روز گذشته شاهد معاملات گسترده‌ای در بازار فیزیکی بورس انرژی بودیم تا جایی که یک روز بسیار مهم در کارنامه این بازار مالی به ثبت رسید. شاید مهمترین عرضه روز گذشته را بتوان نفتای سنگین پالایش نفت لاوان در رینگ بین‌الملل با حجم عرضه ۳۰ هزار تن و به ارزش ۶۰ میلیارد تومان دانست که مورد معامله قرار گرفت. در نهایت ارزش معاملات روز گذشته در بازار فیزیکی بورس انرژی رقمی نزدیک به ۸۰ میلیارد و ۶۴۰ میلیون تومان بود که می‌تواند یکی از روزهای ایده‌آل در سابقه فعالیت بورس انرژی به شمار رود. روز گذشته تنها یک عرضه در رینگ بین‌الملل بورس انرژی ثبت شد که این عرضه ۳۰ هزار تنی نفتا هم مورد معامله قرار گرفت و با فرض رقابت برای خرید، نشان می‌دهد بازار از کشش جذب عرضه‌های خارجی برخوردار است.
این در حالی است که اغلب عرضه‌ها در روزهای اخیر از سوی پالایشگاه‌ها و شرکت‌های پتروشیمی داخلی و اغلب غیردولتی صورت گرفته که نشان می‌دهد بازار مخصوصا در رینگ بین‌الملل به عرضه‌های بیشتری نیاز دارد. هم اکنون بار اصلی معاملات در بورس انرژی بر دوش عرضه‌کنندگان در بازار داخلی است و البته شاهد عرضه‌های مختلفی در این بازار هستیم که نشان می‌دهد بورس انرژی جدا از عرضه‌های بخش دولتی، توانسته است اعتماد شرکت‌های مختلف را به خود جلب کند که سیگنال مثبتی برای دورنمای این بازار به شمار می‌رود. البته هنوز پالایشگاه‌های بزرگ از عرضه‌کنندگان اصلی در بورس انرژی محسوب می‌شوند که نشان می‌دهد هنوز هم فضای بسیاری برای حضور عرضه‌های مختلف در این بازار مالی باقی مانده است.
عرضه ۴ هزار تن نفتای سنگین پالایش نفت تهران در رینگ داخلی، ۲۳۲۵ تن حلال ۴۰۲ پالایش نفت بندرعباس (در رینگ داخلی -عمده) و همچنین عرضه ۱۹۰۳ تن متانول پتروشیمی شیراز در رینگ داخلی را می‌توان از دیگر عرضه‌های مهم روز گذشته به شمار آورد. این در حالی بود که نفتای سنگین پالایش نفت لاوان در رینگ بین‌الملل و همچنین حلال ۴۰۲ پالایش نفت بندرعباس و متانول پتروشیمی شیراز در رینگ داخلی با رقابت و رشد قیمتی مورد معامله قرار گرفتند. در هر حال عقب‌نشینی عرضه‌ها مخصوصا در رینگ بین‌المللی در روزهای اخیر را می‌توان یکی از گلایه‌های اهالی بازار به شمار آورد که احتمالا با کاهش تقاضای داخلی در روزهای سرد سال و امید به برطرف شدن مشکلات مرزی با اقلیم کردستان عراق می‌توان به افزایش عرضه‌ها و تقویت معاملات در روزهای آینده خوش‌بین بود. معاملات روز گذشته نشان داد که پتانسیل‌های معاملاتی بورس انرژی برای آبان ماه بیش از چیزی است که به نظر می‌رسد؛ یعنی رشد حجم معاملات را می‌توان یکی از گمانه‌زنی‌های مهم در این بازار به شمار آورد.
وضعیت معاملاتی بورس انرژی در ماه‌های اخیر
بازار فیزیکی بورس انرژی در ماه‌های اخیر شرایط مطلوبی را سپری کرد تا جایی که توانست کف ارزش معاملاتی ۳۰۰ میلیارد تومان را حفظ کند ولی شاهد یک عقب‌نشینی در دو ماه اخیر هستیم؛ یعنی از بالاترین رکورد معاملاتی ماه‌های اخیر، با یک گام عقب‌نشینی همراه بود. در مردادماه سال جاری ارزش معاملات به نزدیکی ۳۶۰ میلیارد تومان رسید ولی در شهریورماه و همچنین مهرماه این رقم به نزدیکی ۳۴۴ و ۳۱۵ میلیارد تومان کاهش یافت. این عقب‌نشینی را باید یک نکته مهم در کارنامه بازار فیزیکی بورس انرژی به شمار آورد زیرا نشان می‌دهد حجم معاملات موجود تثبیت شده اگرچه با یک فاز کاهش معامله نیز رو‌به‌رو بوده است. به‌صورت کلی در ۷ ماه نخست امسال ارزش معاملات بازار فیزیکی بورس انرژی به ۲ هزار و ۳۷ میلیارد تومان رسیده که در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل و رقم ۹۵۶ میلیارد تومان از رشدی ۲۱۳ درصدی برخوردار بوده است.
روند معاملات هفتگی در بورس انرژی نشان می‌دهد که جریان غالب در این بازار به سمت رشد حجم و ارزش معاملات در حال حرکت است که این شرایط افزایشی در نمودار ارزش معاملات نیز قابل رهگیری است. این در حالی است که اوج ارزش معاملات هفتگی در هفته منتهی به ۲۲ شهریورماه به ثبت رسیده که در آن بازه زمانی، ارزش معاملات به نزدیکی ۱۱۸ میلیارد تومان رسیده است که بزرگ‌ترین رکورد سال جاری نیز محسوب می‌شود. از آن بازه زمانی شاهد کاهش نسبی ارزش معاملات هفتگی بودیم اگرچه در هفته جاری (تا پایان روز گذشته) این رقم به بیش از ۱۰۵ میلیارد تومان رسیده که احتمال شکسته شدن این رکورد معاملاتی را نشان می‌دهد.
از سوی دیگر از ابتدای آبان ماه تاکنون ارزش معاملات به ۸۲ میلیارد تومان بالغ شده که خوش‌بینی به تقویت این بازار را به صراحت برجسته می‌سازد. نگاهی به وضعیت حجم و ارزش معاملات ماهانه در بورس انرژی نشان می‌دهد که اگرچه از رکورد مردادماه سال جاری یک عقب‌نشینی نسبی را شاهد هستیم ولی واقعیت‌های دیگری در زیر پوست این آمار وجود دارد. در سال‌های گذشته نیز معاملات مردادماه از جذابیت‌های بالایی برخوردار بوده ولی پس از آن در یک یا دو ماه پس از آن، شاهد یک عقبگرد معاملاتی هستیم که همه ساله این وضعیت، جبران شده است.
از سوی دیگر تعطیلات دهه محرم و همچنین کاهش فعالیت‌های تولیدی و تجاری خود سیگنال مهمی برای کاهش حجم معاملات به شمار آمده و این وضعیت در سال جاری نیز خودنمایی کرده است یعنی عقب‌نشینی معاملات را می‌توان در این چارچوب توجیه‌پذیر ارزیابی کرد. این در حالی است که بسته شدن مرزهای ورودی به اقلیم کردستان عراق در هفته‌های گذشته واقعیتی بسیار مهم بوده که بسیاری از محموله‌های سوختی را در این مرزها متوقف ساخته و البته به کاهش حجم صادرات حامل‌های انرژی به این منطقه مهم اقتصادی منجر شده است که البته بورس انرژی نیز از این واقعیت بی‌نصیب نبوده و با کاهش حجم عرضه‌ها، بخش مهمی از معاملات صادراتی محدود شده است.
از سوی دیگر در روزهای گرم سال بخشی از عرضه‌های دولتی در بورس انرژی کاهش می‌یابد. به‌صورت دقیق‌تر اغلب معاملات مهم در طول سال در زمستان به ثبت رسیده تا جایی که در سال‌های اخیر آذرماه و دی ماه همیشه بیشترین حجم و ارزش معاملات را به خود اختصاص داده‌اند. این مطلب با فرض ثبت رکورد ۳۶۰ میلیارد تومان مردادماه، نشان می‌دهد که می‌توان به موفقیت‌های بورس انرژی در ماه‌های آینده خوش‌بین بود.
نکته دیگر درخصوص معاملات ماه‌های اخیر را می‌توان کف فنی و بنیادین ۳۰۰ میلیارد تومان در بازار فیزیکی بورس انرژی به شمار آورد که می‌توان ارقامی بالاتر از این رقم را نشان‌دهنده رونق در این بازار به شمار آورد. در ماه‌های اخیر و دقیق‌تر، از تیرماه سال جاری تاکنون این رقم بالاتر از ۳۰۰میلیارد تومان به ثبت رسیده که همین سیگنال نشان می‌دهد با وجود اما و اگرهای موجود، باز هم بازار فیزیکی بورس انرژی توانسته شرایط مطلوب خود را حفظ کند.کاهش حجم هر معامله و افت متوسط وزن معاملات نشان می‌دهد که به مرور زمان، داد و ستد محموله‌های کوچک‌تر در بازار فیزیکی بورس انرژی رونق گرفته که نشان می‌دهد پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های کوچک‌تر نیز به این بازار وارد شده یا خریداران متنوعی در این بازار ایفای نقش کرده‌اند.
آمارها نشان می‌دهد در هفته گذشته متوسط هر معامله به رقمی نزدیک به ۶۵۰ تن رسیده که در مقایسه با هفته منتهی به ۲۲ شهریورماه و رقمی نزدیک به ۱۲۹۰ تن از یک کاهش خبر می‌دهد. این وضعیت می‌تواند مقاومت‌پذیری بورس انرژی را در تکانه‌های عرضه افزایش دهد؛ یعنی با گسترده‌تر شدن عرضه‌کنندگان و تنوع خریداران در بازارهای داخلی و صادراتی، امیدواری به معاملات مطلوب در بازار فیزیکی تداوم می‌یابد. از سوی دیگر این شیوه معاملاتی می‌تواند به تقویت درآمدزایی بورس انرژی نیز منتهی شود زیرا برای معاملات بزرگ، وجود سقف کارمزدها، افزایش درآمدزایی همپای رشد حجم معاملات محقق نمی‌شود. این شرایط را می‌توان تصمیمی استراتژیک در بدنه بورس انرژی به شمار آورد که پس از افزایش درآمدزایی، تاثیرگذاری، مقاومت و انعطاف‌پذیری این بازار مالی را تقویت خواهد کرد.
اضافه شدن معاملات فیزیکی برق بین مصرف‌کننده نهایی و نیروگاه با فرض رقابت برای تعیین بهترین قیمت نیز پتانسیل جدیدی است که در بازار فیزیکی خودنمایی می‌کند که البته به مرور زمان در حال تقویت جایگاه خود بوده و می‌تواند ارزش معاملات را تقویت کند. هنوز معاملات فیزیکی برق در بورس انرژی به روال دلخواه وارد نشده و چند جرقه معاملاتی نمی‌تواند جریان غالب در این بازار را تعیین کند. به‌صورت دقیق‌تر هنوز می‌توانیم منتظر رشد معاملاتی مهمی در این بازار باشیم، زیرا جذابیت‌های آن برای واحدهای صنعتی و حتی نیروگاه‌ها به اندازه‌ای است که نمی‌توان از کنار آن به سادگی عبور کرد.
با توجه به واقعیت‌های بورس انرژی به نظر می‌رسد روند افزایشی ارزش معاملات باز هم تداوم یابد؛ یعنی با فرض تثبیت کف معاملاتی ۳۰۰ میلیارد تومان، می‌توان به تداوم رشد ارزش معاملات خوش‌بین بود. با توجه به تجربه معاملاتی سال‌های قبل، احتمال افزایش حجم عرضه‌ها در هفته‌های پیش رو را می‌توان جدی گرفت که به تقویت جایگاه معاملات این بازار منجر می‌شود. معاملات روز گذشته نیز خود سیگنالی از بهبود وضعیت داد و ستد در بورس انرژی به شمار می‌رود که احتمال تقویت این بازار را افزایش می‌دهد. در نهایت می‌توان این گونه عنوان کرد که با فرض معاملات جذاب روزهای ابتدایی آبان ماه، افزایش ارزش معاملات در ماه جاری به نسبت مدت مشابه در ماه قبل و حتی سال قبل، چندان هم دور از ذهن نیست.
- 14
- 2
