مصرف برق در ایران کارتی می‌شود؟

بر اساس طرحی که اداره برق در نظر دارد قرار است مصرف انرژی در کشور به صورت کارتی شود.

این طرح در راستای مدیریت مصرف و جلوگیری از هدررفت انرژی قرار است عملیاتی شود . این ایده مدتی قبل مطرح شد و قرار بود پس از رسیدن به نتیجه وارد فاز عملیاتی شود.

با این حال چندی است که دوباره ایده کارت انرژی مطرح شده است و برقی‌ها پیگیر این موضوع هستند تا ماجرا را به یک سرانجام مشخص برسانند. با این حال برخی مسئولان مرتبط می‌گویند فعلا ماجرا به بن بست خورده و اجرای این ایده در‌هاله ای از ابهام قرار گرفته است.

مسئولان چه می‌گویند؟

اگر این ایده در مجلس به تصویب برسد مصرف برق در بین همه مشترکان مدیریت خواهد شد و با توجه به شارژ کارت و میزان موجودی انرژی در کارت، مشترکان می‌توانند مصرف برق خود را مدیریت کنند.

مصرف کنترل شده هدف غایی مسئولان شرکت برق است . آنها می‌گویند همانطور که تجربه کارت سوخت توانست مدیریت مصرف را بهینه کند، توزیع کارت انرژی نیز می‌تواند منجر به مدیریت مصرف برق در کشور شود.

بحث کارت انرژی در حد گمانه زنی‌ها و فرضیات نیست و مسئولان مرتبط با صنعت برق این موضوع را به نحوی تایید کرده اند. 

اخیرا محمودرضا حقی‌فام، سخنگوی صنعت برق کشور گفت که سه الگوی «اصلاح تعرفه‌ها»، «صدور کارت انرژی» و «تغییرات پله‌های مصرفی» پیشنهادهای وزارت نیرو برای اصلاح مصرف برق است و قرار است یکی از این سه روش برای مدیریت مصرف سال آینده انتخاب و اعمال شود. در کنار این اظهارنظرها اما برخی مسئولان وزارت نیرو از اجرایی شدن این موضوع و حتی ایده آن اظهار بی اطلاعی می‌کنند بطوریکه محسن بختیار، معاون وزیر نیرو در امور برنامه‌ریزی و اقتصادی اخیرا به ایسنا گفت: در وزارت نیرو موضوعی تحت عنوان کارت انرژی مطرح نشده و بنده گمان نمی‌کنم که این مسئله در وزارت نیرو عنوان شده باشد اما داوود فرخزاد، رئیس هیات مدیره شرکت مدیریت شبکه برق ایران می‌گوید که ایده توزیع کارت انرژی به منظور مدیریت مصرف در بین مشترکان داده شده که اگر مورد تایید مجلس قرار گیرد، وارد مرحله اجرا خواهد شد.

با کارت انرژی چه اتفاقی می‌افتد؟

در خصوص جزئیات طرح کارت انرژی هنوز جزئیات زیادی بیان نشده است اما آنطور که برخی کارشناسان می‌گویند این موضوع چندان بی شباهت به ماجرای سهمیه بندی سوخت در زمان احمدی نژاد نیست.

زمانی که بنا باشد کارت انرژی به خانوارها تعلق بگیرد میزان مشخصی از مصرف در کارت سهمیه خانوار شارژ می‌شود که آنها مجاز به مصرف همان مقدار هستند . در صورت مصرف مازاد، هزینه آن آزاد محاسبه شده و تصاعدی بالا می‌رود. به این معنی که اگر خانوار یا مشترکی از میزان مقرر تعریف شده در کارت، مصرف بیشتری داشته باشد باید مبالغ بالاتری از تعرفه تعیین شده مقرر و قانونی را پرداخت نماید . برخی ارزیابی‌ها در خصوص ایده کارت انرژی حاکی از آن است که این ایده مختص مشترکان « بدمصرف» است که به شدت و بی رویه مصرف می‌کنند. فرخزاد مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران می‌گوید: در تمام دنیا افرادی که مصرف بالایی دارند با جریمه مواجه می‌شوند و افزایش قیمت برق در ایران نیز تنها برای مشترکین بدمصرف خواهد بود اما هدف ما افزایش قیمت برق نیست، بلکه در این ایده طرحی برای تشویق افرادی که کمتر از الگوی مصرف استفاده می‌کنند داریم. هدف صنعت برق این است که به بدمصرف‌ها هشدار بدهد که نباید زیاد مصرف کنند. این اظهارات نشان می‌دهد که گویا این طرح برای تنبیه و مجازات کسانی است که بیش از حد متعارف مصرف می‌کنند. با توجه به اتفاقات تابستان امسال و تجربه ناخوشایند خاموشی‌های زمان بندی شده، وزارت نیرو می‌گوید تنها با ۵۰۰ مگاوات صرفه جویی در برق نیازی به اعمال خاموشی نبود اما ظاهرا مشترکان همان مقدار ۵۰۰ مگاوات را هم صرفه جویی نکردند در نتیجه بنا شده تابستان سال آینده مقررات تنبیهی برای « بدمصرف‌ها » اعمال شود که کارت انرژی می‌تواند یکی از این گزینه‌ها باشد.

مهرماه ۹۷ هم اردکانیان وزیر نیرو تایید کرد که کارت انرژی تنبیهی برای پرمصرف‌هاست و تصریح کرد که ایده‌هایی همچون توزیع کارت انرژی در بین مشترکان برق برای سال آینده ( ۹۸ ) در دست بررسی است و به طور قطع با مشترکانی که بیش از حد معمول برق مصرف کنند با اصلاح ساختار قیمت برق، برخورد دیگری خواهد شد.

تکرار تجربه ناموفق؟!

برخی کارشناسان می‌گویند اگر بنا باشد کارت انرژی جنبه فراگیر برای عموم داشته باشد ممکن است تجربه ناخوشایند سهمیه بندی سوخت تکرار شود که نه تنها موجب بهینه سازی مصرف نشد بلکه وضعیت مصرف را به مراتب بد تر هم کرد.

برخی دیگر از ارزیابی‌ها بیانگر این موضوع است که کارت انرژی ممکن است همه موارد مصرف انرژی ( آب ، برق، سوخت) را در بر بگیرد . زنگ خطر مصرف انرژی در ایران تابستان امسال به صدا در آمد . ابتدا مصرف برق در وضعیت بحرانی قرار گرفت بطوریکه کار به جیره بندی کشید . پس از آن بحران به مصرف سوخت رسید بطوریکه میانگین مصرف بنزین در تیرماه گذشته به رقم بی سابقه ۹۱ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر رسید. ثبت متوسط مصرف ۳۱ روزه در مرز ۹۲ میلیون لیتر در حالی رقم خورد که ۴ ماه قبل از این تاریخ، میانگین مصرف بنزین کشور در مرز ۸۰ میلیون لیتر بود. با توجه به رشد افسارگسیخته مصرف و قاچاق بنزین و ثبت رکوردهای جدید بد مصرفی، برخی مدیران مرتبط با حوزه انرژی ایده کارت انرژی را مطرح کرده اند که قرار است جزئیات این موضوع در مجلس بررسی شود.

ارزیابی‌های اولیه حاکی است با استفاده از کارت انرژی، متوسطی از میزان مصرف که به صورت سبدی از صورت‌های مختلف انرژی (برق، گاز، بنزین و …) است به هر فرد تخصیص پیدا می‌کند و به ازای آن، به هر فرد یارانه مشخصی تعلق می‌گیرد که به حساب سرپرست خانوار در کارت انرژی وی ذخیره می‌گردد. 

با این حال فعلا مشخص نیست که چند و چون اجرای این طرح چگونه باشد. گمانه زنی‌های رسانه ای از ابهامات گسترده در اجرای این طرح حکایت دارد ضمن آنکه بدبینی‌های زیادی هم نسبت به اجرای موفق این طرح در عمل وجود دارد.