در لایحه بودجه ۱۴۰۳ درآمدهای مالیاتی به نسبت سال گذشته حدود ۵۰ درصد افزایش یافته است. این موضوع انتقاداتی را در میان نمایندگان به دنبال داشت. از سوی دیگر بخشی از درآمدها در لایحه بودجه ۱۴۰۳، از محل مالیات ارزش‌افزوده دیده شده است. اگرچه افزایش یک درصدی مالیات ارزش‌افزوده در لایحه برنامه هفتم نتوانست رای لازم را کسب کند و لغو شد، اما دولت با گره زدن آن به همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، بار دیگر بر افزایش یک درصدی آن تاکید کرد و حالا امید دارد که این موضوع در مجلس رای بیاورد. البته در نخستین گام افزایش یک درصدی مالیات ارزش‌افزوده در کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۳ رای آورد، برخی نمایندگان اما امیدوارند بتوانند این افزایش را در صحن علنی مجلس لغو و منبع دیگری را برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در نظر بگیرند.
روح‌الله ایزدخواه، نماینده تهران و عضو کمیسیون صنایع و معادن در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد، با اشاره به تصویب افزایش یک درصد مالیات ارزش‌افزوده در کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۳، گفت: در زمان بررسی کلیات لایحه بودجه در صحن علنی مجلس، با اینکه با افزایش نرخ مالیات ارزش‌افزوده منابعی را تامین کنیم و با آن منابع خدماتی از جمله همسان‌سازی حقوق بازنشستگان را انجام دهیم، مخالفت کردم. چون معتقدم دولت در این زمینه مجلس را دور زد. البته عده‌ای از دوستان ما در مجلس نیز دچار اشتباه محاسباتی شدند.
افزایش مالیات ارزش‌افزوده؛ محرک جدید تورم
او ادامه داد: ما نباید در این شرایط که باید تورم مهار شود و مساله کشور تورم دو رقمی است، بیاییم با افزایش نرخ مالیات ارزش‌افزوده محرک جدید به تورم بدهیم. امیدوارم در حین بررسی فرآیند بودجه در صحن مجلس، افزایش یک درصد مالیات ارزش‌افزوده حذف شود و به نرخ ۹ درصد بازگردیم. چون در حال حاضر تورم ما به نوعی انتظاری شده و محرک‌های آن از جمله نرخ ارز، نرخ مالیات و امثال اینها تورم را تحریک می‌کند. این موضوع به معنای آن است که ما دچار یک بیماری سرطانی در تورم شده‌ایم و تورم نباید تحریک شود. بنابراین افزایش یک درصدی مالیات ارزش‌افزوده کار درستی نبود.
مردمی کردن؛ راه بزرگ کردن کیک اقتصاد
این عضو کمیسیون صنایع و معادن خاطرنشان کرد: می‌توان با ایجاد منابع جدید و بزرگ کردن کیک اقتصاد از جمله با مشارکت فعال‌تر مردم و بخش خصوصی در عرصه صادرات و تولید کاری کنیم که منابع جدیدی خلق شود. من نمی‌دانم که چرا همیشه می‌خواهیم کسری بودجه را با افزایش قیمت‌ها یا از جیب و سفره مردم تامین کنیم. چرا هیچ‌گاه فکر نکرده‌ایم که کسری بودجه یک راهکار دیگر هم دارد و آن افزایش منابع عمومی در کشور است. منابع عمومی هم‌زمانی افزایش پیدا می‌کند که کیک اقتصاد بزرگ‌تر شود و آن هم زمانی انجام می‌شود که حضور و مشارکت مردم در اقتصاد اتفاق بیفتد. ایزدخواه تصریح کرد: مردمی کردن اقتصاد یک شعار نیست، بلکه یک راهکار است. ما می‌توانیم با فعال‌تر کردن و حضور و مشارکت مردم در اقتصاد منابع جدید خلق کنیم. آیا امروز از منابع زیر‌زمینی به حد لازم استفاده کرده‌ایم؟ آیا از تمام توان تخصصی و دانشی موجود در کشور حداکثر استفاده را کرده‌ایم؟ آیا از تمام ساختارها، شبکه‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌هایی که داریم به نفع اقتصاد کمک گرفته‌ایم.
نگرانی از گران‌سازی معیشت مردم
او در ادامه تاکید کرد: متاسفانه رویکرد غالب در دولت‌ها این است که دائم معیشت مردم را گران کنند تا کسری بودجه نداشته باشند. در حالی‌که این راهکار نیست و در واقع پاک کردن صورت‌مساله و خلق یک مساله مهم‌تر، عمیق‌تر و جدیدتر به نام گران‌سازی معیشت است. آقایان مدام می‌گویند کسری بودجه اصل اساسی است و باید جبران شود. اما در مقابل موضوع دیگری هم حائز اهمیت است و ما حق نداریم معیشت مردم را گران کنیم. تورم یعنی مالیات پنهانی که مردم به دولت می‌دهند، تورم یعنی کاهش قدرت خرید مردم و کاهش کیفیت زندگی مردم. ما همزمان که به کسری بودجه فکر می‌کنیم، باید به مهار تورم هم فکر کنیم. این نماینده مجلس اظهار کرد: برای مهار تورم می‌رویم و همان راهکاری را دست می‌گیریم که مستقیما تورم را افزایش می‌دهد. با افزایش نرخ مالیات، تورم را تحریک می‌کنیم که بتوانیم بخشی از منابع لازم را تهیه کنیم و متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان را انجام دهیم. به قول معروف از جیب همان بازنشسته بیرون می‌کشیم تا به همان بازنشسته به عنوان همسان‌سازی، حقوق بدهیم.
افزایش یکباره مالیات به صلاح نیست
اصغر سلیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز با اشاره به نبود زیر‌ساخت‌ها برای افزایش درآمدهای مالیاتی در بودجه گفت: بسیاری از کشورها مخصوصا کشورهای توسعه‌یافته، بودجه‌شان را بیشتر روی مالیات می‌بندند، اما در کشور ما با توجه به اینکه زیر‌ساخت‌های‌مان آماده نیست و مردم هنوز مشکلات خاصی دارند؛ باید در خصوص اخذ مالیات با احتیاط قدم برداریم که فشاری روی طبقه ضعیف و متوسط وارد نشود.
او ادامه داد: اما افرادی هستند که از پرداخت مالیات گریزان هستند و مالیات را دور می‌زنند که دولت باید موضوع را شفاف کند و مالیات را از افرادی اخذ کند که از خدمات و امکانات کشور بیشتر استفاده می‌کنند. بنابراین از این افراد باید مالیات گرفته شود و برای ایجاد زیر‌ساخت‌ها و ارائه خدمات استفاده شود. این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به افزایش ۵۰ درصدی مالیات در لایحه بودجه ۱۴۰۳، تاکید کرد: فعلا به صلاح نیست که بخواهیم یک باره جهشی در افزایش مالیات داشته باشیم. باید افزایش مالیات به صورت پلکانی و هماهنگ با شرایط اقتصادی و معیشت مردم اتفاق بیفتد.
انتشار اوراق یا افزایش مالیات
همچنین بهروز محبی‌نجم‌آبادی، عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه ۱۴۰۳ مجلس، اظهار کرد: یکی از منابع پایدار در هر کشوری مالیات است. اما مالیات باید حساب شده باشد. مصارفی مبنی بر همسان‌سازی حقوق بازنشستگان را تعریف کردیم که باید منبعی برای آن دیده شود. برای اینکه منبع دقیق و پایداری برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان تعریف کنیم یک راه آن اخذ مالیات است. او افزود: البته راه‌های دیگری هم برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان وجود دارد و می‌توان اوراق تعریف کرد یا از جاهای دیگر منبع همسان‌سازی حقوق را تامین کرد. اما باید دید کدام راه آسیب کمتری به حوزه تورمی می‌زند. چون افزایش حقوق قطعا اثرات تورمی دارد و باید نوع انتخاب، انتخابی باشد که تاثیر تورمی کمتری داشته باشد.
میان انتشار اوراق و افزایش مالیات ارزش‌افزوده، قطعا مالیات ارزش‌افزوده تاثیر کمتری بر تورم دارد. این عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس به میزان تورم حاصل از افزایش مالیات ارزش‌افزوده اشاره و تصریح کرد: بر اساس محاسبات دقیق افزایش یک درصدی مالیات ارزش‌افزوده با دید خوش‌بینانه ۰.۲۳ درصد و با دید بدبینانه ۰.۶ درصد بر تورم تاثیر دارد. بنابراین در هر حال افزایش یک درصدی مالیات ارزش‌افزوده کمتر از یک درصد بر تورم تاثیرگذار است. از سوی دیگر به بیش از ۷۰ درصد از کالاها ارزش‌افزوده تعلق نمی‌گیرد، مخصوصا آنهایی که در سبد معیشتی مردم است. بر این اساس تشخیص کمیسیون تلفیق این بود که افزایش مالیات ارزش‌افزوده می‌تواند منبع پایداری برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان باشد. البته این امکان وجود دارد که در صحن علنی پیشنهادهای بهتری داده شود.
محبی در خصوص استدلال‌های موافقان و مخالفان افزایش یک درصد مالیات ارزش‌افزوده در کمیسیون تلفیق اظهار کرد: مخالفان اعلام می‌کردند که افزایش یک درصد مالیات ارزش‌افزوده اثر تورمی دارد و ما با ۱۰ درصدی کردن مالیات ارزش‌افزوده گران‌سازی می‌کنیم و بخش خصوصی هم نظرش را داد، متاسفانه ما تحت تاثیر تورم انتظاری و فضاسازی‌هایی که ایجاد می‌شود، هستیم. در غیر این‌صورت محاسبات دقیق مرکز پژوهش‌ها این بود که افزایش یک درصدی مالیات ارزش‌افزوده ۰.۲۳ درصد تا ۰.۶ درصد در تورم می‌تواند تاثیرگذار باشد. او همچنین با اشاره به افزایش ۵۰ درصدی درآمد مالیات در لایحه بودجه ۱۴۰۳، گفت: افزایش درآمدهای مالیاتی متناسب با تورمی است که در کشور اتفاق افتاده است.
بیش از ۴۰ درصد تورم داشتیم بنابراین بخشی اعظمی از افزایش درآمد مالیاتی به دلیل افزایش تورم است. دولت هم قول داده است که بخش بیشتری از درآمد مالیاتی را از افرادی که فرار مالیاتی دارند، تامین کنند. این عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه ۱۴۰۳ ادامه داد: دولت معتقد است که شرکت بزرگی که ۴۰تا۱۰۰ میلیارد مالیات داده است؛ بعد از بررسی مشخص شده که باید ۱۴۰۰ میلیارد مالیات می‌داد و این یک فرار واضح و مبرهن ۱۴ برابری است. بنابراین دولت معتقد است که با توجه به اینکه تعداد مؤدیان مالیاتی را از ۲.۵ میلیون به ۸ میلیون رسانده و قانون پایانه‌های فروشگاهی را هم اجرا کرده بنابراین توانسته درآمدها در حوزه مالیات را واقعی کند و درآمدهایی مالیاتی که در بودجه آمده، بیش‌برآوردی نیست. به نظر من هم درآمد مالیاتی قابل تحقق است.
- 9
- 3
