هراس نفت از تحریم ایران

اوج‌گیری مجدد تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا و نگرانی از کمبود عرضه، دو عامل ایجاد نوسانات شدید قیمت نفت در هفته گذشته بوده‌اند. در شرایطی که بالا گرفتن جنگ تجاری افت قیمت‌ها در این هفته کاری را به‌دنبال داشت، ظهور نشانه‌هایی از کاهش صادرات نفت ایران تحت‌تاثیر لغو معافیت‌های نفتی، نگرانی از سمت عرضه را تشدید کرد. این نگرانی با افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک در منطقه به‌دنبال فشار آمریکا بر ایران، دوچندان شد به گونه‌ای که هراس از یک اختلال جدی در عرضه نفت مانع اثرگذاری کاهنده جنگ تجاری بر قیمت نفت شد.

با وجود افزایش تنش‌های تجاری واشنگتن و پکن قیمت نفت روز گذشته در مسیر افزایشی قرار گرفت. کارشناسان اعلام کردند که نگرانی از کاهش عرضه نفت با افزایش فشارها بر ایران عامل رشد قیمت‎ها بوده است. در واقع در روزهای اخیر بازار نفت تحت تاثیر دو عامل نوسانات شدیدی را تجربه کرد. از سویی معامله‌گران چشم به روند مذاکرات تجاری چین و آمریکا دوخته بودند، مذاکراتی که می‌تواند سمت تقاضای بازار نفت را دستخوش تحولات عمیقی کند و از سوی دیگر به دنبال افزایش تحریم‌ها علیه ایران نگرانی‌ها از افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک و کاهش عرضه نفت را بیشتر کرد. آینده مذاکرات چین و آمریکا برای حل اختلافات تجاری که از اوایل سال جاری میلادی آغاز شده بود، با اقدامات ترامپ در هفته گذشته تیره شد. رئیس‌جمهور آمریکا یکشنبه هفته پیش در صفحه توییتر خود با ابراز رضایت از آمار اقتصادی این کشور از وضع تعرفه بر واردات کالا از چین خبر داد.

با این حال مقامات چینی در واکنش به این توییت از تداوم مذاکرات با آمریکا خبر دادند و نسبت به نتیجه بخش بودن مذاکرات ابراز خوش‌بینی کردند؛ اما در نهایت آمریکا تعرفه وارداتبرخی کالاها از این کشور را افزایش داد. به گزارش بلومبرگ، تعرفه واردات برخی کالاها به آمریکا از چین به ارزش ۲۰۰ میلیارد دلاردر سال از دیروز از ۱۰ درصد به ۲۵ درصد افزایش یافته است. علاوه بر آن ترامپ اعلام کرده که بر واردات بیش از ۳۰۰ میلیارد دلارکالای باقی مانده از چین نیز به زودی تعرفه ۲۵ درصدی اعمال خواهد کرد. با این حال مذاکرات بین دو طرف در آمریکا پنج‌شنبه و جمعه ادامه یافت، تا لحظه تنظیم این گزارش خبر امیدوارکننده‌ای از این مذاکرات منتشر نشد. مقامات چینی اعلام کرده‌اند که در صورت عدم موفقیت در مذاکرات و تداوم اعمال تعرفه بر واردات کالاهای این کشور به آمریکا، دست به اقدامات تلافی‌جویانه‌ای خواهند زد. کارشناسان می‌گویند در صورتی که در پایان روز جمعه مذاکرات بدون نتیجه پایان یابد باید منتظر افت شدیدی در قیمت نفت باشیم.

جنگ تجاری بین دو کشور که بزرگ‌ترین‌ اقتصادهای جهان محسوب می‌شوند به معنای کاهش رشد اقتصاد جهانی است و کاهشرشد تقاضا برای نفت را به دنبال خواهد داشت. آن‌طور که آژانس بین‌المللی انرژی اعلام می‎‌کند، سال گذشته چین و آمریکا در مجموع ۳۴ درصد از نفت جهان را مصرف کرده‌اند. از این رو، در یک سال گذشته که تنش‌ها بین دو کشور آغاز شده خبرهای منتشر شده در این خصوص یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر بازار نفت بوده است. به‌طور مثال یکی از عوامل کاهش شدید قیمت‌ها در سه ماه پایانی ۲۰۱۸ افزایش تنش‌های تجاری و تاثیر آن بر کاهش رشد اقتصادی اقتصادهای نوظهور بود. علاوه بر آن، آتش بس بین دو کشور در راستای مذاکره برای حل اختلافات یکی از دلایل رشد ۳۰ درصدی بهای نفت از ابتدای سال‌جاری تا‌کنون بوده است. 

با این حال، بعد از اعلام ترامپ مبنی بر افزایش تعرفه بر واردات کالا از چین، قیمت نفت بار دیگر تحت فشار قرار گرفت. از سوی دیگر نگرانی از وضعیت عرضه موضوعی بود که بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌داد و نتیجه تاثیر این دو عامل رفت و برگشت مداوم قیمت‎‌ها در محدوده ۷۰ دلار برای نفت برنت بود. اما روز گذشته با وجود اینکه اولین روز اعمال تعرفه ۲۵ درصدی واردات کالاهای چینی محسوب می‌شد، چشم‌انداز کاهش عرضه نفت بر نگرانی‌ها از افزایش تنش‌های تجاری سایه افکند و مانع از کاهش قیمت نفت شد. به گزارش بلومبرگ، هر بشکه نفت برنت تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۶ به وقت تهران) ۵۰ سنت معادل بیش از ۷/ ۰ درصد افزایش یافت و ۹/ ۷۰ دلار بر بشکه به فروش رسید. نفت‌خام آمریکا نیز ۴۱ سنت رشد کرد و ۱۱/ ۶۲ دلار بر بشکه معامله شد.

افزایش فشارها بر ایران

آمریکا بر خلاف انتظارات قبلی، معافیت از تحریم خرید نفت ایران را تمدید نکرد. از این‌رو از دوم ماه مه یعنی از حدود یک هفته پیش هیچ کشوری اجازه ندارد به خرید نفت خود از ایران ادامه دهد و در صورت تخلف از دستورات آمریکا مشمول تحریم‌های این کشور خواهد شد. با این حال بسیاری از کارشناسان اعلام می‌کردند که با وجود این محدودیت‌ها در چند ماه آینده احتمالا خریداران نفت ایران به خرید نفت خود ادامه خواهند داد و دولت ترامپ نیز از این تخلف‌ها چشم‌پوشی خواهد کرد. از این‌رو پیش‌بینی‌ها حاکی از آن بود که با در نظر گرفتن حجمی که ایران به‌طور پنهانی صادر می‌کند، تا ۸۰۰ هزار بشکه در روز صادرات نفت ایران ادامه یابد. با این حال در اولین هفته بعد از عدم تمدید معافیت‌ها نشانه‎‌هایی در حال ظهور است که نشان می‌دهد افتصادرات نفت ایران بیشتر از انتظارات بوده است.

آنطور که بلومبرگ می‌گوید، داده‌های ردیابی نفتکش‌ها نشان از افت شدید صادرات نفت ایران دارد چراکه هیچ نفتکشی به مقصد کشورهای خریدار نفت پایانه نفتی ایران را در هفته گذشته ترک نکرده است. علاوه بر این، رویترز اعلام کرده که بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران در چین بعد از پایان مهلت معافیت‌ها هیچ نفتی از ایران خریداری نکرده است. براساس این گزارش، شرکت سینوپک و شرکت ملی نفت چین (CNPC)، بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های دولتی این کشور پس از پایان معافیت‌های آمریکا برای خریداران نفت ایران، دیگر هیچ نفتی برای ماه مه از ایران بارگیری نکرده‌اند.

دو منبع آگاه اعلام کردند که سینوپک و CNPC به خاطر نگرانی از مواجه شدن با تحریم‌های آمریکا در صورت خرید نفت ایران و قطع رابطه‌شان با سیستم مالی آمریکا، دیگر سفارشی برای نفت ایران نداده‌اند. منبع دیگری اعلام کرد سینوپک که بیشترین واردات نفت چین را از ایران انجام می‌دهد، تمایلی به نقض قرارداد بلندمدت واردات نفت از ایران ندارد، ولی به خاطر نگرانی از تحریم‌های آمریکا فعلا خرید نفت از ایران را به تعویق انداخته است. چین بزرگ‌ترین‌ مشتری نفت ایران است که در سه ماهه اول سال‌جاری ۴۷۵ هزار بشکه نفت در روز وارد کرده است، کارشناسان بارها اعلام کرده‌اند که تنها کشوری که ممکن است تحریم‌های نفتی ترامپ علیه ایران را با چالش مواجه کند، چین است. حال اعلام خبر توقف واردات بزرگ‌ترین خریداران نفت ایران در چین نگرانی‌ها از وضعیت صادرات نفت ایران را بیشتر کرده است.

علاوه بر این، تحریم‌هایی که در روزهای اخیر دولت ترامپ علیه صادرات فلزات ایران اعمال کرد، نشان از اعمال فشارهای حداکثری بر ایران دارد. این موضوع در کنار ورود یک ناو آمریکایی به خلیج‌فارس نگرانی از افزایش تنش‌ها در خاورمیانه را بیشتر کرده و بر افزایش بهای نفت اثرگذار بوده است. این موضوعی است که جان کیلداف، یکی از کارشناسان بازار نفت در گفت‌وگو با سی‌ان‌پی‌سی بر آن تاکید می‌کند. کیلداف بر این باور است که تحولات ایران حداقل در کوتاه مدت موجب تداوم رشد قیمت‌ها می‌شود.

علاوه بر کیلداف، هلامی کرافت، تحلیلگر بازار نفت در موسسه آربی‌سی مارکت نیز بر افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک به دنبال تحریم‌ صادرات فلزات ایران تاکید می‎‌کند و بر این باور است که تحت‌تاثیر این تحولات نفت در سال‌جاری به‌طور متوسط بیش از ۷۰ دلار معامله خواهد شد و تابستان که تقاضا اوج می‌گیرد قیمت‌ها از مرز ۸۰ دلار بر بشکه عبور خواهند کرد. در کنار مسائل مربوط به ایران، کاهش عرضه نفت روسیه به دلیل آلودگی بخشی از نفت این کشور و کاهش عرضه ونزوئلا بعد از اعمال تحریم‌های آمریکا از دیگر موضوعاتی است که نگرانی‌ها از سمت عرضه را افزایش داده است. این در حالی است که از عربستان، کشوری که به گفته ترامپ قرار است جای خالی ایران در بازار را پر کند، هیچ نشانه‌ای مبنی بر افزایش عرضه دیده نمی‌شود.