بودجه ۱۴۰۲ دولت رئیسی؛ بودجه‌ای برای توزیع فقر

به گزارش جهان صنعت، برای آنکه پول کم نیاورید کافی است پول خرج نکنید یا کمتر خرج کنید. این راهبرد اصلی و عملیاتی دولت سیدابراهیم رییسی برای بودجه‌های سال جاری و بودجه ۱۴۰۲ است. در واقع این نکته که بودجه سال جاری کسری ندارد و در سال آینده هم بودجه کسری نخواهد داشت، امتیازی برای دولت و تیم اقتصادی آن محسوب نمی‌شود چون به مجرد مشاهده هزینه‌هایی که باعث افزایش مخارج دولت و پیشی گرفتن …

… خرج بر دخل می‌شود، تیم اقتصادی و دولت آن وظیفه و ماموریت را از مجموعه تعهدات دولت حذف می‌کنند و به این ترتیب آن ماموریت و هزینه‌های آن از سرجمع ماموریت‌ها و پرداختی‌های قوه مجریه کسر می‌شود. در این صورت روشن است که کسری بودجه هم اتفاق نمی‌افتد و رییس سازمان برنامه و بودجه با صراحت می‌تواند اعلام کند که ایران در سال جاری کسری بودجه نداشته است.

اما آیا این شیوه برای اداره و مدیریت امور کشور مناسب است؟ وجود اقتصاد متمرکز در ایران باعث شده تا جریان تزریق پول از بالا به پایین و از سوی دولت به مردم باشد، در این صورت اگر این جریان دچار نقص و محدودیت شود، حتما در جریان زندگی مردم تاثیرگذار خواهد بود. دولت به سبب دارا بودن بیشترین کارمند و کارگر در نهادهای اداری، صنعتی و خدماتی تحت مالکیت و نظارت خود است.

در این صورت حتی کاسب‌های خرد و فعالان اقتصادی جزء هم از پولی که توسط دولت به صورت حقوق و دستمزد به جامعه تزریق می‌شود متنفع می‌شوند. در این صورت عدم تزریق پول از سوی دولت به سرعت در جامعه لمس می‌شود و باعث زیان دیدن کسبه جزء و شهروندان ایرانی می‌شود.

با این وضع، امروز کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۲ در صحن علنی مجلس شورای اسلامی به رای گذاشته می‌شود. این کلیات پیش از این با عجله و به سرعت در کمیسیون تلفیق مجلس تصویب شده بود و گمان می‌رود که این کلیات در صحن علنی هم به تصویب برسد.

در واقع نمایندگانی که به این کلیات رای مثبت می‌دهند، همانند همکاران‌شان که چندی پیش در کمیسیون تلفیق آن را تصویب کردند، می‌دانند که لایحه دولت حاوی مشکلات زیادی است و در بهترین حالت، در سال آینده دولت بسیاری از وظایف خود را انجام نخواهد داد و مشکلات زیادی برای زندگی ایرانیان پدید خواهد آمد، زیرا بسیاری از خدماتی که از سوی دولت و نهادهای حاکمیتی ارائه می‌شود، گران خواهد شد و در همان حال افزایش حقوق برای کارکنان و کارگران دولتی، بر اثر اخذ مالیات بیشتر، ناچیز خواهد بود. در این صورت میزان افزایش حقوق دولتی‌ها چندان قابل اهمیت نخواهد بود و جریان تزریق پول به جامعه از سوی دولت دچار محدودیت عجیبی خواهد شد.

این امر به روشنی باعث فقیرتر شدن اقشار جامعه حتی در مورد دهک‌های برخوردار خواهد شد. نارسایی‌ها و مشکلات بودجه ۱۴۰۲، البته از چشم نمایندگان مخصوصا از دید رییس کمیسیون تلفیق بودجه که روزی وزیر اقتصادی و امور دارایی بوده است، مخفی نمانده چنانکه او پس از تصویب کلیات این لایحه اذعان کرد که این بودجه، بدون نقص نیست، اما در این شرایط تصویب آن ضروری است.

این موضع‌گیری، نمایندگان را نیز هدایت می‌کند که به کلیات بودجه ۱۴۰۲ رای مثبت بدهند. دولت البته انتظار بیشتری از مجلسی‌ها دارد و همکاران سیدابراهیم رییسی می‌خواهند بدون اعمال سخت‌گیری و دخالت در ردیف‌ها و تبصره‌ها، بهارستانی‌ها این بودجه را تصویب کنند و برای اجرا به دولت ارائه دهند. از اظهارنظرهای ایرادشده در روزهای اخیر می‌توان به این نتیجه رسید که نمایندگان هم می‌خواهند همین بودجه به سرعت در روزهای آینده و حداکثر تا پیش از پایان سال به تصویب برسد و پرونده آن به‌طور کلی بسته شود.

البته اگر نمایندگان زیر بار تصویب این بودجه نروند و به خواست دولت تمکین نکنند چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا دولت لایحه‌ را پس می‌گیرد و بازنویسی می‌کند؟‌ آیا اگر بازنویسی اتفاق بیفتد محورهای مهم و اصلی و راهبردهایی که در بودجه تعیین‌کننده هستند تغییر خواهند کرد؟ مسلم است درآمدهای دولت دچار تحول زیاد و تعیین‌کننده‌ای نخواهد شد. به همین دلیل چندان تفاوت نمی‌کند که بودجه ۱۴۰۲ امروز و تا آخر سال به تصویب برسد یا نه، چراکه شرایط دولت و ایران که به سوی فقر بیشتر حرکت می‌کند و دولت مجبور می‌شود از هزینه‌های خود بکاهد، مساله‌ای نیست که با تغییر بودجه یا بهبود شیوه بودجه‌نویسی دچار تحول شود. چه این بودجه و چه بودجه ۱۴۰۲، مسیری را دنبال می‌کنند که در بهترین حالت توزیع عادلانه فقر توصیف خواهد شد.

نادر کریمی‌جونی