احسان سلطانی، اقتصاددان: افزایش قیمت ها خواست حاکمیت است/ حکومت بر مردم فقیر آسان‌تر است

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: افزایش قیمت‌ها پس از افزایش نرخ ارز یکی از بدیهی‌ترین واکنش‌های اقتصاد ایران به افزایش قیمت دلار است و در واقع قیمت دلار، پیشران افزایش دیگر قیمت‌هاست. اما مسئولان اقتصادی این واقعیات بدیهی را انکار می‌کنند.

رئیس بانک مرکزی تاثیر افزایش قیمت دلار را بر اقتصاد و نرخ کالاهای اساسی منکر شد و تاکید کرد: «نوسانات ارز فقط بر قیمت کالاهای قاچاق تاثیر می‌گذارد.» به گزارش تسنیم، محمدرضا فرزین به تنش‌های منطقه و تاثیر آن بر نرخ ارز اشاره کرد و گفت: «این نوسان ناشی از ترسی است که در بازارها حاکم شده و در کشور ما هم همین‌طور است، این ترس نرخ کانال و بازار غیررسمی را تحت تأثیر قرار داده که مربوط به معامله کالاهای قاچاق و فرار سرمایه است نه نرخ کالاهای رسمی کشور. یک نفر بیاید اعلام کند که واردات رسمی را با دلار ۶۰هزارتومانی انجام داده است! اگر با دلار ۶۰ تومانی واردات کرده حتماً کالای قاچاق وارد کشور کرده است.»

اما به رغم اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی،‌ نرخ ارز بر بازارها تاثیر چشمگیری دارد.

گوشت به بالای ۷۰۰ هزار تومان می‌رسد

به گفته مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور با افزایش قیمت دلار و به دنبال آن بالا رفتن هزینه نگهداری و تولید دام سبک، قیمت گوشت گرم گوسفندی تولید داخل از بازه قیمتی ۵۰۰ هزار تا ۷۰۰ هزار تومان هم بیشتر خواهد شد.

افشین صدردادرس در گفت‌وگو با ایلنا، افزود: قیمت دام زنده سبک در آخرین روزهای سال ۱۴۰۲ تا حدود ۲۵۵ هزار تومان در هر کیلو پیش رفت در روزهای نوروز به ۲۶۰ هزار تومان کشیده شد و اکنون نیز تا ۲۷۰ هزار تومان بالاتر رفته است. گوشت گرم گوسفندی تا پایان سال گذشته در طیف قیمتی ۵۰۰ هزار تومان تا ۷۰۰ هزار تومان در هر کیلو قرار داشت اما افزایش قیمت دام زنده به یقین به گرانی گوشت گوسفندی تولید داخل نیز می‌انجامد و قیمت‌ها از این طیف تجاوز می‌کند.

افزایش ۲۵ تا ۳۰ درصدی قیمت خودرو

رئیس اتحادیه خودروی تهران نیز اظهار کرد: با ورود به سال جدید قیمت‌ها با توجه به افزایش نرخ دلار حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد نسبت به انتهای سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است.

اسد کرمی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اضافه کرد: قبل از عید تورم نسبی داشتیم که موجب شد قیمت انواع خودرو بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش یابد؛ در ادامه اما قیمت‌ها دوباره حدود ۱۰ درصد کاهش یافت. با ورود به سال جدید قیمت‌ها با توجه به افزایش نرخ دلار حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد نسبت به انتهای سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است.

او تصریح کرد: نمی‌توان پیش‌بینی کرد که قیمت خودرو به چه سرنوشتی دچار می‌شود زیرا با توجه به نرخ دلار قیمت خودرو نوسانی می‌شود؛ در حال حاضر به دلیل افزایش قیمت دلار، خودروهای داخلی، مونتاژی و حتی وارداتی با گرانی مواجه شده‌اند.

گرانفروشی کالاهایی که ارز ترجیحی می‌گیرند، تخلف است

اما به نظر می‌رسد این واقعیات اقتصادی به چشم مسئولین نمی‌آید و صرفا می‌خواهند با بخشنامه به مقابله با واقعیات اقتصادی بروند. برای مثال مدیرکل نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهادکشاورزی گفت: برخی از کالاهای اساسی ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی دریافت می‌کنند که این ارز به نوسانات ارزی کشور ارتباطی ندارد، زیرا از قبل تامین شده است؛ بنابراین هر کس بخواهد کالای وارد شده با ارز ترجیحی را در بازار گرانتر بفروشد تخلف است و با آن برخورد خواهد شد.

مسعود امراللهی تاکید کرد: ارز کالاهای اساسی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی است و کالاهایی که وارد شبکه توزیع شده حتما باید با قیمت‌های مصوب به فروش برسد. بازرسان سازمان حمایت نیز باید به خرده‌فروشی‌ها ورود و از گران‌فروشی جلوگیری کنند.

برنامه‌ریزی برای جبران هزینه‌های اضافی دولت 

یک اقتصاددان درباره علت افزایش نرخ ارز عنوان کرد: افزایش قیمت ارز دلیلی ندارد جز اینکه منابع افزایش دستمزدها را فراهم کنند و هزینه‌های اضافی دولت جبران شود.

احسان سلطانی افزود: افزایش قیمت دلار دلیلی ندارد زیرا نه قیمت نفت و صادرات کاهش پیدا کرده و نه درآمدهای نفتی. هر اتفاقی که می‌افتد حتی اگر آمریکایی‌ها عطسه ‌کنند، با شایعات نرخ ارز را افزایش می‌دهند و این مسائل برنامه‌ریزی دولت برای غارت مردم است.

او با تاکید بر اینکه اراده و برنامه سیستم این است که برای خالی کردن جیب مردم برنامه‌ریزی کند، یادآور شد: سال ۹۷ و درحالی‌که هنوز تحریم‌ها شروع نشده بود، ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد ارزی داشتیم، اما  دلار سه برابر شد. دلیل آن هم این بود که طبقه دستمزدبگیر و حقوق‌بگیر را فقیرتر کنند تا عده دیگری پولدار شوند.

این پژوهشگر اقتصادی علت این رفتار دولت را فساد و ناکارآمدی نظام اقتصادی کلان کشور دانست.

به پیشواز رفتن قیمت‌ها

سلطانی درباره علت افزایش قیمت کالاهای اساسی به دلیل افزایش نرخ ارز اظهار کرد: افزایش قیمت کالاهای اساسی هم به همین علت است. وقتی نرخ ارز بالا می‌رود، قیمت تمام کالاها افزایش پیدا می‌کند زیرا تمام اقتصاد به هم متصل است.

او با اشاره به اینکه فساد سیستم باعث می‌شود ارز ترجیحی را خود دولتی‌ها دریافت کنند، ادامه داد: وقتی اذهان عمومی را برای افزایش قیمت دلار بازار آزاد آماده می‌کنند، که خود به آن بازار غیررسمی می‌گویند، در واقع به آن مشروعیت می‌دهند و آن را مبنا می‌گیرند و با این کار ارز ۲۸۵۰۰ تومانی تاثیری نمی‌کند.

این اقتصاددان تصریح کرد: نرخی که بالا می‌رود خود به آن مشروعیت می‌دهند و وقتی نرخ ارز دولتی با آزاد فاصله زیادی دارد، قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کنند، یعنی اگر هم قرار است دولت نرخ ارز دولتی را افزایش ندهد، خود قیمت‌ها به پیشواز این افزایش می‌روند.

حکومت بر مردم فقیر آسان‌تر است

سلطانی با بیان اینکه شوک‌ها و مسابقه‌های قیمت و بی‌ثباتی درون کشور، خود باعث می‌شود جامعه فکر کند که همه قیمت‌ها افزایش می‌یابد، تاکید کرد: جامعه را شرطی کردند و آنجاهایی که خود می‌خواهند خرج کنند ریالی حساب می‌کنند و جایی که مردم خرج می‌کنند را دلاری کرده‌اند.

او تصریح کرد: دلیل تمام این عوامل زور حاکمیت است، زور حاکمیت می‌رسد و هر کاری هم که می‌خواهد می‌کند. اراده حاکمیت بر افزایش قیمت‌هاست که جیب خود را پر کند.

سلطانی در پایان خاطرنشان کرد: می‌خواهند مردم بدبخت باشند و بر آنها راحت حکومت کنند. بر مردمی که در محرومیت نسبی هستند نمی‌توان حکومت کرد و باید آنها را در محرومیت مطلق برد. یعنی وقتی دستمزدها نسبتا افزایش می‌یابد باید از طرفی هم از جیب دیگر برداشت و به همین دلیل است که با هر افزایش حقوقی افزایش نرخ ارز اتفاق می‌افتد.

وابستگی تولید به واردات

همچنین باید درنظر داشت اکثر واردات ایران مواد اولیه تولیدی هستند که بسیاری از آنها مشمول ارز ترجیحی نمی‌شوند و بنابراین تولید به مواد اولیه‌ای بستگی دارد که به قیمت دلار وابسته است و بنابراین طبیعی است که نرخ ارز بر تمام قیمت‌ها اثرگذار باشد.

همچنین روند تخصیص نرخ ارز به صورتی است که مورد انتقاد بسیاری است زیرا دریافت ارز ترجیحی نیازمند رانت است و هرکسی نمی‌تواند به آن دسترسی پیدا کند. کسی هم که آن را دریافت می‌کند لزوما کالاهای اساسی وارد نمی‌کند. برای مثال برخی با ارز دولتی مواد اولیه تولید وارد و به قیمت دلار آزاد محصول تولیدی را صادر می‌کنند.

رامتین موثق