شاخص کل بورس تهران روز گذشته با رشد ۶۱ واحدی مواجه شد و در ارتفاع ۸۷ هزار و ۴۷۷ واحدی قرار گرفت. شاخص سهام با قرار گرفتن در این سطح بازدهی خود از ابتدای سال را به بیش از ۲/ ۱۳ درصد رساند. ارزش معاملات خرد سهام در این روز به ۱۵۵ میلیارد تومان بالغ شد که نسبت به هفته‌های اخیر همچنان نشانه‌هایی از ورود نقدینگی جدید و افزایش تقاضا را نشان می‌دهد.
این روند به ویژه در سهام صنعت پالایشی مشهود است. در جریان معاملات روز گذشته حدود ۳۰ درصد ارزش معاملات خرد بازار به این گروه اختصاص داشت. امری که به نظر می‌رسد تحت تاثیر افزایش قیمت نفت و نرخ دلار مبادله‌ای صورت گرفته است. کارشناسان معتقدند صرف در نظر گرفتن این دو متغیر و بدون توجه به ابهام و ریسک نرخ‌گذاری دستوری در این شرکت‌ها می‌تواند تجربه تلخ دیگری از بورس بازی در فضای مبهم را رقم بزند.
هشدار بورس بازی در فضای مبهم
نماگر اصلی بازار سهام تحت تاثیر رشد قیمت‌های سهام زیرمجموعه گروه پالایشی در جریان معاملات روز یکشنبه توانست بیشترین مقدار خود از ۲۱ دی سال ۹۲ را ثبت کند. بیشتر رشد شاخص سهام در این روز بر دوش نمادهای پالایشی بود. روز گذشته نیز این نمادها همچنان در کانون توجه سهامداران قرار داشتند؛ به‌طوری‌که ارزش معاملات این گروه بر ۴۷ میلیارد تومان بالغ شد.در روزهای اخیر رشد نرخ ارز مبادله‌ای و همچنین افزایش قیمت نفت بهانه‌های ایجاد یک رالی داغ در سهام پالایشی را ایجاد کرده است. این دو موضوع انتظارات از تعدیل مثبت سودآوری در این شرکت‌ها را پیش پای سهامداران قرار داد. بنابراین توجه معامله‌گران به ویژه حقیقی‌ها به این سهم‌ها معطوف شد(بررسی‌ها نشان می‌دهد در جریان معاملات روز یکشنبه خالص خرید حقیقی‌ها در این نماد بیش از ۵/ ۱۶ میلیارد تومان بود).
اقبال سهامداران به پالایشی‌ها در شرایطی صورت می‌گیرد که مطابق آنچه «دنیای اقتصاد» به کرات به آن اشاره کرده است، صرف این دو عامل برای جذاب در نظر گرفتن این سهم‌ها موضوع درستی نیست؛ زیرا بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود تفکر عمومی بازار مبنی بر رابطه مستقیم سودآوری شرکت‌های پالایشی و قیمت نفت، نمی‌توان رابطه یک به یک را در این میان یافت. این امر به نرخ‌گذاری دستوری در شرکت‌های پالایشی برمی‌گردد. به‌دلیل ابهامات فراوان درباره نحوه قیمت‌گذاری محصولات این شرکت‌ها و همچنین قیمت نفت به‌عنوان مواد اولیه از سوی شرکت پالایش و پخش، بازار از ارائه تحلیل درستی درخصوص سودآوری این شرکت‌ها درمانده است؛ اما چرا با وجود این ریسک و ابهام، تقاضای سهامداران در این سهم‌ها تا این حد بالاست؟
به نظر می‌رسد این فضا برای برخی معامله‌گران اتفاقا موضوع چندان ناخوشایندی نیست.سفته بازان در تلاشند که از فضای مبهم موجود در این گروه‌ها برای کسب بازدهی استفاده کنند. در چند سال اخیر با کمرنگ شدن نقش تحلیل در تصمیم‌گیری‌ها، نوع دیگری از رفتار در بازار باب شده که بر مبنای شایعه محوری، موج‌سواری و سفته‌بازی است.به عبارت دیگر تجربه چند سال اخیر نشان می‌دهد در مقاطع متعددی توجه سهامداران به سوی سهم‌هایی جلب شده است که اتفاقا بازار از تحلیل دقیق و کمی وضعیت آنها ناتوان است.
در نتیجه این ابهامات برخی سفته‌بازان نیز با صحبت‌ها و تریبون‌های مختلف تلاش می‌کنند که سهم را به اصطلاح چاق کنند و زمینه افزایش قیمت سهام را به وجود آورند. در این دست از رفتارها، تمرکز به جای تحلیل دقیق وضعیت صنعت، بر حرکات نقدینگی در بازار و شایعات و اخباری که امکان محاسبه دقیق ندارند، تاکید می‌کنند. در نتیجه این موضوع سرمایه‌گذاران نیز با پیروی از این موج‌های سوداگرانه به قصد کسب انتفاع کوتاه‌مدت به آن دامن می‌زنند. نتیجه اما بازی خطرناکی برای سهامداران رقم خواهد زد. این هیجانات پس از یک مقطع زمانی کوتاه‌مدت فرومی‌نشیند و قیمت سهام به سوی ارزش ذاتی خود برمی‌گردد.
در این مقطع غالب سهامداران با زیان سنگینی مواجه می‌شوند و تنها کسانی که از روی شانس یا بازی‌خوانی این موج‌های هیجانی، با این حرکات همراه و به موقع نیز خارج شده‌اند، منتفع می‌شوند. تعداد این افراد البته در برابر زیان‌دیدگان انگشت‌شمار خواهند بود.مصادیق این تجربه‌ها در بورس تهران کم نیست. در سال ۹۲ در صنعت کاشی و سرامیک صعود پرشتاب قیمت‌ها آغاز شد.در آن سال رشد نرخ ارز عامل تقاضای سهام زیرمجموعه صنعت کاشی و سرامیک شد تا جایی که شاخص این گروه رشد بیش از ۳۰۰ درصدی را تجربه کرد.
با این همه پس از مدت کوتاهی در مسیر نزولی افتاد. در آن زمان نیز برخی خوش‌بینی‌ها به امکان جهش صادرات کاشی و سرامیک عامل رشد قیمت‌ها شد. نبود معیار مشخصی از میزان افزایش صادرات و حاشیه سود این اقدام باعث جولان سفته‌بازان در این گروه شد. تازه‌ترین تجربه این موضوع نیز به سبقت چشمگیر گروه خودرویی از بازار برمی‌گردد. جایی که در زمستان سال ۹۴ فضای پس از برجام و اخبار پیرامون قراردادهای جدید خودرویی بدون آنکه تحلیل کمی و عددی در این زمینه و اثرات آن بر وضعیت سودآوری شرکت‌های خودرویی وجود داشته باشد، رشد بیش از ۲۰۰ درصدی شاخص این گروه را رقم زد.
در صنعت رایانه نیز فضای مبهم موجب افزایش نسبت قیمت بر درآمد به بالای سهام زیر مجموعه این گروه شد. در این گروه نیز بزرگنمایی امکان رشد سودآوری شرکت‌های مربوطه زمینه‌ساز افت و خیزهای تند قیمتی شد. در ابتدای سال جاری نیز تقاضا به سوی سهام کوچکی جلب شده بود که بازار چندان تحلیلی در مورد وضعیت بنیادی آنها نداشت.
نتیجه این جهش‌های هیجانی برای بسیاری سهامداران بورس تهران جز زیان چیزی نبوده است. انحراف قیمت این سهام از قیمت واقعی خود در نهایت به ریزش‌های سنگین منجر و برای گروه زیادی از سهامداران زیان چشمگیر به همراه آورده است. در این میان قصد نگارنده این نیست که وضعیت گروه پالایشی را در شرایط کنونی محتوم به سرنوشت این صنایع بداند. موضوع مورد بحث در این جا بیشتر هشدار در مورد ابهامات و ریسک سهام گروهی است که اتفاقا در یک مقطع زمانی در سال ۹۳ نیز متوجه سهامداران آن شد.
اثر واقعی قیمت نفت بر سهام پالایشی ؟
به‌طور کلی تغییرات قیمت نفت اثرات زیادی را روی سودآوری شرکت‌های پالایشی در سایر نقاط جهان دارد.بین قیمت نفت و محصولات به خصوص محصولات اصلی مانند بنزین و نفت‌گاز یک همبستگی(در بلند‌مدت) مشاهده می‌شود.بر همین اساس افزایش قیمت نفت وبه تبع آن افزایش نرخ فرآورده‌ها در دیگر نقاط دنیا حاشیه سود شرکت‌های پالایشی را افزایش می‌دهد. با این حال این موضوع در مورد شرکت‌های داخلی متفاوت است.
نرخ‌گذاری دستوری مواد اولیه و محصولات و همچنین تغییر رویه نرخ‌گذاری این شرکت‌ها توسط شرکت پالایش و پخش باعث شده است که نتوان تحلیل دقیقی از اثر افزایش قیمت نفت بر روند سودآوری شرکت‌های پالایشی ارائه کرد، چرا که وضعیت این شرکت‌ها بستگی زیادی به تصمیمات نرخ گذار دارد و هرگونه تغییری در این میان می‌تواند محاسبات ذهنی سهامداران را به هم بریزد.دو موضوع افزایش نرخ ارز مبادله‌ای و افزایش قیمت نفت دو ملاک سهامداران برای تقاضا در گروه پالایشی ارزیابی می‌شود و انتظار برای تعدیل مثبت در گروه پالایشی را بیش از پیش افزایش داده است.
با این حال مطابق تجربه، بازهم شرکت‌های پالایشی تحت تاثیر عدم اعلام نرخ‌های جدید از سوی شرکت پالایش و پخش همچنان نتوانسته‌اند گزارش‌های خود را منتشر کنند.در این میان کارشناسان معتقدند، شاید انتشار گزارش‌های گروه پالایشی مطابق گزارش‌های عملکرد ۹ ماهه این شرکت‌ها در سال ۵۹ باشد با این حال سهامداران باید متوجه ابهام بزرگی که بر سر راه معاملات این گروه قرار دارند(نرخ‌گذاری دستوری) باشند و آن را در نحوه تصمیم‌گیری برای داد و ستدهای خود لحاظ کنند.
در بازار چه گذشت؟
در داد و ستدهای روز گذشته بورس تهران، گروه‌های فرآورده‌های نفتی، شیمیایی و فلزات اساسی با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر برترین گروه‌های بازار قرار گرفتند.سهامداران دیروز بیش از ۸۴۶ میلیون برگه سهم، حق تقدم و سایر دارایی‌های مالی را در بازار دست به دست کردند. ارزش این مبادلات بیش از ۱۹۳ میلیارد تومان بود. از این میزان ۱۵۵ میلیارد تومان به ارزش معاملات خرد سهام اختصاص داشت. شاخص بازار اول نیز ۱۱۶ واحد رشد کرد و شاخص بازار دوم ۲۶۰ واحد افت را به ثبت رساند.در این روز نمادهای پالایش نفت بندرعباس، ایران خودرو و پتروشیمی پردیس بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص داشتند. در مقابل نمادهای فولاد مبارکه، ارتباطات سیار، گل‌گهر و گسترش نفت و گاز پارسیان با بیشترین تاثیر منفی مانع رشد بیشتر این متغیر شدند.
صدرنشینی بازار دیروز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای کربن ایران، پارس سرام، پارس سوئیچ، پتروشیمی کرمانشاه، کنترل خوردگی تکین‌کو، رینگ‌سازی مشهد و درخشان تهران بود.در مقابل نمادهای شیشه همدان، آلومینیوم ایران، ایران ارقام، آبادگران ایران، قند شیرین خراسان، صنایع جوشکاب یزد و حمل و نقل بین‌المللی خلیج فارس با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدولمعاملات قرار گرفتند.
همچنین دیروز سرمایه‌گذاران برای خرید اوراق مشارکت شهرداری سبزوار، واحدهای صندوق پارند پایدار سپهر، اوراق مشارکت شهرداری تهران، اوراق مشارکت رایان سایپا، سهام پتروشیمی شیراز، اوراق صکوک فولاد کاوه کیش و اوراق صکوک سایپا سنگین‌ترین صف‌های خرید را ثبت کردند.در مقابل نمادهای اوراق مشارکت شهرداری مشهد، اوراق صکوک سایپا، اوراق مشارکت شهرداری شیراز، سهام سیمان اصفهان، واحدهای صندوق امین و سهام داروسازی زهراوی با بیشترین عرضه‌ها مواجه شدند.در پایان معاملات دیروز بانک ملت با معامله بلوکی ۲۲۲ میلیون سهم به ارزش ۳/ ۲۱ میلیارد تومان بیشترین حجم و ارزش معاملات را داشتند.
زهرا رحیمی
- 14
- 6
