به گزارش توسعه ایرانی و طبق دادههای این مرکز، پیش از سال ۹۶، فقرا به طور متوسط حدود ۷۷درصد خط فقر، درآمد کسب کردهاند که این رقم در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ وخیمتر شده است و در این دو سال، فقرا ۷۳درصد خط فقر درآمد داشته و نسبت به نیمه اول دهه ۹۰ وضعیت معیشتی بدتری را تجربه کردهاند.
خط فقر یک خانوار ۳ نفره در سال ۱۴۰۱ حدود ۵ میلیون و ۶۳۴هزار تومان برآورد شده که این نرخ در سال ۱۴۰۲ افزایش ۶۸.۴درصدی داشته و به ۸ میلیون و ۲۳۲هزار تومان رسیده است
همچنین بررسیها نشان میدهد در سال ۹۶ و ۹۷ غیرفقرا به طور میانگین حدود ۱.۸ برابر خط فقر درآمد داشتهاند که پس از سال ۹۷ افت شدیدی داشته و پس از سال ۹۷ غیرفقرا ۱.۶ برابر خط فقر درآمد کسب کردهاند. این بدان معناست که این دسته از افراد در سالهای اخیر به خط فقر نزدیکتر شدهاند.
خط فقر سرانه برابر ۳ میلیون و ۷۴۰ هزار تومان شده است
خط فقر یک آستانه پولی است که کمتر از آن حداقل نیازهای اولیه یک فرد را با درنظر گرفتن شرایط اقتصادی و اجتماعی برآورده نمیکند. تازهترین آمار منتشر شده براساس محاسبات مرکز پژوهشهای مجلس براساس آخرین اطلاعات هزینه خانوار مرکز آمار که متعلق به سال ۱۴۰۱ بوده و خط فقر سرانه در این سال ازحدود ۲ میلیون و ۵۶۱هزار تومان اعلام کرده نشان میدهد در سال ۱۴۰۲ خط فقر سرانه برآوردی ۳ میلیون و ۷۴۰هزار تومان بوده است. یعنی یک خانوار یک نفره برای تامین نیازهای اساسی زندگی خود مانند خوراک و پوشاک باید به این مبلغ پول دسترسی داشته باشد، در غیر این صورت زیر خط فقر بوده و توان تشکیل یک زندگی معمولی را نداشته است.
از آنجایی که در مطالعات رفاهی، خانوار مبنای بررسی است، خط فقر یک خانوار ۳ نفره در سال ۱۴۰۱ حدود ۵ میلیون و ۶۳۴هزار تومان برآورد شده که این نرخ در سال ۱۴۰۲ افزایش ۶۸.۴درصدی داشته و به ۸ میلیون و ۲۳۲هزار تومان رسیده است.
افزایش ۸ میلیون نفر به تعداد فقرا در سالهای ۹۷ تا ۱۴۰۲
نرخ فقر درصدی از جمعیت کشور را نشان میدهد که در مقایسه با خط فقر درآمدی، فقیر به حساب میآیند. نرخ فقر در ایران از ابتدای دهه ۹۰ تا سال ۹۶ روند ثابتی داشته اما از سال ۹۶ این رویه تغییر کرده و نرخ فقر حدود ۱۰درصد بیشتر شده و از ۲۰درصد به ۳۰درصد صعود کرده است. افزایش ۱۰درصدی نرخ فقر در ایران به معنای اضافه شدن ۸ میلیون نفر به تعداد فقراست یعنی بعد از سال ۹۶ حدود ۵۰درصد نسبت به گذشته به جمعیت فقرای کشور اضافه شده است. از سال ۹۸ به بعد نیز نرخ فقر رویه پایداری داشته و در سطح ۳۰درصدی قرار گرفته است.
معاش کمدرآمدها به دنبال افزایش نرخ فقر سختتر شده است
شکاف فقر عددی است که نشان میدهد فقرا تا چه میزان با خط فقر فاصله دارند. به بیان سادهتر وضعیت فقرا تا چه اندازه وخیم بوده و ارتقای فقرا به بالای این خط با چه مقدار امکانپذیر است. مقایسه وضعیت درآمدی فقرا با خط فقر حاکی از آن است که سالهای ۹۶ و ۹۷، سالهای سرنوشتسازی از منظر متغیرهای فقر در ایران بوده است.
براساس بررسیها، شکاف فقر تا سال ۹۶ رویه ثابتی داشته و عدد آن نیز ۰.۲۳ بوده به این معنا که فقرا در این سالها به طور متوسط در حدود ۷۷درصد خط فقر درآمد داشتهاند اما پس از سال ۹۶ و ۹۷ شکاف فقر افزایش یافته، یعنی همزمان با افزایش نرخ فقر در کشور، وضعیت فقرا وخیمتر شده و این رویه صعودی همچنان ادامه دارد.
آمارها خبر از آن میدهد که شکاف فقر در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ حدود ۰.۲۷ است و تفسیر آن است که فقرا ۷۳درصد خط فقر درآمد دارند و نسبت به سالهای قبل از ۱۳۹۶ شرایط معیشتی سختتری را تجربه میکنند. همچنین با افزایش فقر در جامعه و تعمیق این پدیده، فاصله غیرفقرا و فقرا نیز کمتر شده است.
پیش از سال ۹۶، فقرا حدود ۷۷درصد خط فقر، درآمد کسب کردهاند که این رقم در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ وخیمتر شده و در این دو سال، فقرا ۷۳درصد خط فقر درآمد داشته و وضعیت معیشتی بدتری را تجربه کردهاند
غیرفقرا به خط فقر نزدیک و نزدیکتر شدهاند
طبق این گزارش، شکاف فقر؛ شاخصی است که نشان میدهد فاصله غیرفقرا با خط فقر چقدر است. این شاخص از دو جنبه قابل تفسیر است. نخست آنکه سطح رفاه غیرفقرا چقدر بوده و احتمال افزایش جمعیت فقیر در کشور چقدر بالاست. دوم اینکه از نگاه بودجهای، غیرفقرا تا چه اندازه ظرفیت پرداخت مالیات برای مخارج عمومی را دارند تا صرف سیاستهای مقابله با فقر شود.
تا پیش از سال ۹۷ غیرفقرا به طور میانگین ۱.۸ برابر خط فقر درآمد داشتهاند. بعد از سال ۹۷ و با شروع تحریمها، وقوع تورمهای بالا و کاهش شدید ارزش پول ملی، وضعیت رفاه غیرفقرا و فقرا افت شدیدی داشته است. این افت در خصوص غیرفقرا به نحوی بوده که این گروه به صورت میانگین حدود ۱.۶ برابر خط فقر درآمد داشتهاند یعنی در سالهای اخیر رفاه طبقه متوسط نیز افت شدیدی پیدا کرده است. در پی این رخداد غیرفقرا به خط فقر نزدیکتر شده و احتمال ورودشان به زیر این خط افزایش یافته است.
- 19
- 6