برخی زلزله زدگان کرمانشاه پول کانکس را ترجیح می‌دهند

شامگاه یکشنبه، ۲۱ آبان ماه بود که زلزله‌ای به قدرت ۷.۳ ریشتر از کانون شهر ازگله در استان کرمانشاه، این شهر و شهر سرپل ذهاب و روستاهای مجاور را به لرزه درآورد. پس از این زلزله، خانه‌های زیادی به صورت کامل تخریب شدند و بسیاری از واحدهای مسکونی نیز با وجود عدم تخریب کامل، خسارت فراوانی دیدند که نیاز به بازسازی دارند.

به همین دلیل فرآیند توزیع کانکس بین زلزله زدگانی که اکنون دور از خانه های خود باید روزهای سرد زمستان را به شب برسانند، از سوی خیرین و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی آغاز شده و همچنین بنیاد به صورت موازی با توزیع کانکس، وظیفه بازسازی مناطق زلزله زده را نیز دارد. در این میان انتقادات زیادی از سوی مردم و رسانه ها به عملکرد توزیع کانکس و بازسازی این مناطق ایراد شده است. به طور خاص فرهاد تجری، نماینده مردم قصرشیرین، گیلانغرب و سرپل ذهاب چندی پیش در گفت و گو با «ابتکار» درباره عملکرد بنیاد مسکن در توزیع کانکس و بازسازی واحدهای زلزله زده انتقاد کرد. به همین دلیل با عزیزالله مهدیان، معاون بازسازی و نسکن روستایی بنیاد مسکن درخصوص وضعیت مناطق زلزله زده به گفت‌و‌گو نشستیم که مشروح آن در ادامه آمده‌است. 

از سوی مردم و نماینده مجلس شورای اسلامی مناطق زلزله زده، انتقاداتی به نحوه توزیع کانکس بین مردم صورت گرفته‌است که عده زیادی را ناراضی از این موضوع نشان می‌دهد. لطفا در مورد توزیع کانکس‌ها توضیح بدهید که چه میزان توزیع شده و چرا مردم هنوز انتقاد دارند؟

توزیع کانکس و اسکان موقت زلزله‌زدگان از ابتدا بر اساس تصمیماتی که مقامات استان ملی گرفتند، برای کسانی بود که خانه‌های شان صد در صد خراب شده‌است. طبیعتا ما تمام خانه‌های خسارت دیده را کارشناسی می‌کنیم و فرم کارشناسی بیان می‌کند که چقدر خسارت وارد آمده‌است. در این زلزله بیش از ۱۱۰ هزار واحد کارشناسی شده و مشخص شده‌است این افراد چقدر خسارت دیده‌ و واحدهای غیرقابل سکونت و صد در صد تخریب مشخص شده‌اند.

بنابراین در شهر و روستا لیست افراد مشمول شرایط اخذ کانکس تهیه شده و طبق نیاز به پیمانکاران سفارش کانکس داده دادیم و سپس توزیع کانکس را آغاز کردیم. تفاوت شهر و روستا نیز در این است که در روستا‌ها به دلیل این که خانه‌ها تک واحدی هستند امکان این وجود دارد که کانکس در حیاط خانه‌ها نصب شود و مزاحم بازسازی نمی‌شود. اما در شهر به دلیل آپارتمانی بودن خانه‌ها، این امکان وجود ندارد و با هماهنگی شهرداری‌ها، در محیط‌های مختلفی این کانکس‌ها نصب شده‌اند. در کنار این مورد، به افرادی که به پول کانکس نیاز داشتند تا خانه اجاره کند، مبلغ ۵ میلیون تومان کانکس‌ها پرداخت شده‌است. 

در کنار فعالیت ما، خیرین نیز کانکس‌های زیادی را به افراد می‌دهند. البته فعالیت خیرین تحت کنترل ما نیست. اکنون ما در شهر کانکس برده ایم و در چند نقطه دپو کردیم، قبلا به صورت روزانه ۴ الی ۵ متقاضی کانکس داشتیم، اما اکثر مردم پول می خواستند. اکنون پارکی در سرپل ذهاب انتخاب شده و چند کانکس نصب کردیم که برخی از آنها توسط ساکنین پر شده، اما حدود ۹۰ کانکس نصب شده هنوز خالی است. با این که سرویس بهداشتی نصب شده و آب و برق وجود دارد و مردم می‌توانند به آن‌ها مراجعه کنند و در آن‌ها زندگی کنند، اما برای تحویل نمی‌آیند. بنابراین بخشی از آن را به سایت مهندسینی که برای نوسازی به شهر می آیند، اختصاص داده‌ایم .

از نظر ما به اندازه کافی کانکس به شهر و روستاهای مناطق زلزله زده بردیم و به تمام افرادی که خانه‌های ۱۰۰ درصد در صد تخریب داشتند، کانکس اعطا کردیم. همچنین در حال حاضر هزار کانکس در راه کرمانشاه است تا اگر کسی جا مانده است، به آنها بدهیم. اما مسائل دیگری در منطقه زلزله پیش می‌آید که گاهی رسانه‌‌ها یا شبکه‌های اجتماعی به اشتباه آن را می‌پرورانند. به طور مثال فردی به جای کانکس از ما پول دریافت کرده‌است. سپس پشیمان می شود. یا کانکسی گرفته و می‌خواهد دومی را بگیرد. در یکی از بازدیدهایی که با نماینده مجلس و استاندار به این مناطق داشتیم، فردی جلو آمد و با خشونت گفت که کانکس ندارد و خانه اش آوار شده‌است. از او خواستیم که ما را به خانه‌اش ببرد. در راه گفت که من ۲ زن دارم. برای یکی از زن ها کانکس دارم و برای دیگری کانکس ندارم. البته در برخی از روستاها افراد با اخذ کانکس از خیرین، چندین کانکس دارند.

ظرفیت کانکس ها چند نفر است؟ 

کانکس‌هایی که در روستاها واگذار کردیم، ۴ در ۴ است. ۱۶ متر مربع با کیفیت مقاومی که دیوار ها و سقف آن با ساندویچ پنل عایق شده‌اند. در واقع ابعاد آن به شکلی است که به خوبی یک خانواده را پوشش می‌دهد. البته به دلیل این که خانه‌های مردم آن منطقه عمدتا بیشتر از ۱۲۰ متر بود، طبیعتا زندگی در کانکس سخت است، اما اگر مردم به ما کمک کنند، می‌توانیم در فرآیند بازسازی، سریعا خانه‌ها را به حالت مسکونی دربیاوریم. 

اکنون وضعیت بازسازی که می‌گویید آغاز شده، چه وضعیتی دارد؟ برنامه شما برای بازسازی کامل منطقه به چه صورت است و تا چه زمانی بازسازی کل مناطق زلزله زده به پایان می‌رسد؟

برخی از بازسازی‌ها تنها نیاز به تعمیر دارد که اولویت اول ماست. با کمک تسهیلات بانکی و کمک‌های بلاعوض، سریعا این کار را انجام می دهیم و اکنون بیش از ۱۷ هزار واحد کار تعمیراتی را آغاز کردند. در این راستا بیش از۱۳۳۰۰ واحد کمک بلاعوض را دریافت کردند. به بسیاری از افراد که وام هم نگرفتند، گفته ایم که وام را می‌دهیم.

حال برای ساخت و ساز باید پروانه را بگیرند، به بانک بروند، قرارداد ببندند و کار خود را آغاز کنند. همچنین در روستاها، فعالیت احداثی حدود ۱۰۵۰۰ واحد آغاز شده است. برنامه ما این است که واحدهای احداثی روستاها تا پایان خردادماه سال ۹۷ به سقف رسیده‌‌باشند و مشغول نازک کاری شوند. بنابراین به دلیل این که در آن منطقه گرما بیش از سرما آزار می‌دهد، می‌خواهیم قبل از فصل گرمای شدید خانه‌ها قابل سکونت شوند. 

اما در شهرها کار کمی پیچیده‌تر است، زیرا خانه‌ها عموما مجموعه‌های چند طبقه آپارتمانی هستند. اما شهر نیز به محض این که شهرداری پروانه بدهد، ساخت و ساز به روال می‌افتد. هزینه تهیه نقشه و گرفتن مهندس ناظر برای ۱۰۰ متر زیربنا را ما می‌دهیم و بیش از ۱۰۰ متر را خود افراد باید بپردازند. ۲ ماه است که ما با نظام مهندسی مشکل گرفتن پروانه‌ها را داریم. زیرا ظرفیت نظام مهندسی آن شهرستان برای ساخت سالانه ۲۰ ساختمان بود، اما اکنون در شهر سرپل ذهاب باید ۵ هزار خانه ساخته شود. البته از استان در حال کمک به سازمان نظام مهندسی این شهر هستند. هنگامی که فرآیند ساخت وساز در شهر زیاد شود، سرعت بازسازی افزایش پیدا می‌کند. امروز پیمانکاران محلی در حال کارند، ما نیز پیمانکاران حرفه ای را به منطقه می‌بریم. مصالح مورد نیاز نیز از امکانات محلی و اقصی نقاط کشور تهیه می شود. 

یکی از حاشیه های مهم این زلزله، تخریب مسکن مهر بود. پس از این رخداد ساکنان مسکن مهر شهرهای دیگر و کسانی که می‌خواستند مسکن مهر تحویل بگیرند، در قبال این موضوع با ترس‌های زیادی مواجه شدند. لطفا بگویید که برای بهسازی سایر واحدهای مسکن مهر برنامه‌ای در دست دارید؟ 

زلزله بیش از ۷ و نیم ریشتری قطعا خسارت‌های زیادی به بار می‌آورد و کسی نمی‌تواند بگوید که ساختمانی می‌سازد که با این قدرت زلزله خسارت نبیند. مسکن مهر نیز مانند سایر ساختمان‌هاست، اما به نظر من مقاوم‌تر بود. در این زلزله سقف هیچ مسکن مهری، فرو نریخت، در حالی که ساختمان نوساز بتنی نزدیک آن، کاملا فروریخت.

در کل مسکن‌های مهر مناطق زلزله زده تنها دو نفر جان باختند، در حالی که بیش از ۴ هزار واحد مسکن مهر خسارت دیده داشتیم. بنابراین معتقدم که مسکن مهر خوب جواب داد. طرح مقاوم سازی و بهسازی اکنون در حال انجام است که با حادثه‌های بعدی مشکلی برای مسکن مهر رخ ندهد. البته ۲ بلوک مسکن مهر در اسلام آباد کاملا تخریب شد، اما ساکن نداشتند. لازم به ذکر است که مسئولیت مسکن مهر در شهرهای کمتر از ۲۵ هزار نفر جمعیت به عهده بنیاد مسکن است و مسئولیت این مسکن ها در سایرشهرها به عهده وزارت راه و شهرسازی است. 

کل بودجه‌ای که دولت برای بازسازی و نوسازی این منطق در اختیار گذاشته چقدر است و چه میزان تخصیص داده شده‌است؟ 

در وهله اول، پیش‌بینی برآوردی ما برای بازسازی ۱۱ هزار واحد روستایی، ۴ هزار واحد شهری و ۱۵ هزار واحد تعمیری بود. که دولت کل هزینه را پرداخت کرد. اما هنگامی که در فرآیند کار، کارشناسی دقیق کردیم، هزینه مورد نیاز ۲ برابر شد که برای افزایش منابع مورد نیاز باید مصوبه بگیریم. اکنون مشکل منابع نداریم، زیرا دولت تمام منابع مورد نیاز را در حوزه تسهیلات و کمک‌های بلاعوض تامین کرده‌است. پس از زلزله سرپل ذهاب برای اولین بار در تاریخ کشور، یک مصوبه ۳ روز پس از زلزله تعیین شد و وام آن یک هفته بعد در استان پرداخت می‌شد. در حالی که وام پرداختی برای بازسازی زلزله خراسان شمالی، ۷ ماه پس از مصوبه، اجرایی شد. سود این تسهیلات نیز ۴ درصد برای روستاها و ۵ درصد برای شهرهاست. 

در واحدهای استان کرمانشاه، دو دسته مسکن وجود دارند. دسته‌ای که سقف آنها پایین آمده است و به طور کلی قابل سکونت نیستند که اولویت اول هستند. برخی نیز واحدهای فرسود‌ه‌ای هستند که سازه خشت و گلی یا ستون‌های چوبی دارند که قابلیت تعمیر ندارند، بلکه باید نوسازی شوند. به دلیل این که این واحدها قابلیت سکونت دارند، اولویت دوم بازسازی قرار می‌گیرند. اما خدمات وام و کمک بلاعوض نیز به این واحدها قرار می‌گیرد. 

فارغ از بحث مناطق زلزله زده، برای بازسازی بافت روستایی سایر نقاط کشور چه برنامه‌ای در دستور کار دارید؟ 

ما از سال ۸۴، طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی را در دست داریم که تسهیلات ارزان قیمت سالانه برای ۲۰۰ هزار واحد با کارمزد ۵ درصدی تامین می‌شود و با نظارت بنیاد مسکن مقاوم سازی و بهسازی مساکن روستایی انجام می‌شود. در حادثه کرمانشاه نیز خانه‌هایی که مقاوم سازی انجام داده‌بودند، خسارت ندیدند.

در کرمان نیز با این که چند مرحله زلزله آمد، به دلیل مقاوم سازی اکثر خانه‌ها، خسارت زیادی به بار نیامد و تلفات نداشتیم. اکنون در سطح تمام روستاهای کشور تسهیلات پرداخت می‌کنیم که سقف آن ۱۸ و ۲۰ میلیون تومان است. در تمام کشور نیز تسهیلات داریم . البته روند پرداخت تسهیلات کمی کند شده و سرعت لازم را ندارد و امسال تنها برای ۷۰هزار واحد تسهیلات پرداخت شده‌است.