صنایع کشور از جمله صنعت فولاد از مشکلات گسترده‌ای رنج می‌برند که نه تنها شامل تحریم‌های خارجی می‌شود بلکه قطعی برق و گاز، اعمال عوارض صادراتی ، رفع معافیت ورود ماشین‌آلات و تجهیزات و به عبارتی تحریم‌های داخلی را نیز در بر می‌گیرد. این چالش‌ها در سال گذشته به حدی رسید که ۱۱۰ کارخانه فعال در بخش خصوصی تعطیل شدند. وزیر صنعت نیز در واکنش به اعتراض تولیدکنندگان نسبت به وضع موجود از آنها خواست که جمع کنند و به سوریه بروند!
اواخر سال گذشته بود که در قبال مشکلات صنعت فولاد وزیر صمت راهکار خروج از کشور را پیشنهاد داد و راه نجات تولیدکنندگان و کارخانه‌های تعطیل‌شده را ورود به بازار سوریه دانست، اما مساله این است که سوریه می‌تواند میزبان خوبی برای فولاد ایران باشد؟ این کشور چه مشوق‌ها و جذابیت‌هایی برای فعالان فولادی دارد و مگر سوریه چه دارد که ما نداریم؟
با اینکه باور بر این است که انتقال صنایع انرژی‌بر به کشورهای دیگر می‌تواند ابتکار جالبی باشد و منجر به بهینه‌سازی منابع شود اما کارشناسان این تصمیم را نشدنی می‌دانند. چه‌بسا کشورهای توسعه‌یافته‌ای که فعالیت کارخانه‌های صنایع سنگین خود را به کشورهای کمترتوسعه‌یافته منتقل می‌کنند. اما نکته اصلی این است که سوریه توان میزبانی از صنعت فولاد ایران را ندارد چراکه این کشور مدت زمان طولانی درگیر جنگ‌های داخلی و منطقه‌ای بوده است.
با توجه به اینکه این کشور در تامین منابع خود حتی برای مصارف خانگی به کشورهای دیگر وابسته است، چطور می‌توان انتظار داشت که تامین‌کننده برق و گاز کارخانجات فولاد ایران شود؟ از این رو به نظر می‌رسد انتقال صنعت فولاد ایران به سوریه پیشنهادی غیرکارشناسی و ناشدنی باشد.
انتقال صنعت فولاد نشدنی است
سال گذشته قطعی گسترده و مستمر برق و گاز صنایع تعطیلی ۱۱۰ کارخانه فولاد ایران را به دنبال داشت. در شرایطی که فعالان صنفی و اتحادیه‌ای در حال رایزنی با دولت برای جلوگیری از تکرار این مشکلات در سال جاری بودند، دولت با وضع عوارض صادراتی فولاد محدودیت جدیدی پیش روی تولیدکنندگان و صادرکنندگان قرار داد.
با اینکه خبر می‌رسد تعدادی از کارخانجات فولادی به چرخه تولید بازگشته‌اند اما افزایش تعرفه عوارض صادراتی بار دیگر وضعیت این کارخانه‌ها را به حالت نیمه‌تعطیل تغییر داد. حالا گفته می‌شود که سرمایه‌گذاران به دنبال توسعه کسب و کار خود نیستند و اکثر آنها تمایل به خروج از این صنعت دارند.
شاید عده‌ای این اقدام را به نفع کشور در راستای حفظ منابع انرژی بدانند، اما بهتر است آنها به این پرسش پاسخ دهند که آیا سوریه منابع کافی برای تامین برق مورد نیاز فعالان صنعت فولاد ایران را دارد؟ این در حالی است که این کشور جنگ‌زده حتی در تامین برق شبکه خانگی شهروندان سوری به کشورهای دیگر وابسته است.در این رابطه یک عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد می‌گوید: انتقال این صنعت به سوریه پیشنهاد وزیر صمت بود که امکان‌پذیر هم نیست چراکه سرمایه‌گذار به دنبال منافع و سود خود می‌گردد و در سوریه نفعی برای آنها وجود ندارد.
رضا شهرستانی اظهار کرد: اگر شرایط تولید و امکانات سوریه بهتر از ایران باشد شاید پیشنهاد وزیر مورد قبول واقع شود اما به نظر می‌رسد که چنین اتفاقی عملی نخواهد شد.
عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد درباره بازگشت کارخانه‌های تعطیل‌شده فولاد به چرخه تولید توضیح داد: تعدادی از کارخانجات فولادی به چرخه تولید بازگشته‌اند اما افزایش تعرفه عوارض صادراتی بار دیگر وضعیت این کارخانه‌ها را به حالت نیمه‌تعطیل تغییر داد.
شهرستانی تاکید کرد: با توجه به شرایط کنونی سرمایه‌گذاران به دنبال توسعه کسب‌وکار خود نیستند و اکثر آنها تمایل به خروج از این صنعت دارند.
فولاد ایران به سمت تعطیلی
این در حالی است که از طرفی به دلیل مشکلات موجود تمایل فولادگران به خروج از این صنعت افزایش یافته است. با نزدیک‌شدن به روزهای پایانی ماه رمضان، شمارش معکوس برای قطع برق صنعت فولاد ایران آغاز شده است.
هرچند با حذف روسیه و اوکراین از بازار و کاهش صادرات فولاد چین انتظار می‌رفت ایران از این فرصت نهایت بهره را ببرد، اما گویا فولادگران باید منتظر تکرار اتفاقات سال گذشته و تعطیلی نسبی این صنعت باشند. گویی که مشکلات صنعت فولاد ایران تبدیل به یک چرخه شده است. در حالی که هر سال دولت وعده بهبود شرایط این صنعت را می‌دهد، اما هر بار نه تنها مشکلات سال‌های گذشته تکرار می‌شود، بلکه دولت با وضع قوانین و سیاست‌های جدید تولیدکنندگان را غافلگیر می‌کند.
جنگ؛ فرصتی که هدر دادیم
با آغاز جنگ روسیه و اوکراین و افت ۴/۶ درصدی تولید فولاد چین، تولیدکنندگان ایرانی خود را برای حضور گسترده‌تر در بازار جهانی آماده کردند. اما دولت همین جنگ را بهانه‌ای کرد تا تعرفه عوارض صادرات صنعت فولاد را تا ۲۲ درصد افزایش دهد. گرچه وزارت صمت از اصلاح این مصوبه خبر داد اما انتشار همین فهرست عوارض جدید کافی بود تا ایران بخشی از سهم صادراتی خود را از دست دهد.حتی در موضوع تامین برق قرار بود تمهیداتی اندیشیده شود. ازجمله شبانه شدن برق‌رسانی به صنایع قوی‌ترین سناریویی است که در این زمینه مطرح می‌شود، اما اعضای انجمن تولیدکنندگان فولاد بر سر آغاز قطعی برق صنعت فولاد در میانه اردیبهشت، یعنی پس از پایان ماه رمضان متفق‌القول هستند. بدین ترتیب شمارش معکوس برای قطع برق صنایع را باید آغازشده بدانیم. این اتفاقی است که می‌تواند منجر به تعطیلی کارخانجات بیشتری در سال جاری شود و حتی تهدیدی برای ادامه حیات صنعت فولاد کشور باشد.
از سوی دیگر، اخبار حاکی از آن است که از سال گذشته چینی‌ها سرمایه‌گذاری گسترده خود در زنجیره فولاد ایران را آغاز کرده‌اند. اما آیا چینی‌ها برای فعالیت در صنایع ایران به منابعی از برق و گاز دسترسی دارند که فعالان بخش خصوصی از آن محرومند؟
در مجموع به نظر می‌رسد که صنعت فولاد ایران در سال ۱۴۰۱ هم روزهای پرامیدی پیش رو ندارد؛ موضوعی که می‌تواند در بازار کالاهای نهایی از جمله مسکن، خودرو و لوازم خانگی تخلیه و بهانه‌ای جدید برای بالابردن قیمت‌ها شود.
- 11
- 3
