«حذف صفر» زمان مي‌خواهد و هزينه سنگين

درحالی عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی روز یکشنبه از ارسال لایحه چهار صفر از پول ملی به دولت خبر داد که پیش از این گمانه‌زنی‌هایی در این زمینه مطرح شده بود. براساس توضیحاتی که همتی داده، قرار است براساس عرف چند ده‌ساله بین مردم هر ۱۰ هزار ریال معادل یک تومان لحاظ شود.

البته لازمه اجرای آن، تایید در دولت و در نهایت تصویب در مجلس خواهد بود. گفتنی‌است این اولین بار نیست که حذف صفر از پول ملی در ایران مطرح شده است، بلکه این موضوع در دولت‌های پیشین نیز مورد تاکید قرار گرفت، اما درنهایت به مرحله اجرا نرسید. ولی‌ا... سیف رئیس پیشین بانک مرکزی در سال ۱۳۹۳ اعلام کرد که حذف صفر از پول ملی در دولت اول روحانی حتما باید اتفاق بیفتد؛

البته او تک‌رقمی شدن نرخ تورم،‌ ثبات اقتصادی و انجام مجموعه‌ای از عوامل زیرساختی را از جمله پیش‌شرط‌های اولیه این موضوع برشمرد، اما هیات دولت در آذرماه سال ۹۵ به طور جدی‌تر به این موضوع پرداخت و در همین راستا برخی از مواد لایحه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از جمله اینکه واحد پول ایران، تومان و برابر با ۱۰ ریال شود، به تصویب رساند. این موضوع با انتقادات زیادی همراه شد و درنهایت عملیاتی نشد. اما در چند روز گذشته بار دیگر گمانه‌زنی‌هایی درباره احتمال حذف چهار صفر از پول ملی باتوجه به ظاهر اسکناس‌ها در مراسم رونمایی از ایران‌چک‌های جدید مطرح شد تا اینکه سرانجام روز یکشنبه همتی مهر تاییدی بر این گمانه‌زنی‌ها زد.

حذف صفر از پول ملی تنها از سوی مسئولان ایران مطرح نشده است، بلکه نگاهی به تجربه سایر کشورهای دنیا نیز نشان می‌دهد که آنها نیز تجربه مشابه در این زمینه داشته‌اند؛ برای مثال کشورهایی چون آلمان، آرژانتین، ترکیه، رومانی، زیمبابوه و... نیز به حذف صفر از پول ملی خود دست زده‌اند. براساس اطلاعات منتشر شده، تورم شدید ناشی از فشار اقتصادی جنگ جهانی دوم، سیاستگذاران آلمانی را بر آن داشت که حذف صفر از مارک را دنبال کنند. در آرژانتین نیز حذف چهار صفر از پول ملی در سال ۱۹۸۳ محقق شد. ترکیه در سال ۲۰۰۵، لیره جدید را جایگزین لیره قدیم کرد و دولت رومانی در همین سال با حذف چهار صفر، پول جدید این کشور به نام «لیو» را معرفی کرد. اخیرا دولت زیمبابوه هم ۱۰ صفر از پول ملی خود حذف کرده است.

 فرایند ۲ساله حذف صفر

عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در تشریح برنامه بانک مرکزی برای حذف چهار صفر از پول ملی اعلام کرد که این فرایند دو سال طول می‌کشد و نیازمند تصویب دولت و مجلس است. او همچنین در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت: لایحه حذف چهار صفر از پول ملی را به دولت ارائه کرده‌ام و با توجه به عرف چند ده سال گذشته بین مردم پیشنهاد شده هر ۱۰‌هزار ریال فعلی معادل یک تومان و هر تومان معادل یکصد ریال جدید باشد. امیدوارم با تصویب دولت و تأیید مجلس محترم اقدامات اجرایی آن را آغاز کنیم.

 واکنش‌ها به لایحه

ارسال لایحه حذف صفر از پول ملی با واکنش‌های بعضا متفاوتی مواجه شده است. درحالی این خبر از سوی همتی داده شده است که حیدر مستخدمین‌حسینی معاون اسبق وزارت اقتصاد به ایسنا گفته است که این طرح در شرایط فعلی به بهبود اوضاع اقتصادی نمی‌تواند کمک کند و فقط مردم را سرگرم خواهد کرد! احمد عزیزی، کارشناس ارشد حوزه پولی و بانکی نیز در گفت‌وگو با مهر گفت: حذف صفر از پول ملی، آخرین مرحله اصلاحات پولی یک کشور است؛ اما بانک مرکزی کشورمان، اجرای آن را به عنوان اولین مرحله از این اصلاحات، در دستور کار قرار داده است.

همچنین مجیدرضا حریری نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین به ایلنا اظهار کرده است که حذف چهار صفر از پول ملی بیش از یک دهه است که مطرح شده باید ببینیم که آیا آن موقع که این پیشنهاد مطرح شد شرایط با الان یکی بوده که می‌خواهند دوباره این طرح را اجرا کنند ما در این یک دهه شاهد رشد منفی بالای پنج درصد و دو موج تورمی بالای ۴۰ درصد بوده‌ایم مسلما شرایط امروز حتی اندکی نیز شبیه آن موقع نیست.

حذف چهار صفر از پول ملی متغیرهای اقتصادی ایران را تغییر نخواهد داد. این نکته را هم علی قنبری، استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس و کارشناس اقتصادی عنوان کرده است. او در مصاحبه با خبرآنلاین گفت: منظور از عدم تغییر متغیرهای اقتصادی این است که با حذف چهار صفر نمی‌توان انتظار داشت سرمایه‌گذاری بهبود یابد، رشد اقتصادی بالا برود و مشکلات ریشه‌ای اقتصاد حل شود، چراکه این موضوعات ارتباط چندانی با یکدیگر ندارند و ارتباط دادن آنها اقدامی اشتباه است.

اما محمد اشرف دوابه استاد اقتصاد دانشگاه صباح‌الدین زعیم استانبول معتقد است حذف چهار صفر از پول ملی پاسخی به کاهش ارزش پول است و من با روش بانک مرکزی ایران موافقم، چراکه این اقدام موجب کاهش تورم می‌شود. او در گفت‌وگو با ایلنا در مورد تصمیم بانک مرکزی ایران برای حذف چهار صفر از پول ملی افزود: من با روش بانک مرکزی ایران موافقم، این اقدام موجب کاهش تورم می‌شود و حذف چهار صفر از پول ملی به معنای پاسخی برای کاهش ارزش پول خود است و مهم است که تعادل پول، تولید و اصلاح ساختار اقتصاد برقرار باشد.

 سوسن یحیی‌پور