چرا فعالان اقتصادی انگیزه مهاجرت پیدا کرده‌اند؟

صنعتگران هم به جمع مشتاقان مهاجرت اضافه شده‌اند. چالش‌هایی نظیر بحران مواد اولیه، تلاطم‌های قیمتی و نوسانات نرخ ارز از یکسو و محدودیت‌های ناشی از قطعی اینترنت از سوی دیگر، شرایط نامساعدی را بر فضای کسب‌وکار در ایران حاکم کرده است؛ به‌گونه‌ای‌که بخش‌خصوصی هشدار داده پس از کوچ دانش‌بنیان‌ها و فعالان حوزه فناوری و نوآوری، این بار میل به مهاجرت میان صنعتگران نیز افزایش یافته است.

صنعتگران ترجیح می‌دهند در فضایی فعالیت کنند که خبری از ریسک‌ها نیست و ارتباط با بازارهای دنیا به راحتی امکان‌پذیر است. از این رو مهاجرت آنها به کشورهایی نظیر ترکیه و امارات دور از ذهن نیست. این موضوع در حالی زنگ خطر مهاجرت را برای اقتصاد کشور بلندتر می‌کند که بیش از ۵۰روز از تحدید اینترنت در کشور می‌گذرد و این روند بر فعالیت کلیه کسب‌و‌کارها تاثیرگذار بوده است. از این رو اتاق بازرگانی تهران نیز طی نامه‌ای، گزارشی از آسیب فعالیت‌های اقتصادی به‌واسطه محدودیت‌های اینترنتی به رئیس‌جمهوری ارائه کرده و قرار است این گزارش در جلسه شورای امنیت ملی مورد بررسی قرار گیرد.

اگر فیلترینگ، انگیزه فعالان حوزه دیجیتال را برای مهاجرت تقویت کرده، بحران تامین مواد اولیه هم موجب تقویت انگیزه کوچ صنعتگران از کشور شده‌است. این هشداری است که روز گذشته در نشست بخش‌خصوصی پایتخت داده شد. بنگاه‌های اقتصادی در ایران هر روز بحران جدیدی را تجربه می‌کنند. مشکلات مربوط به نقدینگی، تصمیمات خلق‌الساعه، تلاطم‌های ارزی، عدم‌سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه و مشکلات ناشی از قطعی برق همواره به‌عنوان چالش‌های اساسی بنگاه‌ها مطرح‌شده اما این لیست هر روز طویل‌تر می‌شود. بحران تامین مواد اولیه و فیلترینگ، از جمله مشکلاتی هستند که حالا میل به مهاجرت را به صنعتگران تسری داده است.

علیرضا کلاهی‌صمدی، عضو هیات‌نمایندگان اتاق تهران در نشست هیات‌نمایندگان اتاق پایتخت گفت: ما بحران تامین مواد اولیه را داریم. بورس‌کالا به‌شدت دستخوش تلاطمات و نوسان‌های قیمتی شده‌است. طی روزهای اخیر، برای مس در بورس‌کالا حدود ۴۴‌درصد افزایش قیمت رقابتی زده شد و این رویه باعث شد تا یکی از معاملات در بورس باطل شود. همچنین در یک معامله دیگر، برای کالایی مانند PVC تا ۶۶‌درصد افزایش قیمت ثبت شد و این در حالی است که صنایع و شرکت‌های تولیدکننده در کشور از فردای تولید خود بی‌‌‌‌‌خبر هستند و نمی‌‌‌‌‌دانند با این شرایط در کنار قطعی برق و سایر مشکلات، چه باید بکنند.

او افزود: با ادامه شرایط، صنعتگران ما هم به‌زودی جمع می‌کنند و به کشورهایی می‌روند که تحریم نشده‌‌‌‌‌اند و به بازارهای دنیا دسترسی دارند. علاوه‌بر این، در این کشورها، ثبات انرژی، تامین مواد اولیه، نرخ ارز و... وجود دارد. همچنین صنعتگران با مهاجرت به این کشورها، می‌‌‌‌‌دانند که برای سفر کاری به دیگر کشورها به فرودگاه‌‌‌‌‌هایی دسترسی دارند که به بیش از ۱۵۰ کشور جهان پرواز دارند.

کلاهی‌صمدی با بیان اینکه سامانه بهین‌‌‌‌‌یاب هک شده‌‌‌‌‌است، گفت: طی معاملات گذشته، خریدار ۱۰۰‌درصدی مس در رینگ بورس‌کالا، یک شرکت فعال در حوزه تولید و واردات خودرو بوده‌‌‌‌‌است و این شرکت به دلیل آنکه قادر نیست از بانک‌مرکزی ارز موردنیاز خود را تامین کند، اقدام به خرید مس از بورس‌کالا و صادرات آن به بازارهای خارجی می‌کند تا از طریق ارز صادراتی به‌دست آمده از این محل، خودرو و قطعات آن را وارد کند، درحالی‌که چوب این روش خرید مواد اولیه از بورس‌کالا را مصرف‌کنندگان عمده داخلی می‌خورند.

از سویی، بیش از ۵۰روز است که محدودیت‌های اینترنتی، مشکلات بسیاری را برای اقشار مختلف و به‌ویژه کسب‌وکارها به‌وجود آورده است. اتاق تهران با ارسال نامه‌‌‌‌‌ای به رئیس‌جمهوری، به آسیب‌‌‌‌‌هایی که محدودیت‌های اینترنتی برای کسب‌وکارها ایجاد کرده، اشاره کرده‌است.

معاونت فناوری ریاست‌‌‌‌‌جمهوری و وزارت صمت نیز در جلسه‌‌‌‌‌ای بر نامه اتاق تاکید کردند و گفتند اگر محدودیت‌ها برطرف نشود، خسارت‌‌‌‌‌های جدی بر اقتصاد کشور و اقتصاد دیجیتال وارد خواهد شد. این خبری است که رئیس اتاق تهران، در نشست هیات‌نمایندگان اتاق بازرگانی به آن اشاره کرد. محدودیت‌های اینترنتی مشکلات زیادی را در تمام حوزه‌‌‌‌‌ها به‌دنبال داشته و تقریبا تمام اقشار جامعه از این موضوع متاثر شده‌اند؛ اما شاید بتوان کسب‌وکارهای اینترنتی را بزرگ‌ترین گروهی دانست که از محدودیت‌های اینترنتی متضرر شده و بسیاری نیز رو به نابودی رفته‎اند، از همین‌رو محدودیت‌های اینترنتی، یکی از محورهای اصلی نشست هیات‌نمایندگان اتاق بازرگانی بود. رئیس اتاق تهران در این‌باره گفت: محدودیت‌های اینترنت سبب شد که نه‌‌‌‌‌تنها شرکت‌های دانش‌‌‌‌‌بنیان و دیجیتال با رشد و بهبود شرایط روبه‌‌‌‌‌رو نشوند، بلکه شرایط سختی را هم تجربه کنند. محدودیت‌های اینترنتی و فیلترینگ آسیب شدیدی به کسب‌‌‌‌‌وکارهای کوچک و بزرگ وارد کرده و تداوم این شرایط ‌‌‌‌‌می‌‌‌‌‌تواند باعث ازبین‌رفتن بخش زیادی از کسب‌‌‌‌‌وکارها شود.

نایب‌‌‌‌‌رئیس کمیسیون اقتصاد نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران نیز معتقد است: ایران برای حضور در تمدن جهانی، نیاز به کریدورسازی در حوزه اقتصاد دیجیتال دارد و اینکه قطعی‌‌‌‌‌های اینترنت آسیبی بلندمدت در اقتصاد ایران بر جای خواهد گذاشت. شاید اقتصاد دیجیتال، بخش بسیار کوچکی از اقتصاد باشد، اما آنچه مهم است این بوده که این بخش اقتصاد جوانان را به ماندن در کشور و ساختن امیدوار می‌کرده‌است. اگر بدنه نحیف اقتصاد دیجیتال از بین برود، بازسازی آن در افق زمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت غیرممکن است.

شهاب جوانمردی، نایب‌‌‌‌‌رئیس کمیسیون اقتصاد نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران نیز در این نشست با تاکید بر اینکه قطعی‌‌‌‌‌های اینترنت آسیبی بلندمدت در اقتصاد ایران برجای خواهد گذاشت، گفت: در دو ماه گذشته وضعیت بسیار ناپایدار و غیرقابل‌قبولی در حوزه اینترنت داشتیم؛ اما مسوولان این موضوع را انکار می‌کنند و سعی دارند آن را تقلیل دهند.

او افزود: به عقیده مسوولان، درحال‌حاضر موضوع به اینکه اتفاق ویژه‌‌‌‌‌ای نیفتاده و محدودیت‌های موقتی داریم، تقلیل داده می‌شود؛ این در حالی است که کسب‌وکارها از قطعی‌‌‌‌‌های اینترنت آسیبی جدی دیده‌‌‌‌‌اند. فارغ از این، درست است که آسیب کسب‌وکارها از قطعی‌‌‌‌‌های اینترنت بسیار زیاده بوده، اما نباید فراموش کرد بسیاری از اتفاقات، افق درازمدت‌‌‌‌‌تری را نیز نشانه گرفته‌اند.

نایب‌‌‌‌‌رئیس کمیسیون اقتصاد نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران، با بیان اینکه اقتصاد دیجیتال به نسبت بقیه ابعاد اقتصادی کسب‌وکارها، بدنه بسیار نحیفی دارد، اظهار کرد: من فکر می‌کنم ما به‌شدت دچار تهدید در حوزه اقتصاد دیجیتال شده‌‌‌‌‌ایم. شاید اقتصاد دیجیتال، بخش بسیار کوچکی از اقتصاد باشد، اما آنچه مهم است این بوده که این بخش اقتصاد جوانان را به ماندن در کشور و ساختن امیدوار می‌کرده‌است.

او ادامه داد: به واسطه اینکه ما شبکه بسیار بزرگی از جوانان را در سراسر دنیا داشتیم، ایران همیشه فرصتی برای جهش در اقتصاد دیجیتال داشت. اقتصاد دیجیتال، فرصت صادرات خدمات فنی و مهندسی در آینده و جهش در بسیاری از حوزه‌‌‌‌‌ها را برای ما فراهم می‌کند. اگر این بدنه نحیف از بین برود، بازسازی آن در افق زمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت غیرممکن است.

جوانمردی تاکید کرد: آنچه که می‌تواند مزیت اقتصادی کشور در دو دهه آینده باشد، از الان در حال نابودی است و اگر در داخل نسبت به این موضوع بی‌‌‌‌‌توجه باشیم، شانس ورود به بازی‌های بزرگ را از دست خواهیم داد. در کشور به اینترنت نگاه امنیتی می‌شود، درحالی‌که اینترنت همه‌چیز حوزه اقتصاد دیجیتال است.  او اظهار کرد: ایران برای حضور در تمدن جهانی، نیاز به کریدورسازی در حوزه اقتصاد دیجیتال دارد، پس این درخواست را از دولتمردان داریم که تصمیمات و سیاست‌هایی را اتخاذ نکنند که این بدنه نحیف اما در حال رشد اقتصاد دیجیتال در کشور از بین برود.

نامه اتاق به ریاست‌جمهوری

خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران، با اشاره به موضوع قطعی‌‌‌‌‌های اینترنت گفت: امسال به‌عنوان سال‌دانش‌‌‌‌‌بنیان نامگذاری شد اما محدودیت‌های اینترنت سبب شد که نه‌‌‌‌‌تنها شرکت‌های دانش‌‌‌‌‌بنیان و دیجیتال با رشد و بهبود شرایط روبه‌‌‌‌‌رو نشوند، بلکه شرایط سختی را هم تجربه کنند. آنچه رخ‌داده این است که خیلی از کسب‌‌‌‌‌وکارها با زیان شدید روبه‌‌‌‌‌رو شده یا تعطیل‌شده‌‌‌‌‌اند. قشر جوان بیشترین آسیب را از این محدودیت‌ها دیده‌‌‌‌‌اند. محدودیت‌های اینترنتی و فیلترینگ آسیب شدیدی به کسب‌‌‌‌‌وکارهای کوچک و بزرگ وارد کرده و تداوم این شرایط ‌‌‌‌‌می‌‌‌‌‌تواند باعث ازبین‌رفتن بخش زیادی از کسب‌‌‌‌‌وکارها بشود.

او افزود: ما در اتاق تهران، پس از وضع این محدودیت‌ها، نامه‌‌‌‌‌ای تهیه و برای رئیس‌جمهوری و وزارتخانه‌‌‌‌‌های مرتبط ارسال کردیم. ما در این نامه کاملا توضیح داده‌‌‌‌‌ایم که محدودیت‌ها چه اثرات مخربی داشته‌اند. رئیس‌‌‌‌‌جمهوری نیز نامه‌‌‌‌‌ای را که از طرف اتاق ارسال کردیم، به شورای‌امنیت ملی ارجاع داده‌اند و قرار است در جلسه شورا مورد بررسی قرار گیرد.  رئیس اتاق بازرگانی تهران، ادامه داد: علاوه‌بر این معاونت اقتصادی و معاونت اول رئیس‌‌‌‌‌جمهور جلسه‌‌‌‌‌ای تشکیل دادند که جمعی از اعضای هیات‌نمایندگان هم حضور داشتند؛ در این جلسه که از معاونت فناوری ریاست‌‌‌‌‌جمهوری و وزارت صمت هم در آن حضور داشتند، همه بر نامه اتاق تاکید کردند و حتی فراتر از آن را ابراز کرده و گفتند که اگر محدودیت‌ها برطرف نشود، واقعا خسارت‌‌‌‌‌های جدی بر اقتصاد کشور و اقتصاد دیجیتال وارد خواهد شد. آنها جمع‌‌‌‌‌بندی خوبی داشتند و برای دستگاه‌های مختلف نیز ارسال کردند.

او افزود: بحثی که می‌شود، امنیتی است؛ اما اگر اقتصاد را هم در داخل امنیت بگنجانیم، این دو باید کنار هم قرار گیرند، اما آنچه که اتفاق‌افتاده، کاهش و تعطیلی کسب‌وکارهاست. من امیدوارم دست‌اندرکاران به موارد یادشده توجه کنند و به این موضوع بپردازند. درخواست ما این است که هرچه سریع‌تر این موضوع بررسی شود و حل آن در اولویت نخست دولت قرار گیرد. معاون اقتصادی معاون اول رئیس‌جمهور، جلسات خوبی با اتاق داشتند و پیگیر مکاتبات ما هستند تا به‌نحوی‌ که قابل‌حل است، به نتیجه برسد.