سازمان بورس و اوراق بهادار به تازگی اساسنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط با تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری را ابلاغ کرده است که به موجب آن، اصل سرمایه خریداران یونیت‌های این صندوق، از دو طریق رکن ضامن یا دارندگان واحدهای ممتاز تضمین خواهد شد. گفته می‌شود این ابزار که برای نخستین‌بار در بازار سرمایه ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌تواند محل مناسبی برای جذب سرمایه‌های ریسک‌گریز باشد. احمد اشتیاقی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» بر کارکرد مفید این صندوق‌ها در بازار سرمایه ایران تاکید کرده و عنوان می‌کند که تضمین اصل سرمایه می‌تواند اثر مثبتی در جذب سرمایه‌های خرد افراد غیرحرفه‌ای و ریسک‌گریز داشته باشد و در رقابت با صندوق‌های بادرآمد ثابت و سپرده‌های بانکی نیز موفق ظاهر شود؛ به نحوی که می‌توان امیدوار بود در صورت تخصیص بخش بزرگ‌تری از پرتفو به خرید سهام، نقدینگی بیشتری از طریق این صندوق‌ها به بازار سهام کوچ کند.
سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه همواره با ریسک‌های خاص همراه بوده و از این رو لازم است سرمایه‌گذاران سرمایه مازاد خود را وارد این بازار کنند. اما با توجه به اینکه تضمین اصل سرمایه همواره دغدغه سرمایه‌گذاران بوده و ورود سرمایه‌گذاران جدید به بازار سرمایه غالبا در اتمام روندهای صعودی و پس از رشدهای تصاعدی شدت گرفته و تغییر روند بازار موجب زیان تعداد قابل‌توجهی از سرمایه‌گذاران از اصل سرمایه شده است، سازمان بورس و اوراق بهادار در راستای ایجاد اطمینان خاطر برای سرمایه‌گذارانی که تمایل دارند به صورت غیرمستقیم از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری وارد بازار سرمایه شوند، اقدام به صدور موافقت اصولی برای ۲ صندوق سرمایه‌گذاری مختلط با تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری در ۲ قالب تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری توسط رکن ضامن و تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری توسط دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز کرده است. بر همین اساس، در قالب مشخص شده تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری توسط رکن ضامن، شخص ثالثی خارج از ساختار سرمایه‌گذاران صندوق، اصل مبلغ سرمایه‌گذاری را در قبال دریافت کارمزد ضمانت می‌کند. این موضوع در هفتصد و نود و هفتمین جلسه هیات‌مدیره سازمان بورس که بیست و هشتم اردیبهشت‌ماه سال جاری برگزار شد، مطرح شد و مورد موافقت قرار گرفت. موضوع «صندوق سرمایه‌گذاری مختلط با تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری» سال گذشته نیز در کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح شد و به تصویب رسیده بود. به‌تازگی نیز مدیریت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار با انتشار اطلاعیه‌ای به تمامی نهادهای مالی، اساسنامه و امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط با تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری را ابلاغ کرده است.
نحوه سرمایه‌گذاری
در قالب تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری که شامل دو نوع واحد سرمایه‌گذاری عادی و ممتاز (دارای ۲ نوع «نوع اول: تحت مالکیت مدیریت صندوق» و «نوع دوم: دارای قابلیت خریداری توسط اشخاص») است، اصل مبلغ سرمایه‌گذاری واحدهای عادی توسط دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز که مشابه آن در صندوق‌های اهرمی نیز مشاهده می‌شود، تضمین شده و به صورت پلکانی در سود ایجاد شده صندوق سهم بیشتری را دریافت خواهند کرد. بنابراین، می‌توان گفت واحدهای ممتاز، واحدهایی با سود متغیر و واحدهای عادی، دارای ویژگی تضمین اصل سرمایه هستند.
واحدهای ممتاز مختص به سرمایه‌گذارانی است که انتظار کسب سود و ریسک‌پذیری بالاتری داشته و واحدهای عادی مناسب اشخاص دارای انتظارات بازدهی و ریسک‌پذیری پایین‌تر است. در نتیجه، افراد بیشتری از آحاد جامعه، به سوی این نوع صندوق‌ها هدایت می‌شوند. سرمایه‌گذاران این صندوق‌ها باید دید بلندمدت داشته باشند و محدودیت زمانی به پیشنهاد مدیر صندوق برای ابطال واحدهای این صندوق‌ها در نظر گرفته می‌شود. صندوق‌های سرمایه‌گذاری ضمانت، شامل دو نوع واحد سرمایه‌گذاری عادی و ممتاز (دارای ۲ نوع «نوع اول: تحت مالکیت مدیریت صندوق» و «نوع دوم: دارای قابلیت خریداری توسط اشخاص») می‌شود. واحدهای ممتاز، واحدهایی با سود متغیر و واحدهای عادی، دارای ویژگی تضمین اصل سرمایه هستند. این واحدها، ویژه سرمایه‌گذارانی است که انتظار کسب سود و ریسک‌پذیری بالاتری داشته و واحدهای عادی مناسب اشخاص دارای انتظارات بازدهی و ریسک‌پذیری پایین‌تر است. در نتیجه، افراد بیشتری از آحاد جامعه، به سوی این نوع صندوق‌ها هدایت می‌شوند. واحدهای عادی صندوق‌های اهرمی شامل کف و سقف در سود و زیان می‌شود. به این معنی که حتی اگر بازدهی صندوق ضمانت اصل سرمایه منفی باشد، سرمایه‌گذارانی که واحدهای بدون ریسک عادی را خریداری کرده‌اند، حداقل سرمایه آنها تضمین شده است. از سوی دیگر، اگر بازدهی صندوق سرمایه‌گذاری ضمانت اصل سرمایه بالاتر از حداقل سود تعیین شده در سال جاری باشد به‌صورت تصاعدی سود حاصل شده با نسبت تعیین شده میان سرمایه‌گذاران دارای واحد ممتاز و سرمایه‌گذاران دارای واحد عادی تقسیم خواهد شد. از مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری ضمانت اصل سرمایه دارا بودن همزمان تضمین اصل سرمایه، ثبات صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و جذابیت و ریسک صندوق‌های سهامی، کاهش ریسک شناخت و ارزیابی عملکرد صندوق به‌دلیل وجود امکان تغییر راهبرد سرمایه‌گذاری پرریسک به کم‌ریسک یا برعکس در یک صندوق، ایجاد امکان دریافت اعتبار از کارگزاری‌ها به صورت غیرمستقیم برای سرمایه‌گذاران خرد و امکان استفاده از تسهیلات بانکی به منظور تجهیز منابع بالاتر به‌منظور سرمایه‌گذاری است.
ساختار صندوق‌ها
این نوع صندوق در قالب دو ساختار «صندوق سرمایه‌گذاری با تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری توسط رکن ضامن» و «صندوق سرمایه‌گذاری با تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری توسط دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز» قابل راه‌اندازی است. همچنین، حداقل سرمایه صندوق سرمایه‌گذاری «با تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری توسط دارندگان واحدهای ممتاز»، برای شروع فعالیت هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال است.
براساس این اطلاعیه، واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز صندوق‌های موضوع بند (۲) در دو نوع واحدهای ممتاز نوع اول و واحدهای ممتاز نوع دوم هستند. حداقل تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز برای صدور مجوز فعالیت ۱۵۰ میلیون واحد خواهد بود. واحدهای ممتاز نوع اول در قبال آورده مؤسسین قابل صدور است. واحدهای ممتاز نوع دوم پس از تاسیس صندوق برای عرضه به عموم سرمایه‌گذاران قابل صدور است. واحدهای سرمایه‌گذاری عادی پس از صدور مجوز فعالیت صندوق صادر می‌شود. سرمایه ثبت‌شده مدیر صندوق سرمایه‌گذاری «با تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری توسط رکن ضامن» یا شخص حقوقی که مدیر صندوق مذکور تحت کنترل وی است، باید حداقل یک هزار میلیارد ریال باشد. همچنین، نصاب سرمایه‌گذاری «در سهام پذیرفته‌شده در بورس تهران یا بازار اول و دوم فرابورس ایران، سهام قابل معامله در بازار پایه فرابورس ایران، حق تقدم سهام، قرارداد اختیار معامله سهام آنها و واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه و زمین و ساختمان» برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری موضوع این ابلاغیه، حداقل ۳۰ درصد و حداکثر ۷۰ درصد از کل دارایی‌های صندوق و نصاب «سرمایه‌گذاری در بهادار با درآمد ثابت، گواهی سپرده بانکی و سپرده بانکی اوراق» برای صندوق‌های مزبور حداقل ۳۰ درصد و حداکثر۷۰ درصد از کل دارایی‌های صندوق است، سایر حد نصاب‌ها، مطابق حد نصاب ترکیب دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط است. براساس این اطلاعیه، صدور مجوز فعالیت صندوق سرمایه‌گذاری «با تضمین اصل مبلغ سرمایه‌گذاری توسط دارندگان واحدهای ممتاز» منوط به ایجاد زیرساخت نرم‌افزاری لازم به منظور محاسبه صحیح ارزش روز خالص دارایی‌های صندوق در سطح کل صندوق و نیز هر سرمایه‌گذار عادی به ازای هر صدور است.
جذب پول ریسک‌گریز
احمد اشتیاقی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» این ابزار جدید را مفید برشمرده و می‌گوید: «تاکنون در بازار سرمایه هیچ ابزاری نداشته‌ایم که اصل سرمایه را تضمین کند. واقعیت آن است که بازار سرمایه هنوز بازاری ناشناخته برای بسیاری از سرمایه‌گذاران است و اغلب سرمایه‌گذاران در این بازار تجربه سرمایه‌گذاری مانند آنچه در بازارهایی نظیر سپرده بانکی و ملک را داشته‌‌اند ندارند.
در نتیجه چنین ابزاری می‌تواند ریسک‌گریزها را به بازار سرمایه جذب کند و در راستای توسعه ابزارهای ورود نقدینگی جدید به بازار و همچنین اعتمادسازی و آشنایی عموم سرمایه‌گذاران با این بازار مفید و امیدوارکننده است.» وی می‌افزاید: «ما این موضوع را به فال نیک می‌گیریم زیرا می‌توانیم امیدواریم باشیم جامعه هدف این صندوق‌ها افراد ریسک‌گریزی باشند که سرمایه خود را در سپرده‌های بانکی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و حالا به واسطه اصل تضمین بتوانیم این ریسک‌گریزی را پاسخ دهیم و سرمایه‌های آنان را جذب کنیم. وقتی پس از مدتی مشاهده کنند که بازدهی این صندوق‌ها بیش از سیستم بانکی است تمایل آنها برای ورود سرمایه به این صندوق‌ها هم افزایش یافته و حتی ممکن است ریسک بیشتری را هم بپذیرند.»
رقابت همزمان با درآمدثابت‌ها و سپرده‌های بانکی
اشتیاقی عنوان می‌کند: «صندوق‌هایی که اصل سرمایه را تضمین می‌کنند طبعا باید در چینش پرتفو احتیاط لازم را به خرج دهند و بر همین اساس ممکن است بازدهی آنها از صندوق‌های دیگر کمتر باشد اما به هر حال وقتی بازدهی آنها بیش از سپرده‌های بانکی باشد موجب ترغیب سرمایه‌گذاران ریسک گریز می‌شود و به مرور سرمایه‌گذار می‌تواند از ظرفیت‌های بیشتر بازار سرمایه استفاده کند.» این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه این نوع از صندوق‌ها می‌توانند در جذب نقدینگی با صندوق‌های با درآمد ثابت رقابت کنند می‌گوید: «در صندوق‌های بادرآمد ثابت در واقع سود تضمینی نیست اما نوع پرتفویی که می‌چینند، پرتفوی بدون ریسک است و بازدهی مورد نظر را به دست می‌آورد. اما صندوق‌های مختلط جدید، با توجه به تضمین اصل سرمایه در واقع یک قدم از درآمد ثابت‌ها جلوتر هستند.»
اشتیاقی می‌افزاید: «اگر فرض کنیم صندوق‌های مختلط تضمینی ۵۰ درصد از پرتفو را به اوراق و ۵۰ درصد دیگر را به سهام اختصاص دهند. در واقع از همان ابتدا بازدهی ۵۰ درصد اوراق را مانند صندوق‌های بادرآمد ثابت تضمین کرده‌اند!
۵۰ درصد دیگری را هم که قرار است در سهام سرمایه‌گذاری کنند به نحوی می‌چینند که در سهام بنیادین و DPS محور سرمایه‌گذاری شود که در مجامع هم سود تقسیمی خوبی دارند.
در این صورت می‌توانیم بگوییم این صندوق‌ها بیش از درآمد ثابت‌ها بازدهی خواهند داشت و اصل سرمایه نیز در آنها ضمانت شده است.» وی عنوان می‌کند: «بر همین اساس می‌توان امیدوار بود که به واسطه این بازدهی و تضمین صندوق‌های مختلط جدید، وجوه بیشتری برای خرید سهام جذب شود چرا که صندوق‌های بادرآمد ثابت بخش زیادی از سرمایه‌گذاری را به سهام اختصاص نمی‌دهند. این روند حتی می‌تواند در سهام بنیادین هم جذابیت ایجاد کند و به طور کلی اقدام مثبتی در بازار سرمایه است.»
- 14
- 4
