هشدار؛ شعله‌ور شدن دوباره دلار، زندگی همه را به آتش خواهد کشید

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: این روزها کارگران بسیاری سوال دارند که تکلیف ترمیم مزد و عقب‌ماندگی معیشتی چه شد و مگر قرار نبود دولت راهکارهایی برای جبران قدرت از دست رفته کارگران ارائه کند؟ این سوالی‌ست که برای بسیاری از کارگران و فعالان صنفی پس از پایان نشست بیست و نهم آذرماه شورای عالی کار، تکرار شده است. آخرین نشست این شورا با ورود به مسائل فرعی مثل آیین‌نامه دادرسی کار یا گزارش مزد منطقه‌ای مرکز پژوهش‌های تامین اجتماعی به کار خود خاتمه داد و تنها بحث مرتبط با دستمزد، قرار ورود به مزد ۱۴۰۲ در نشست بعدی بود. به این ترتیب، «ترمیم حداقل دستمزد ۱۴۰۱» به کلی کنار گذاشته شد!

این در حالی‌ست که در آبان ماه، تورم خوراکی‌ها مرزهای قبلی را پشت سر گذاشت و رکورد جدیدی به نام خود ثبت کرد. نرخ تورم سالانه غذا (خوراکی‌ها) در آبان ۱۴۰۱ به ۶۳.۴درصد رسید، یعنی در طول یک سال منتهی به آبان، سبد خوراکی‌های خانوار، آن هم سبد تقلیل یافته و تا حدودی دور از واقعیت ارائه شده از سوی دولت، ۶۳.۴درصد گران شده است. این رقم برای تورم سالانه خوراکی‌ها، در ۸۰ سال اخیر سابقه نداشته است.

روند گرانی‌ها در آذرماه نیز ادامه داشت و متوقف نشد. مرکز آمار ایران اعلام کرد که نرخ تورم نقطه‌ای در آذر ماه ۱۴۰۱ به عدد ۴۸.۵درصد رسیده و نرخ تورم نقطه‌ای آذرماه ۱۴۰۱ در مقایسه با ماه قبل ۰.۴واحد درصد افزایش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با کاهش ۲.۴درصدی به ۶۵.۳درصد رسیده و گروه «کالا‌های غیرخوراکی و خدمات» با افزایش ۲درصدی به ۳۸.۹درصد رسیده است. با این حساب، همچنان روند گرانی خوراکی‌ها ادامه دارد و با شتابی که کجدار و مریز و گاهی کمی کندتر است، همچنان به پیش می‌تازد. دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه در آذر ماه ۱۴۰۱ برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از ۴۲.۵درصد برای دهک دهم تا ۵۱.۷درصد برای دهک اول است یعنی باز هم فرودستان، بیشترین بار تورمی معادل رقمی بیش از ۵۱درصد را بر دوش می‌کشند.

این همه در حالی‌ست که دلار در هفته اخیر مرز ۴۰هزار تومان را پشت سر گذاشت و لاجرم تاثیرپذیری سنگین سبد معیشت (تمام اقلام آن از خوراکی‌ها و مسکن گرفته تا دارو و آموزش) از نرخ دلار، می‌تواند تورم سنگین دیگری به معیشت طبقه کارگر در دی ماه تحمیل کند. در چنین شرایطی که توصیف آن با عدد و رقم چندان دشوار نیست و چند نمودار ساده تورمی، شرایط را به خوبی ترسیم می‌کند، خبری از «ترمیم حداقل دستمزد» نیست.

سبد خوراکی‌ها در آبان به بالای ۵ میلیون تومان رسید

حال باید دید سبد خوراکی‌های خانوارهای کارگری با احتساب تورم سالانه در آبان ماه و با در نظر گرفتن سبد پایه رسمی شورای عالی کار به چه رقمی رسیده است. در مذاکرات مزدی ۱۴۰۱، سبد معیشت با احتساب داده‌های تورمی دی ماه ۱۴۰۰ محاسبه شد. در آن زمان، سبد حداقلی خوراکی‌ها برای یک خانوار متوسط ۳.۳ نفره، ۳۲میلیون و ۸۶۶هزار و ۱۴۳ ریال نرخ‌گذاری شد. در نتیجه در آبان ۱۴۰۱ و با احتساب تورم رسمی سالانه ۶۳.۴درصدی، سبد خوراکی ۳ میلیون و ۲۸۰هزار تومانیِ دی ماه سال قبل، به رقم ۵ میلیون و ۳۵۹هزار تومان رسیده است.

در واقع در آبان ماه و با در نظر گرفتن نرخ تورم رسمی که فاصله نسبتا زیادی با تورم واقعی و ملموس زندگی مردم دارد، سبد خوراکی‌های یک خانواده کارگری ۳.۳ نفره به تنهایی، ۵ میلیون و ۳۵۹هزار تومان شده است! وقتی در نظر می‌گیریم که حداقل دستمزد با تمام ملحقات و مخلفات، برای یک کارگر با یک فرزند حدود ۷ میلیون است، اوضاع بغرنج‌تر می‌شود. به عبارتی بعد از هزینه کردن برای خوراکی‌های بسیار حداقلی و ساده، مبلغی حدود یک میلیون و ۶۰۰هزار تومان برای خانواده کارگری باقی می‌ماند که با آن باید بتواند تمام هزینه‌های مسکن (متوسط اجاره‌خانه حتی در شهرستان‌ها ۲.۵ تا ۳ میلیون تومان است)، حمل و نقل، درمان و آموزش را بپردازد. حال چطور قرار است دو طرف این معادله نابرابر با هم جفت و جور شود، اساساً مشخص نیست. یک میلیون و ۶۰۰هزار تومان باقیمانده از سبد خوراکی‌ها، کرایه‌خانه را به تنهایی کفاف نمی‌دهد چه برسد به سایر خرج‌های ضروری زندگی!

گرانی غذا ادامه می‌یابد

گران شدن خوراکی‌ها به خصوص رکورد جدید آبان ماه، هزینه‌های زندگی را تصاعدی افزایش داده است. «احسان سلطانی» کارشناس مسائل اقتصادی در ارتباط با تورم سنگین خوراکی‌ها در آبان ۱۴۰۱ می‌گوید: با در نظر گرفتن نرخ تورم ۶۱.۱درصدی خوراکی‌ها در مهر ۱۴۰۰، برای اولین بار در فاصله ۱۳ ماه در یک دوره، مردم دو مرتبه شوک قیمت غذا را تجربه می‌کنند. در ۵ سال گذشته قیمت غذا بیش از ۷.۵ برابر شده که به مفهوم ۵۰درصد نرخ تورم سالانه غذا یا بروز ابرتورم قیمت غذا است. باید بپذیریم دولت جهت تامین منافع رانتی‌های وابسته و بودجه، قیمت دلار را بیش از ۳۰درصد بالا برده که با روند صعودی قیمت ارز نیما، سبب خواهد شد تا روند صعودی قیمت مواد غذایی ادامه پیدا کند.

این کارشناس اقتصادی در یک نمودار، صعود تورم خوراکی‌ها از اردیبهشت ۹۷ تا آبان ۱۴۰۱ را نشان داده است. این نمودار به خوبی ثابت می‌کند که در این بازه زمانی غذا هفت برابر گران شده است.

«فرامرز توفیقی» رئیس کمیته دستمزد کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور نیز در ارتباط با تورم خوراکی‌ها در آبان ماه می‌گوید: دولت‌ها سه اهرم برای تامین کسری نقدینگی از محل درآمدهای مردم دارند. نخست نشر اوراق قرضه است که از دولت احمدی‌نژاد به بعد در دستور کار قرار گرفت. دو عامل بعدی، دامپینگ قیمت مسکوکات و ارز است که توسط آن، دولت‌ها از جیب مردم برمی‌دارند، قدرالسهم خود را کنار می‌گذارند و باقی را خرج هزینه‌های جاری می‌کنند و مثلاً حقوق کارمندان را می‌پردازند. در همین چند ماه اخیر، همین اتفاق افتاده است. با جهش نرخ دلار، همه کالاها چند برابر گران شده و یک کیلو گوشت به ۲۸۰هزار تومان رسیده است. اخیراً در استان همدان یک بررسی میدانی انجام دادم. همدان زمانی مهد گوشت ایران بود اما امروز آنجا هم گوشت بسیار گران بود به گونه‌ای که قصابان می‌گفتند دیگر ما کشتار روز نداریم چون مشتری گوشت بسیار کم شده است.

او با بیان اینکه تورم سبد غذایی بعد از جنگ جهانی بی‌نظیر بوده، تاکید دارد که این تورم به سادگی پایین نمی‌آید: «مولفه‌های تاثیرگذار بر تورم، قیمت مسکوکات، قیمت ارز و نرخ سفته‌بازی و دلالی در کشور است. ارز همچنان صعودی‌ست، نرخ مسکوکات رو به رشد است و دلالی و سفته‌بازی بیداد می‌کند. پس چطور انتظار داشته باشیم از تورم سبد خوراکی‌ها کاسته شود؟ از طرفی کاهش عددی تورم به معنای این نیست که چیزی ارزان شده و من مشتری دیگر گران نمی‌خرم. تنها در صورتی که تورم منفی شود و مسیر منفی شدن چند ماه ادامه داشته باشد، ارزانی و بازگشت آرام و بطئی قیمت‌ها رخ خواهد داد. تا زمانی که تورم مثبت است، گرانی سبد خوراکی‌ها نیز ادامه خواهد داشت».

سوتیتر ۱

سلطانی: دولت جهت تامین منافع رانتی‌های وابسته و بودجه، قیمت دلار را بیش از ۳۰درصد بالا برده که با روند صعودی قیمت ارز نیما، سبب خواهد شد تا روند صعودی قیمت مواد غذایی ادامه پیدا کند.

سوتیتر ۲

توفیقی: در صورتی که تورم منفی شود و مسیر منفی شدن چند ماه ادامه داشته باشد، ارزانی و بازگشت آرام و بطئی قیمت‌ها رخ خواهد داد. تا زمانی که تورم مثبت است، گرانی سبد خوراکی‌ها نیز ادامه خواهد داشت.

نسرین هزاره مقدم