بازار لوازم خانگی همچنان روزهای پرالتهابی را می‌گذراند و به اذعان متقاضیان خرید لوازم خانگی، گرانی در این بازار بیداد می‌کند. گرایش خریداران به خرید لوازم خانگی خارجی به‌ویژه تولیدات دو برند «ال‌جی» و «سامسونگ» به‌حدی است که بعضا برخی خانواده‌ها حاضر به پرداخت چندین برابر قیمت واقعی یکی از لوازم خانگی این دو برند هستند. این در حالی است که به گفته فعالان صنعت لوازم خانگی در کشور، لوازم خانگی تولید ایران علاوه‌بر توانایی رقابت با محصولات مشابه خارجی، اکنون در بسیاری از کشورهای همسایه طرفداران بیشتری نسبت به لوازم خانگی خارجی دارد.
سال گذشته و به‌دنبال التهابات ایجادشده در بازار ارز، وضعیت صنعت و بازار لوازم خانگی نیز تحت‌الشعاع این التهابات قرار گرفت و قیمت تمام‌شده انواع لوازم خانگی با رشد غیرقابل انتظاری مواجه شد. این اتفاق چند پیامد جبران‌ناپذیر به‌همراه داشت؛ نخست اینکه تولید لوازم خانگی داخلی به‌واسطه افزایش نرخ دلار و به تبع آن افزایش قیمت مواد اولیه وارداتی با چالش مواجه شد. از این رو برخی تولیدکنندگان لوازم خانگی با کاهش میزان تولیدات خود، کوشیدند خسارت ناشی از رشد قیمت ارز را جبران کنند. ماحصل کاهش خط تولید کارخانه‌ها، کاهش لوازم خانگی در بازار و در نتیجه افزایش ناگهانی قیمت‌ها شد.
در این میان دو برند کره‌ای که حدود یک دهه از فعالیت آنها در ایران می‌گذرد نیز پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های علیه ایران، اعلام کردند بازار ایران را ترک خواهند کرد. اگرچه در ابتدا گفته می‌شد این اقدام ال‌جی و سامسونگ تنها در حد یک شایعه در فضای مجازی است، اما شواهد نشان می‌دهد در سال ۹۸ تولید دو شرکت بزرگ لوازم خانگی ال‌جی و سامسونگ به یک‌پنجم روزهای پایانی سال گذشته رسیده است.
این دو شرکت تولیدکننده لوازم خانگی اگرچه در سال‌های گذشته و حتی در دوره تحریم‌های پیشین توانستند سودهای کلانی از فروش محصولات خود در بازار ایران کسب کنند، اما همواره به‌عنوان یک مونتاژ‌کننده و نه تولیدکننده در ایران حضور داشتند و با توجه به استقبال مردم ایران برای استفاده از محصولات ال‌جی و سامسونگ، این دو شرکت توانستند به موفقیت‌های بی‌شماری در عرضه تولیدات خود در ایران دست پیدا کنند. حضور این دو برند کره‌ای در ایران اگرچه تنوع محصولات موجود در بازار لوازم خانگی را دوچندان کرده است، اما از این نکته نباید غافل شد که در حال حاضر تولیدات داخلی چه از نظر کیفی و چه از نظر کمی با نمونه‌های مشابه خارجی به‌خوبی رقابت می‌کنند.
سهم بازار ایران، ۲۵ درصد
براساس آمار موجود، در حال حاضر ۷۵ درصد بازار لوازم‌خانگی کشور در دست ۱۰ برند اصلی خارجی است. حدود ۶۰۰ کارخانه داخلی نیز که حداقل ۳۰ کارخانه از برندهای بزرگ داخلی هستند، سهم ۲۵ درصدی از بازار لوازم‌خانگی کشور را در دست دارند. به‌عبارت دیگر، از ۳۰ هزار میلیارد تومان بازار لوازم‌خانگی کشور، ۲۳ هزار میلیارد تومان آن در دست ۱۰ برند خارجی و هفت هزار میلیارد تومان آن در دست ۶۰۰ کارخانه داخلی است. براساس اعلام انجمن صنایع لوازم خانگی، گردش مالی سالانه این صنعت هشت میلیارد دلار است مضاف بر اینکه تولید لوازم خانگی در کشور در شرایطی قرار دارد که نه‌تنها انواع لوازم خانگی در کشور تولید می‌شود بلکه درمورد قطعات یدکی نیز توانمندی بالایی در تولید قطعات باکیفیت به وجود آمده است.
این در حالی است که واردات لوازم خانگی خارجی در سال‌های اخیر موجب مغفول‌ماندن ظرفیت‌های تولید این محصولات در داخل کشور شده است. وجود فناوری‌های نوین و تکنولوژی‌های به‌روز دنیا در صنعت تولید لوازم خانگی کشور در کنار وجود نیروی متخصص و جوان و همچنین قابلیت تولید مواد اولیه و اجزا و قطعات مورد نیاز این صنعت در داخل کشور، گویای این نکته است که دولت باید از فرصت ایجادشده برای افزایش توان تولیدی کارخانه‌های داخلی استفاده کند. فعالان این صنعت بر این باورند که ظرفیت سرمایه‌گذاری، تولید و صادرات لوازم خانگی در کشور بسیار بالاست.
شکاف ۵۳۰ میلیون دلاری بین عرضه و تقاضا
براساس آخرین آمار منتشرشده در پایان سال ۹۷، ارزش بازار لوازم خانگی ایران سالانه حدود چهارمیلیارد و ۱۸۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود که تولید داخلی تنها پاسخگوی دومیلیارد و ۷۷۰ میلیون دلار آن است. در سال‌های گذشته صادرات لوازم خانگی حدود ۱۴۰ میلیون دلار در سال محاسبه و در مقابل حدود ۸۸۰ میلیون دلار انواع لوازم خانگی به‌طور رسمی وارد کشور می‌شد تا بخشی از نیازها پوشش داده شود؛ با این حال شکاف حدود ۵۳۰ میلیون دلاری بین عرضه و تقاضای این محصولات، قاچاق و واردات غیررسمی آن را رونق بخشیده بود.
همین اختلاف و جذابیت بازار سبب شده بود نه‌تنها واردات لوازم خانگی از طریق بازارچه‌های مرزی، واردات ته‌لنجی و ملوانی در سال‌های اخیر شدت یابد بلکه به‌صورت قاچاق نیز انواع محصولات وارد کشور شود. اما سال ۹۷ برای صنعت و بازار لوازم خانگی به‌نسبت سال‌های پیش از آن و به‌دلیل بروز نوسان‌های ارزی بسیار متفاوت بود زیرا نه‌تنها بیش از ۶۰ درصد از بازار آن وارداتی بود بلکه بخش اعظمی از تولیدات داخلی به‌ویژه در حوزه محصولات برقی وابسته به واردات قطعات بود.
هدف‌گذاری‌های نافرجام وزارت صنعت
براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت سالانه نزدیک به دومیلیون دستگاه یخچال، دومیلیون دستگاه انواع تلویزیون، سه‌میلیون دستگاه اجاق گاز و حدود دومیلیون دستگاه ماشین لباسشویی تولید می‌شود. این در حالی است که در سال ۹۶ وزارت صمت هدف‌گذاری برای تولید یخچال و فریزر را تا پایان سال ۹۶ حدود ۲.۷ میلیون دستگاه و تا پایان سال ۹۹ حدود ۳.۲ میلیون دستگاه و برای سال ۱۴۰۴حدود چهارمیلیون دستگاه اعلام کرده بود. همچنین این وزارتخانه هدف‌گذاری برای تولید ماشین لباسشویی تا پایان سال ۹۶ را حدود ۲.۵ میلیون دستگاه و تا پایان سال ۹۹ حدود ۳.۲ میلیون دستگاه و تا سال ۱۴۰۴حدود چهارمیلیون دستگاه و تولید اجاق‌گاز در سال ۹۶ حدود ۳.۵ میلیون دستگاه و تا پایان سال ۹۹ حدود ۴چهارمیلیون دستگاه و برای سال ۱۴۰۴ حدود پنج‌میلیون دستگاه برآورد کرده بود.
وجود ظرفیت‌های بالقوه در صنعت لوازم خانگی ایران نشان می‌دهد برندهای ایرانی به‌راحتی می‌توانند جایگاه خود را میان کشورهای صادرکننده لوازم خانگی افزایش و بازار ۴۰۰ میلیون نفری منطقه را تحت پوشش قرار دهند. این در حالی است که براساس آمار ارائه‌شده از سوی انجمن لوازم خانگی، در حال حاضر این صنعت سالانه حدود ۴۰۰ میلیون دلار از محصولات خود را صادرات می‌کند که البته با این میزان صادرات با توجه به سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته در این بخش، چندان قابل‌توجه نیست. این در حالی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال ۹۶ اعلام کرده بود براساس هدف‌گذاری صورت‌گرفته صادرات صنعت لوازم خانگی برای سال ۹۶ به حدود ۶۰۰ میلیون دلار و برای سال ۹۹ حدود ۱۶۰۰ میلیون دلار و تا سال ۱۴۰۴ حدود سه‌هزار میلیون دلار خواهد رسید.
افزایش قیمت تمام‌شده و هزینه‌های سربار، بالابودن قیمت مواد اولیه وارداتی به‌ویژه پس از افزایش نرخ ارز، مشکل نقدیندگی و تامین منابع مالی مورد نیاز به‌دلیل بالا بودن نرخ سود تسهیلات بانکی برای تولید، قاچاق کالا و واردات بی‌رویه محصولات مشابه به‌ویژه در سال‌های گذشته و عدم بهره‌برداری لازم از توان تولیدی و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود، عمده‌ترین مشکلاتی است که فعالان صنعت لوازم خانگی کشور همواره از آن یاد می‌کنند.
- 9
- 2
