به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی منطقه خاورمیانه نشان داده، محدوده جغرافیایی مذکور، یکی از پرتنش ترین و مناقشه برانگیزترین حوزه های جغرافیایی جهان بوده و به نوعی همواره در طول تاریخ این عرصه، محل درگیری، خون، دود و آتش بوده است.
تلاش استکبار جهانی برای استعمار این منطقه و طراحی نیرنگ ها و توطئه های بسیار برای چپاول منابع انرژی و ثروتِ خطه مذکور به جزئی لاینفک از تاریخ یک قرن اخیر این حوزه تبدیل شده است.
البته طرح این موضوع به معنای آرام بودن منطقه خاورمیانه در قرون گذشته نیست و همواره با مطالعه تحولات تاریخی، این موضوع عیان و مبرهن می شود که این خطه استراتژیک، از دیرباز به عنوان یکی از اصلی ترین کانون های درگیری و تحولات جهان مطرح بوده است.
با همه این اوصاف، با توجه به نقش تعیین کننده انرژی و منابع زیرزمینی در تحولات این عرصه، شیب و روند این تحولات در طول صد سال اخیر به مراتب تندتر از ادوار و قرون گذشته بوده است.
معصومه شمسیان، کارشناس حوزه اقتصاد سیاسی با اشاره به وابستگی اقتصادی این حوزه به منابع نفتی و گازی و گرایش به خام فروشی به عنوان اصلی ترین عارضه اقتصادی این خطه، اظهار داشت: در طول سالیان گذشته،این نقطه ضعف به عامل و ریشه اصلی بسیاری از خسارات و مشکلات اقتصادیِ بسیاری ازکشورهای مستقر در حوزه خاورمیانه تبدیل شده است.
وی افزود:داستان غم انگیز وابستگی اقتصادی و بودجه کشورهای نفتی حوزه خاورمیانه به این منابع و تغییر و تحولات غیر منتظره در قیمت نفت و دشوار شدن روند تأمین نیازهای مالی کشورهای هدف، از رخدادهای تلخی است که در طول سالیان گذشته به انحای مختلف ظهور و بروز پیدا کرده است.
شمسیان عنوان کرد: البته در نقطه مقابل، بالا رفتن قیمت نفت نیز،حامل و حاوی جذابیت های اقتصادی خاص به خود برای کشورهای نفت خیز بوده اما این رشد قیمتی نیز در برخی حوزه‌ها به عاملی برای تحمیل خسارت به کشورها و دُوَلِ مورد نظر تبدیل شده و به نوعی می توان گفت محدوده جغرافیایی نفت خیز خاورمیانه در هر دو حالتِ،کاهِشِ قیمت نفت یا افزایش آن، متضرر شده، زیرا هیچکدام از موارد فوق با تکیه بر زیر ساخت ها و پشتوانه محکم، استوار، منسجم و پایداری انجام نپذیرفته و بخشی از توفیقات حاصل شده در عرصه اقتصادی نیز مقطعی بوده است.
وی افزود: البته در طول سال های اخیر، تلاش هایی برای فاصله گرفتن از وابستگی اقتصادی به نفت و هزینه کردن درآمدهای نفتی در بخش های مُوَلِد همچون احداث نیروگاه های هسته ای، پتروشیمی ها،کارخانجات و مراکز تولیدی مشاهده شده است، اما این تحرکات ، عمدتاً در زمانی عملیاتی شده که قیمت نفت بالا بوده است.
شمسیان گفت: برخی از کشورها همچون امارات در فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی تا حدودی (تاکید می شود تا حدودی) موفق تر عمل کرده و برخی از دُوَل و کشورها همچون عربستان،توفیق چندانی در این عرصه نداشته اند.
کارشناس اقتصاد سیاسی گفت: سال ۲۰۱۷ را می توان یکی از بدترین و وخیم ترین ادوار اقتصادی این خطه نام نهاد که رکود، بیکاری، فشارهای مالی به دولت و مردم، شوک های متعدد اقتصادی، افزایش استقراض کشورهای خاورمیانه به تَبَعِ دریافت وام و تسهیلات، تخریب زیرساخت ها و نیاز این مناطق (همچون سوریه،عراق و یمن) به منابع برای بازسازی و آبادانی در محدوده های جنگ زده،تنها نمونه هایی از چالش های مناطق مذکور به شمار می رود.
افق تیره و تار اقتصادی منطقه خاورمیانه/روزنه های امید هر روز کمرنگ تر از دیروز
فرشید خدابنده لو، محقق و پژوهشگر حوزه اقتصادی با اشاره به دورنمای نه چندان امیدوارکننده و نوید بخشِ اقتصادیِ حوزه جغرافیایی خاورمیانه (بخصوص کشورهایی که اقتصاد آنها به شدت وابسته به نفت است) عنوان کرد: یکی از مشکلات اساسی این حوزه جغرافیایی معطوف به جنگ هایی می‌شود که زیرساخت های کشورها را هدف قرار می دهد و به تبع ، ایجاد عمران و آبادانی در این مناطق، نمی تواند بدون تأمین پیش نیازهای مالی عملیاتی و اجرایی گردد.
وی افزود: از سوی دیگر بحران های امنیتی باعث فرار سرمایه ها و بی میلی سرمایه گذاران به نقش آفرینی در پروژه های مولد و تأثیرگذار در این محدوده می شود که به تبع همین پدیده ، روند رشد و شکوفایی اقتصادی این حوزه با خلل،کندی و نارسایی هایی مواجه می شود.
خدابنده لو گفت: فارغ از مسائل امنیتی و جاری و ساری بودن جنگ در خاورمیانه، ایران نیز از برخی معضلات اشاره شده مصون نمانده و با وجود اقتدار پایدار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و هراس دشمنان این مرز و بوم از حمله به این حوزه جغرافیایی، لذا وابستگی اقتصاد به نفت و کم توجهی به تولید داخلی مزید بر علت شده تا نتوان به نحو شایسته ای اهداف از پیش تعیین شده اقتصادی را پیگیری و عملیاتی نمود.
محقق و پژوهشگر اقتصادی عنوان کرد: امید آن می رود با پیگیری و تلاش فزاینده در راستای حصول سیاست های اقتصاد مقاومتی،فصلی نو در حوزه اقتصادی این مرز و بوم گشوده شود،امری که با عنایت به پیش بینی ناامید کننده بسیاری از کارشناسان و مراجع اقتصادی و پژوهشی بین المللی در خصوص آینده اقتصادی خاورمیانه، ضرورت توجه و عملیاتی ساختن آن دو چندان می شود و بدون تردید تنها راهکار اصولی،سازنده و هوشمندانه در برون رفت از تهدیدات اقتصادی،در اجرا و عملیاتی ساختن بی کم و کاست سیاست های اقتصاد مقاومتی نهفته است.
- 16
- 5
