بندهای پیش‌بینی نشده و پیش‌بینی شده در خرید هواپیما

تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر خروج‌ از برجام و تاثیر آن بر قراردادهای خرید هواپیماهای پسابرجامی موضوعی است که مقامات ایرانی قضاوت درباره آن را زود می‌دانند و معتقدند باید منتظر موضع شرکت‌های هواپیمایی طرف قرارداد بود تا متناسب با آن ایران نیز تصمیمات خود را اتخاذ کند. موضع بوئینگ که بعد از اعلام تصمیم دونالد ترامپ اعلام شد و مقامات این غول هواپیماساز آمریکایی اعلام کردند که «تابع دستورالعمل‌های دولت آمریکا در مورد ایران هستند.»

مدیرعامل این شرکت نیز حتی اعلام کرده روی فروش هواپیما به ایران اصلا حساب نکرده‌اند. اما شرکت هواپیماسازی ایرباس فرانسه اعلام کرد که «به دقت تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا را ارزیابی کرده و قدم بعدی‌ براساس سیاست داخلی و در متابعت کامل از تحریم‌ها و مقررات منع صادرات اتخاذ خواهد شد؛ اما زمان می‌برد.» در این رابطه مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل با بیان اینکه کمپانی ایرباس تا هفته آینده موضع خود را درباره قرارداد ایرباس‌ها‌ اعلام می‌کند، گفت: موضوع خروج از برجام در قراردادها پیش‌بینی نشده بود و قرار نبود که چنین پیش‌بینی داشته باشیم.

اصغر فخریه‌کاشان در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، درباره تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر خروج‌ از برجام و تاثیر آن در قراردادهای خرید هواپیماهای پسابرجامی، اظهار کرد: باید صبر کنیم تا مشخص شود عکس‌العمل اروپایی‌ها با این تصمیم ترامپ در برجام چه خواهد بود. وی با تاکید بر اینکه فعلا زود است که درباره تصمیم اروپایی‌ها قضاوت کنیم، ادامه داد: باید منتظر بود تا دید شرکت‌های هواپیمایی چه موضعی خواهند گرفت و متناسب با این موضع اروپایی‌ها، ما هم تصمیمات خود را اتخاذ خواهیم کرد.

‌مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل در پاسخ به این سوال که آیا موضوع خروج آمریکا از برجام در قراردادها لحاظ شده بود یا خیر، گفت: موضوع خروج از برجام در قراردادها پیش‌بینی نشده بود و قرار نبود که این چنین پیش‌بینی داشته باشیم. فخریه کاشان بیان کرد: اما این موضوع پیش‌بینی شده بود که ‌اگر کمپانی‌های سازنده هواپیما نتوانند به ما هواپیما بدهند، طوری عمل کنیم که ما خسارتی نبینیم و وجهی پیش آنها نداشته باشیم؛

همه این پیش‌بینی‌ها انجام شده و در قرارداد گنجانده شده است تا ما ضرر و زیانی نبینیم. مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل تاکید کرد: ما هیچ پولی پیش کمپانی‌های سازنده هواپیما نظیر ایرباس و بوئینگ نداریم تا در صورت توقف قراردادها، ضرر و زیان ببینیم. فخریه کاشان افزود: البته طبیعی است که وقتی دولت‌ها به کمپانی‌های سازنده هواپیما اجازه همکاری با ما را ندهند آنها هم نمی‌توانند چیزی را صادر کنند؛ به هر حال ما در این قراردادها فقط می‌توانستیم، بخش مربوط به خود را محکم کنیم که ضرری متوجه ما نشود. ‌مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل درباره سرنوشت دو فروند ایرباسی که قرار بود تا پایان سال میلادی جاری وارد ناوگان هما شود، توضیح داد: باید منتظر بود و دید که کمپانی ایرباس در این باره چه تصمیمی می‌گیرد.

وی درباره رایزنی با کمپانی ایرباس پس از خروج آمریکا از برجام اظهار کرد: به کمپانی ایرباس اعلام کرده‌ایم که موضع خود را در این شرایط به ما اعلام کند؛ پیش‌بینی می‌شود در این هفته‌ ایرباس موضع خود را درباره قراردادهای خرید هواپیما اعلام کند. شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران پس از برجام، با سه کمپانی ایرباس، بوئینگ و ATR قرارداد خرید ۲۰۰فروند هواپیما شامل ۱۰۰فروند ایرباس، ۸۰فروند بوئینگ و ۲۰فروند ATR به امضا رساند؛ تاکنون ۸ فروند ATR و ۳ فروند ایرباس از این قراردادها و به‌صورت نقدی خریداری شده‌ است. 

براساس این گزارش، به نظر می‌رسد که ایران باید تنها منتظر موضع ایرباس در رابطه با قراردادهای بعد از برجام باشد؛ چراکه بوئینگ نیز در راستا با سیاست‌های دولت آمریکا عمل می‌کند و مدیرعامل این شرکت نیز ادعا کرده که روی فروش هواپیما به ایران اصلا حساب نکرده‌اند. به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از «رویترز»، دنیس مویلنبورگ، که در باشگاه اقتصادی اونچئون در واشنگتن سخن می‌گفت اظهار کرده، شرکتش جایی برای تولید سفارش‌های ۷۷۷‌های پهن پیکر و ۷۳۷‌های مکس ایران باز نکرده بود و همچنان به تبعیت از دستورالعمل‌های دولت آمریکا در مورد ایران ادامه می‌دهد.

وی همچنین افزود: این شرکت اطمینان خواهد یافت که خط تولید هواپیماهای بوئینگ ۷۳۷ بعد از لغو مجوز فروش هواپیما به ایران ایر آسیب نمی بیند و اینکه هیچ یک از هواپیماهای ۷۳۷ که قرار بود به ایران فروخته شود در فهرست سفارش‌های بوئینگ ثبت نشده بود.

مویلنبورگ افزود: این «خیلی مهم است» که لغو این مجوزها برای هر دو شرکت بوئینگ و ایرباس اعمال شده است.  بعد از سخنرانی هفته گذشته ترامپ درباره خروج آمریکا از برجام، اداره خزانه‌داری آمریکا که مجوز صادرات را کنترل می‌کند، اعلام کرد که ایالات‌متحده، پس از یک دوره ۹۰ روزه (۶ اوت ۲۰۱۸)، دیگر اجازه نخواهد داد هواپیماهای مسافربری، قطعات و خدمات آن به ایران صادر شود. استیون منوچین به خبرنگاران حاضر در خزانه‌داری آمریکا گفت: مجوز صادرات بوئینگ و ایرباس لغو خواهد شد.