بازگشت مجدد بورس بازان؟

روز گذشته شاخص کل بورس تهران با رشد ۲۹۳ واحدی سبزپوش ماند. فعال بودن نقدینگی در بازار سهام در کنار نگرانی از تحولات اقتصادی-سیاسی احتمالی پس از ریاست‌جمهوری ترامپ، فضا را برای فعالیت مجدد سفته‌بازان فراهم کرده است. رشد سریع‌تر قیمت سهام کوچک نشانه‌ای از ماجرا است. ازسوی دیگر، سکه در برابر افت شدید قیمت جهانی طلا مقاومت می‌کند؛ به‌طوری‌که هر سکه طرح جدید ۳ روز متوالی حبابی بالای ۴۰ هزار تومان دارد که گمانه‌ها علت این امر را احتکار سکه توسط بازیگران بزرگ این بازار می‌دانند.

بورس تهران روز گذشته با رشد ۲۹۳ واحدی، معادل۳۷/ ۰درصد به سطح ۷۹هزار و ۳۴۱واحد رسید. بررسی صنایع بورسی در روز گذشته حاکی از تداوم فضای تردید میان سهامداران است. فضایی که نه تنها بورس تهران بلکه فضای بازارهای جهانی را نیز احاطه کرده است. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» در زمینه عملکرد روز گذشته بازار سهام حاکی از وجود سه دلیل است که توانسته بار دیگر فضای سفته‌بازی و شناسایی سود در سهم‌های کوچک را شدت دهد.دو دلیل این موضوع را می‌توان در ابهامات سیاست‌های رئیس‌جمهور جدید آمریکا جست‌وجو کرد. این ابهامات در دو بخش در زمینه اقتصاد جهانی با توجه به سیاست‌های اقتصادی آمریکا و همچنین رویکرد رئیس‌جمهور جدید این کشور نسبت به ایران و نگرانی‌ها از برجام است. دلیل دیگر نیز درخصوص وجود نقدینگی فعال در بورس تهران است که توانسته زمینه سفته‌بازی را تا حد زیادی افزایش دهد.

رشد چشمگیر شاخص دلار آمریکا

مطالعه بازارهای جهانی در روز گذشته حاکی از صعود شاخص دلار تا سطح ۱۰۰واحد است. با این حساب شاخص دلار آمریکا به بالاترین میزان از دسامبر۲۰۱۵رسید. شرایطی که تا قبل از برگزاری انتخابات آمریکا کمتر تحلیلگری آن را پیش‌بینی می‌کرد. در این زمینه دو دلیل را می‌توان مطرح کرد که موضوع اول درخصوص سیاست‌های تورم‌زای ترامپ و دیگری چشم‌انداز کاهش ارزش پول کشورهای نو‌ظهور با توجه به محدودیت واردات کالا است. انتظارات افزایش نرخ تورم آمریکا موضوعی است که سرمایه‌گذاران خارجی را در شرایطی حساس قرار داده است. دلیل این انتظارات را می‌توان برنامه انبساطی دولت ترامپ دانست.

در این صورت و با افزایش نرخ تورم، فدرال رزرو نرخ بهره را با سرعت بیشتری افزایش می‌دهد و این موضوع می‌تواند بر قیمت‌های جهانی کالاهای اساسی فشار وارد کند. موضوعی که در سال گذشته و در دسامبر۲۰۱۵، باعث شد کامودیتی‌ها به کف‌های قیمتی در سال‌های ۱۹۹۲بازگردد. درخصوص محدودیت واردات کالا نیز همان‌طور که در گزارش قبل «دنیای اقتصاد» گفته شد سیاست رئیس‌جمهوری جدید آمریکا درخصوص اقتصاد بسته در فضای تجارت جهانی باعث می‌شود واردات کالاها از کشور‌های دیگر به خصوص کشورهای نوظهور کاهش یابد. امری که به تبع آن اقتصاد این کشور‌ها تضعیف شده و ارزش پول آنها در مقابل دلار کاهش می‌یابد.

نامعادله بازارهای جهانی و واکنش بورس

با تمام این تفاسیر در روزهای اخیر همزمان با افزایش شاخص دلار، قیمت کالاهای اساسی در بازارهای جهانی روبه افزایش است. این تحول نامتعارف؛ که به پشتوانه اثر مثبت اتخاذ سیاست‌های ترامپ در بهبود زیرساخت‌ها براساس وعده‌های انتخاباتی وی (در گزارش قبلی اشاره شده است) به وجود آمده است، باعث شده تردید در ثبات این قیمت‌ها در روزهای آتی شدت بیشتری به خود بگیرد. به عقیده بسیاری از کارشناسان اگر این قیمت‌ها بتواند تا پایان هفته در محدوده فعلی بماند؛ می‌تواند تا حد زیادی از دوگانگی رفتار سهامداران در بازارهای جهانی بکاهد. با این همه طی روز گذشته بار دیگر کامودیتی‌ها بارشد قیمتی همراه شدند. این موضوع نشان می‌دهد همچنان اثر سیاست‌های ترامپ در زمینه توسعه زیر‌ساخت‌های آمریکا قابلیت بیشتری به افزایش شاخص دلار در بازارهای جهانی دارد. با این وجود شرایط در بورس تهران نیز گواه آن است که فضای تردید و نامعادله کنونی در رفتار سهامداران تهران بی‌اثر نبوده است. با این همه تا زمانی که این نامعادله به نتیجه دقیقی نرسد نمی‌توان فضای شفافی را برای بورس تهران متصور بود، فضایی که به استناد گذشته (تاخیر در اثرپذیری از سیاست‌های جهانی) می‌تواند دیرتر به نتیجه برسد و نیازمند زمان بیشتری باشد.

شناسایی سود در صنایع کوچک

اما در ایران و در تالار شیشه‌ای بیشترین رشد قیمتی در صنایعی نظیر سایر معادن، محصولات فلزی و فرآورده نفتی رقم خورد. عملکرد بسیاری از صنایع در روز گذشته و روزهای قبل حامل نشانه‌هایی از فضای تکنیکالی در شاخص این گروه‌ها است. به‌عنوان مثال در صنعت خودرو بررسی شاخص این صنعت نشان می‌دهد که فضای رفت و برگشت در سطوحی معین به کرات به چشم می‌خورد. شاخص این صنعت بعد از رسیدن به یک کف تکنیکالی بار دیگر رشد کرده و فضا را برای نوسان‌گیری تا حد زیادی مهیا کرده است. در گروه پالایشی نیز شرایط به همین گونه است. طی چند رو اخیر هربار که شاخص این صنعت به سطحی خاص رسیده است بار دیگر برگشت داشته و با رشد به کار خود پایان داده است.

البته در این صنعت نباید از اثر افزایش نرخ ارز مبادله‌ای چشم پوشی کرد. رشد تدریجی نرخ ارز مبادله‌ای همچنان ادامه دارد و هم اکنون به محدوده ۳۲۰۰ تومان رسیده است که این موضوع باعث اثرگذاری مثبت در این صنعت شده است. اما مهم‌ترین نکته در عملکرد بورس تهران، درخصوص اختلاف قابل توجه میزان شاخص کل هم وزن و شاخص کل است. اختلاف این دو مولفه که در معاملات روز یکشنبه افزایش یافته بود، دیروز نیز بار دیگر ادامه پیدا کرد. شاخص هم وزن با رشد ۷۲/ ۰درصدی به کار خود پایان داد. موضوعی که حکایت از تداوم توجه معامله‌گران به نمادهای کوچک‌تر بازار سهام دارد. صنایعی نظیر انبوه‌سازی، سیمان، قند و شکر و خودرو از جمله صنایع جذاب برای شناسایی سود میان سهامداران بودند.

جرقه سفته‌بازی در بورس از کجا زده شد؟

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد به نظر می‌رسد فضای گنگ به وجود آمده در جهان، مسبب اصلی جرقه سفته‌بازی در بازار سهام ایران شده است. این فضای گنگ را می‌شود در دو بخش توضیح داد، بخش اول که درخصوص سیاست‌های اقتصادی ترامپ و واکنش بازارها به آن است که در قست‌های قبلی این گزارش به شرح و تفصیل آن پرداختیم، اما بخش دوم درخصوص اظهارات رئیس‌جمهور جدید آمریکا درخصوص ایران و نگرانی از اجرایی شدن برجام است. دونالد ترامپ، جمهوری‌خواه در سخنرانی‌های تبلیغاتی قبل از انتخابات، بارها از معاهده ایران با کشورهای ۱+۵ ابراز نگرانی کرد و در مواردی رفع تحریم‌های هسته‌ای ایران را نگران‌کننده دانسته بود. این اظهارات، باعث شد بدبینی روی کار آمدن ترامپ در ایران و بازارهای مالی افزایش یابد.

با این وجود اینکه چهل و پنجمین رئیس‌جمهوری آمریکا درخصوص ایران و رفع تحریم‌ها چه واکنشی نشان بدهد نیاز به گذر زمان دارد؛ امری که می‌تواند تا حد زیادی فرصت‌ها و تهدیدهای ترامپ برای ایران را شناسایی کند. در مجموع می‌توان بیان کرد در کنار فضای گنگ متاثر از شرایط بین‌المللی، شرایط در بورس تهران به گونه‌ای است که نقدینگی در بازار فعال است. این موضوع باعث شده تحرک بیشتری میان سهامداران و گروه‌های کوچک‌تر وجود داشته باشد. به نظر می‌رسد این نقدینگی شرایطی را فراهم کرده است که بسیاری از سهامداران از آن برای شناسایی سود و سفته‌بازی استفاده کنند.

بازارهای جهانی تا ثبات

درخصوص تحولات جهانی و اثر آن بر بازارها ولید هلالات، تحلیلگر کارگزاری نهایت‌نگر در گفت‌وگویی با «دنیای‌اقتصاد» گفت: بازارهای جهانی به انتخابات آمریکا از این جهت که تاثیر چشمگیری بر اقتصاد دارد، وزن زیادی داده است. وی درخصوص سیاست‌های رئیس‌جمهور جدید آمریکا می‌گوید: ترامپ معتقد است که یلن، نرخ بهره را پایین نگه داشته است؛ بنابراین به دنبال افزایش نرخ بهره است و این موضوع از دلایلی است که می‌تواند منجر به رشد شاخص دلار شود. از طرفی چون ترامپ اصرار بر استفاده از توان تولید انرژی در داخل مرزهای آمریکا دارد؛ بنابراین تولید نفت و زغال‌سنگ افزایش خواهد یافت و همین عاملی برای کاهش قیمت نفت می‌شود.هلالات همچنین بیان کرد: ترامپ قصد دارد سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در زیرساخت‌های این کشور انجام دهد. امری که صنعت این کشور را نیازمند مواد اولیه می‌کند. همین عاملی برای رشد محسوس قیمت فلزات اساسی شده است. تحت این شرایط هیجان ایجاد شده ناشی از سرمایه‌گذاری‌های جدید به قدری بوده که تاثیر منفی رشد شاخص دلار بر کالاهای اساسی را خنثی می‌کند. وی در پایان و درخصوص آینده قیمت‌های جهانی بیان کرد: در نهایت با گذشت زمان می‌توان گفت ترامپ تا چه میزان به وعده‌های اقتصادی خود پایبند خواهد بود و در تحقق آنها موفق عمل خواهد کرد. تا آمدن ترامپ و تصویب سیاست‌های وی و عمل به آنها ماه‌ها زمان مانده و بازار در حال حاضر تنها بر اساس انتظارات آتی، قیمت‌ها را تعدیل کرده است.

تصور کلی این است که نفت برای مدت‌ها قادر به رشد با اهمیت نباشد، همچنین پیش‌بینی قیمت فلزات اساسی که در مقطع کنونی قله‌هایی را فتح کرده‌اند تا حد بسیار زیادی تثبیت شوند. به عبارتی قیمت فلزات آهنی و غیر‌آهنی و کالاهای وابسته به آن افت خاصی نخواهند کرد، اما منطقی‌تر این است که جهش و رشد با اهمیت دیگری را نیز تجربه نکنند. با این حال فشار رشد شاخص دلار قیمت کالاها را با افت مواجه می‌کند و تحقق وعده‌های اقتصادی ترامپ، آنها را با رشد همراه می‌کند. نتیجه اینکه بازار در این دوراهی، برای مدتی استراحت می‌کند و قیمت‌های جهانی در همین بازه‌های قیمتی در نوسان باقی می‌مانند.

در بازار چه گذشت؟

بورس تهران روز گذشته با رشد ۲۹۳ واحدی به کار خود پایان داد. نماگر بازار سهام که از ساعات ابتدایی روند رو به رشدی را در برنامه داشت در ساعات میانی بازار با حرکتی متعادل به حرکت خود ادامه داد. ۵ نماد «شپنا»، «جم»، «شبندر»، «خودرو» و «شتران» بیشترین اثر مثبت را بر شاخص کل داشتند و در مقابل نماد‌های «فولاد» و «فملی» منفی‌کننده‌های شاخص دیروز بودند. بررسی حجم و ارزش معاملات بورس تهران حاکی از افت این دو مولفه در مقایسه با روز ماقبل است، به‌طوری‌که ارزش معاملات با افت ۱۵درصدی به ۱۶۵میلیارد تومان رسید و حجم معاملات نیز با ۲۵ درصد افت به ۷۴۲میلیون سهم بالغ شد.

بیشترین افزایش قیمت روزانه در حالی در شرکت سیمان خوزستان رخ داد که نماد این شرکت روز گذشته با پیام ناظر و پس از شفاف‌سازی اطلاعات بازگشایی شد. «سخوز» دیروز با رشد بیش از ۱۱ درصدی مواجه بود. همچنین عمده صف خرید این شرکت از سوی سهامداران حقیقی بود. بیشترین کاهش قیمت نیز در شرکت بین‌المللی محصولات پارس رخ داد که طی آن، این شرکت با تراکم شدید سهامداران در سمت فروش مواجه بود. در همین زمینه بیشترین تقاضا در بازار در نماد «فاراک» و برترین عرضه در نماد «پارند» به ثبت رسید.