از اواخر سال ۹۷ پیش‌بینی‌های منفی نسبت به وضعیت تولید و بازرگانی در سال‌جاری شروع شد. فعالان اقتصادی با ناامیدی سال را به پایان رساندند و در آخرین روزهای اسفند از ادامه کاهش تولید در سال ۹۸ خبر دادند. اما کسانی که سرد و گرم اقتصاد کشور را دیده‌اند این بدبینی‌ها را رد می‌کنند و می‌گویند سال‌ها تحریم بوده‌ایم و هیچ زمان اقتصاد کشور فلج نشده است لذا سال ۹۸ هم بخوبی می‌گذرد.
علاءالدین میرمحمد صادقی عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی تهران دراین باره با «ایران» گفت‌و‌گویی انجام داده است که در ادامه می‌آید:
خیلی از کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی کردند که امسال، سال سختی برای فعالان اقتصادی است، با توجه به چنین نظراتی توصیه و پیشنهاد شما برای سیاستگذاران چیست؟ دولت چه موضوعاتی را باید در اولویت کاری خود قرار دهد؟
اولین و مهمترین موضوعی که دولت باید دنبال کند، تقویت بخش خصوصی است و دوم اینکه در سال‌جاری؛ سیاستگذاران فعالان بخش خصوصی را از تصمیمات خود مطلع سازند و از آنها مشورت بگیرند. مسائل و مشکلاتی که بر سر راه اقتصاد کشور قرار گرفته بدون صحبت کردن با بخش خصوصی مرتفع نمی‌شود. دولت نباید تصور کند که بخش خصوصی روبه‌روی دولت قرار گرفته چرا که این بخش همواره در پی کمک به دولت بوده است. وقتی دولت بنیه قوی از نظر مشاوره داشته باشد و بازوهایی چون فعالان بخش خصوصی می‌تواند سخت‌ترین تصمیم‌ها را محقق کند. برعکس آن چیزی که برخی‌ها می‌خواهند از بخش خصوصی به نمایش بگذارند، باید بگویم که فعالان اقتصادی کشور با وجود دولت قوی و مقتدر می‌توانند به رشد و بالندگی برسند.
طی سال‌های گذشته تجربه‌های مختلفی ثبت شده که بخش خصوصی توانسته به دولت در تصمیم گیری‌های درست کمک کند وقتی اینچنین سوابقی وجود دارد به سیاستگذاران توصیه می‌کنیم در سال جدید بخش خصوصی را در کنار خود ببینند و از نظرات کارشناسی و دلسوزانه آنها بهره ببرند تا بتوان بخوبی روزهای سخت را پشت سر گذاشت.
سابقه تاریخی کمک بخش خصوصی به سیاستگذاران به چه زمانی بر می‌گردد؟
زمان دکتر مصدق (سی و پنجمین نخست‌وزیر ایران) کشورمان تحریم نفتی شد به گونه‌ای که کاری کردند هیچ کشوری از ایران نفت خریداری نکند. تحریم‌های نفتی یک‌جانبه ایران از سوی انگلیس و پس از ملی شدن صنعت نفت ایران به‌منظور فشار بر دولت برای به دست آوردن دوباره انحصار در میادین نفتی کشور اعمال شده بود. (پس از ملی شدن نفت در اسفندماه ۱۳۲۹و ایجاد بحران در روابط بین ایران و شرکت نفت، این مجادله حقوقی بین یک کشور و یک شرکت به فاصله کوتاهی به چالش بین دو کشور ایران و بریتانیا تبدیل شد.
خصوصاً اینکه با خلع ید از شرکت نسبت به منابع نفتی، دولت وقت ایران عملاً به تحقیر بریتانیای کبیر دست زده بود و تحریم فروش نفت ایران کمترین بهای این اقدام بود.) وقتی دولت وقت با چنین معضلی روبه‌رو شد بخش خصوصی کنار دولت بود و با همفکری این بخش‌ها مردم هم به کمک دولت آمدند.
البته یکی از اتفاق‌های مثبتی که در این بخش رخ داد این بود که مراجع عظام از مردم خواستند که همراهی لازم را داشته باشند. وقتی مراجع عظام بخصوص آیت‌الله کاشانی از مردم خواستند که در تحریم ایجاد شده دولت را همراهی کنند، اتفاق‌های بسیار مثبتی رخ داد. مردم با خرید اوراق به دولت پول قرض دادند. انتشار اوراق قرضه توسط دولت مصدق در یکم دی ماه سال ۱۳۳۰ یکی از اقدامات اقتصادی مهم آن دولت بود که تلاش می‌کرد تبعات ناشی از تحریم فروش نفت و کمبود نقدینگی را کاهش دهد و کنترل کند.
مردم از اوراق قرضه که برای اولین بار چاپ شد استقبال کردند؟
مردم از یکدیگر برای خرید اوراق قرضه سبقت می‌گرفتند. هدف مردم از خرید اوراق، کسب سود نبود بلکه می‌خواستند به دولت در تحریم نفتی پیش آمده کمک کنند. در آن زمان دولت حتی برای پرداخت حقوق به کارمندان خود مشکل داشت و عملاً هیچ بودجه‌ای نداشت. این سابقه تاریخی نشان می‌دهد که اگر دولت به بخش خصوصی و مردم اعتماد کند و خودش را در کنار آنها ببیند مشکلات با قدرت حل خواهد شد. مردم و فعالان بخش خصوصی تمام عیار در کنارهم بودند و خواهند بود. لذا امیدواریم در این سال سنگ بنایی نهاده شود تا سیاستگذاران دیدگاه خوبی نسبت به مردم و بخش خصوصی داشته باشند.
فعالان اقتصادی حرف‌های ناامید‌کننده‌ای می‌زنند و می‌گویند در این سال تولید بشدت کاهش پیدا می‌کند. با این نگرانی‌ها شما که تحریم‌های مختلف را دیدید چه پیش‌بینی دارید. شما هم معتقد هستید که کشور با بحران تولید روبه‌رو خواهد شد؟
من چنین بدبینی ندارم. اگر بخواهیم با حساب و کتاب حرف بزنیم گفتن حرف‌های ناامید‌کننده درست است. اما از آنجا که تحریم‌های مختلفی را دیدم می‌گویم این حساب و کتاب‌ها غلط از آب در می‌آید. بارها با تحریم‌های سنگین می‌خواستند ایران را فلج کنند اما با وجود تمام فشارها توفیق‌های روز افزون به دست آمد و حتی بیشتر از گذشته توانستیم تحریم‌ها را پشت سر بگذاریم.
سال گذشته هم خیلی‌ها می‌گفتند سال ۹۷ بدترین سال خواهد شد چرا که اقتصاد وارد رکود شده است اما اگر پرونده سال گذشته را مورد ارزیابی قرار دهیم متوجه خواهیم شد که با کمترین مشکل سال ۹۷ به پایان رسید. تمام این گفته‌ها برحسب تجربه‌هایی است که طی سال‌های مختلف به دست آوردم. خدا همیشه حافظ مردم و مملکت است. معتقدم هیچ‌کدام از فعالان اقتصادی نباید سال ۹۸ را با بدبینی شروع کنند. با چنین شروعی نمی‌توان با عزم جزم سراغ حل مشکلات رفت. دولت امیدش به بخش خصوصی و مردم است بدین جهت با همراهی و کمک بخش‌های مختلف می‌توان این تحریم را هم به سلامت پشت سربگذاریم.
چرا مشکلات صنعت روز به روز در سال ۹۷ بیشتر شد؟
به‌طور کلی بزرگ‌ترین مشکلی که صنعت ما دارد مربوط به نقدینگی است که البته شاید برخی خواص چنین مشکلی را نداشته باشند. امروزه صنعتگران ما هم برای تهیه مواد اولیه و هم جهت پرداخت‌هایی که بابت فعالیت کارخانه نظیر پول آب، برق و گاز دارند با مشکل تأمین نقدینگی مواجه می‌شوند. از طرف دیگر کالایی که تولید می‌شود اکثریت صنعتگران باید بفروشند؛ در نتیجه برای گردش هر واحد صنعتی نقدینگی لازم است. امروزه صنعتگران چاره‌ای جز اخذ وام ندارند، ولی متأسفانه بانک‌ها یا به صنعتگران وام نمی‌دهند یا در صورت پرداخت وام شرایط سخت و جانکاهی را در نظر می‌گیرند که این برای صنعت مقرون به‌صرفه نیست. در نتیجه باید زمینه‌ای فراهم شود که صنعتگران بتوانند دسترسی به نقدینگی با هزینه خیلی کم داشته باشند.
دولت باید با تدوین استراتژی منسجم از بخش‌خصوصی حمایت کند. این حمایت هم می‌تواند به‌صورت اصلاح قوانین و مقررات باشد و هم می‌تواند شامل بسته‌های حمایتی-مالی باشد. مهمترین مشکل حوزه تولید و صنعت کمبود نقدینگی است. دولت باید برای تأمین نقدینگی در این حوزه برنامه منسجمی داشته باشد. به‌علاوه رکودی که در بازار داخل حاکم است باعث می‌شود اغلب تولیدکنندگان کالای خود را انبار کنند و به فروش نرسانند؛ این موضوع علاوه بر اینکه صنعت را به رکود کشانده نیاز به نقدینگی را نیز افزایش داده است. پرداخت سودهای نامتعارف بانکی و خارج از ضوابط بانک مرکزی نیز در رکود صنعت بی‌تأثیر نبوده است.
با این شرایط شما وضعیت خوبی را برای سال‌جاری متصور هستید؟
بله. قطعاً وضعیت بهتر خواهد شد. خیلی از مشکلات اقتصادی که در سال ۹۷ فعالان اقتصادی تجربه کردند در سال‌جاری تکرار نخواهد شد. به نظر می‌رسد با مذاکراتی که سیاستگذاران در حال انجام آن هستند و همدلی که بین مردم وجود دارد می‌توان مشکلات را از سر راه اقتصاد برداشت.
مرجان اسلامی فر
- 9
- 3
