشد بیش از ۲۰ درصدی روبه‌رو بوده است.

میعانات گازی که سهم ارزشی بیش از ۱۱ درصدی از صادرات را به خود اختصاص داده، در مدت مذکور ۴ میلیون و ۱۶۸ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۱۷۰ میلیون دلار صادرات داشته که نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ ارزشی با افت بیش از ۵/ ۲۲ درصدی و به لحاظ وزنی با افت حدود ۴۲ درصدی روبه‌رو بوده است. آمارهای منتشر شده از صادرات سایر کالاها نیز حاکی از آن است که این گروه بیش از ۵۸ درصد صادرات را به خود اختصاص داده‌اند و در پنج ماه منتهی به مرداد سال‌جاری در این بخش ۳۰ میلیون و ۸۹۸ هزار تن کالا به ارزش ۱۱ میلیارد و ۲۹۷ میلیون دلار به بازارهای هدف صادر شده است.

صادرات سایر کالاها به لحاظ وزنی با رشد حدود ۴ درصد و به لحاظ ارزشی با رشد بیش از ۲۱ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو بوده است. این گزارش نشان می‌دهد که در ۵ ماه نخست سال‌جاری، مهم‌ترین مقاصد صادراتی ایران به ترتیب چین، امارات، عراق، افغانستان و هند بوده است. چین با ۳ میلیارد و ۷۷۴ میلیون دلار و سهم ارزشی ۵۳/ ۱۹ درصد از کل صادرات به همراه کاهش وزنی حدود ۱۶ درصد و رشد ارزشی بیش از ۵/ ۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل در صدر خریداران کالاهای ایرانی قرار دارد.

امارات با خرید ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار کالا از ایران و سهم ارزشی ۱۲/ ۱۸ درصد از کل صادرات، افت وزنی بیش از نیم درصد و رشد ارزشی بیش از ۳۳ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل را تجربه کرده است. عراق نیز با خرید کالا به ارزش ۳ میلیارد و ۴۱۷ میلیون دلار و سهم ارزشی ۶۹/ ۱۷ درصد از کل صادرات، رشد وزنی بیش از ۱۷ درصد و رشد ارزشی بیش از ۲۹ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل در رتبه سوم مقاصد عمده صادراتی قرار گرفته است.

افغانستان با یک میلیارد و ۴۳۳ میلیون دلار و سهم ارزشی ۴۲/ ۷ درصد، رشد وزنی حدود ۱۶ درصد و رشد ارزشی بیش از ۳۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل را تجربه کرده و هند با ۹۸۷ میلیون دلار و سهم ارزشی ۱۱/ ۵ درصد، افت وزنی بیش از ۱۰ درصد و افت ارزشی بیش از ۱۴ درصد را تجربه کرده است. متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی ۴۱۷ دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۱۷ درصد، افزایش داشته است.

وضعیت واردات تا پایان مرداد

اقلام عمده وارداتی در این مدت، شامل قطعات منفصله جهت تولید اتومبیل سواری ردیف ۸۷۰۳ بنزینی با حجم سیلندر ۲۰۰۰ سی‌سی با ساخت داخل ۱۴ تا کمتر از ۳۰ به‌استثنای لاستیک به ارزش ۸۸۲ میلیون دلار و سهم ارزشی حدود ۵ درصد، برنج به ارزش ۸۶۳ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۵/ ۴ درصد، ذرت دامی به ارزش ۸۱۴ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۴ درصد، لوبیای سویا به ارزش ۵۹۵ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۳ درصد و الکترود زغالی برای کوره‌ها به ارزش ۲۴۶ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از یک درصد بوده است.

در حوزه واردات، عمده کالاهای واردشده به ایران در پنج ماه منتهی به مرداد سال‌جاری به ترتیب از پنج کشور چین، امارات، کره‌جنوبی، هند و آلمان بوده است. بر این اساس، چین با فروش ۴ میلیارد و ۸۳۸ میلیون دلار کالا توانسته سهم ارزشی حدود ۲۶ درصدی را از کل واردات ایران در این مدت به خود اختصاص دهد و در مقایسه با مدت مشابه سال قبل واردات از این کشور به لحاظ وزنی با افت بیش از ۱۵ درصد و به لحاظ ارزشی با رشد حدود ۳ درصدی روبه‌رو بوده است. اماراتی‌ها نیز توانسته‌اند با فروش ۲ میلیارد و ۶۶۸ میلیون دلار کالا به ایران، سهم ارزشی بیش از ۱۴ درصدی را به خود تخصیص دهند.

اما واردات از این کشور هم به لحاظ وزنی با افت بیش از ۸ درصدی روبه‌رو بوده و هم به لحاظ ارزشی افت نزدیک به ۲۹ درصدی را تجربه کرده است. کره‌جنوبی نیز یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون دلار کالا به ایران فروخته و توانسته سهم ارزشی حدود ۷ درصدی را از کل واردات در این مدت به خود اختصاص دهد. هند با یک میلیارد و ۲۰۱ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۶ درصد از کل واردات و آلمان با ۹۶۹ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۵ درصد از کل واردات در پله‌های بعدی قرار گرفته‌اند. متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی در ۵ ماه منتهی به مرداد سال‌جاری ۱۳۵۳ دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، بیش از ۴ درصد در ارزش دلاری کاهش داشته است.