دنیای اقتصاد : نماگر بازار سهام روزهای سبز خود را دیروز با جهشی ۶۰۰ واحدی ادامه داد و توانست دومین کانال‌شکنی در هفته جاری را تجربه کند. بنابراین شاخص بورس تهران با ورود به کانال ۹۱ هزار واحدی رکورد جدیدی را در تاریخ خود به ثبت رساند. نمادهای گروه فولادی، سنگ آهنی و پالایشی بیشترین سهم را در این رشد داشتند. افزایش قیمت سهام بزرگ‌ترهای بورس که طبیعتا اثر بیشتری بر شاخص کل دارند، نوعی سوءتفاهم را میان برخی سهامداران مبنی‌بر شاخص‌سازی ایجاد کرده است که احتمالا ریشه در بی‌توجهی به عوامل بنیادین و ساختار بازار دارد.
شاخص کل بورس تهران در جریان معاملات دیروز شاهد کانال شکنی دیگری بود. نماگر اصلی این بازار در جریان معاملات روز گذشته با رشد ۶۰۰ واحدی (معادل ۷/ ۰ درصد) برای نخستین بار در طول فعالیت خود وارد کانال ۹۱ هزار واحدی شد (شاخص کل در معاملات اولین روز از هفته جاری به کانال ۹۰ هزار واحدی جهش کرده بود). با قرار گرفتن نماگر اصلی سهام در سطح ۹۱ هزار و ۲۵۵ واحدی، بازدهی این بازار از ابتدای سال به ۲/ ۱۸ درصد رسید که کارنامه قابل قبولی در مقایسه با دیگر بازارهای موازی به شمار می‌رود. سطوح مناسب قیمت‌ها در بازارهای جهانی، روند صعودی نرخ دلار و کاهش نرخ سود بانکی در افزایش خوش‌بینی سرمایه‌گذاران به روندآتی بورس نقش بسزایی داشته‌اند. به نظر می‌رسد جو کنونی با ادامه مسیر این متغیرها کمابیش تداوم یابد.
روزهای طلایی بازار سهام
شاید بتوان آغاز آذر ماه سال جاری را شروع فصل جدیدی برای بورس تهران نامید.با آغاز معاملات این ماه شاخص سهام رشد چشمگیری را تجربه کرد و دو رکورد‌شکنی تاریخی در خاطره سهامداران بورس تهران باقی گذاشت. پیش از این، از میانه تیر ماه تابستان سال جاری شاخص سهام در مسیر صعودی حرکت می‌کرد.
عمده رشد این نماگر ناشی از رشد چشمگیر قیمت‌ها در گروه‌های فلزی – معدنی و پالایشی بود. سطوح مناسب قیمت فلزات در بازارهای جهانی و روند صعودی قیمت نفت به‌عنوان مهمترین عامل در تعیین سودآوری بخش اعظمی از شرکت‌های بورس تهران، تغییر چشمگیری در معاملات پدید آورده بود و موجب تداوم رشد قیمت‌ها از روزهای نخست تابستان سال جاری شد.
از طرفی نرخ دلار در روند صعودی قرار گرفت و حلقه‌های حمایت از معاملات سهام را تکمیل کرد. از ابتدای شهریور ماه نیز بانک مرکزی در ابلاغیه‌ای بانک‌ها و موسسات اعتباری را ملزم به کاهش نرخ سود بانکی کرد. هر‌چند انتظار می‌رفت این امر موجب افزایش تقاضای سهام شود اما بورس به این ابلاغیه واکنش خاصی نشان نداد. دلیل آن به هربار ناکامی بانک مرکزی در کاهش این نرخ بر‌می‌گشت.
در هفته‌های اخیر بانک مرکزی ضوابط سختگیرانه‌تری برای کاهش نرخ سود بانکی در نظر گرفت. این امر نشان می‌داد که بانک مرکزی این بار بسیار جدی‌تر از قبل پیگیر کاهش نرخ سود سپرده‌هاست. این عوامل در کنار یکدیگر محرک مهمی برای معاملات گروه کالایی به شمار می‌رفتند. محرکی که احتیاط ناشی از ریسک‌های سیاسی را تا حد زیادی کنار زد و با افزایش چشمگیر تقاضای سهام در گروه فلزی – معدنی و پالایشی رکورد‌زنی‌های چشمگیری برای شاخص سهام رقم زد.
شائبه غلط شاخص‌سازی
همان طور که گفته شد، رشد چشمگیر شاخص سهام از ابتدای تابستان سال جاری تحت تاثیر افزایش قیمت در گروه‌های کالایی رخ داده است. رشدی که بنا به دلایلی که در بالا اشاره شد، پشتوانه بنیادی برای آن مطرح بود. در این شرایط اما برخی اظهار نظرات عجیب در مورد رشد شاخص کل مطرح می‌شود که نشان می‌دهد برخی فعالان بازار سهام یا از رشد این چنینی نماگر بازار سهام دچار سوءتفاهم شده‌اند یا اینکه به دلایل متعددی سعی در جوسازی در معاملات دارند.در روزهای اخیر برخی فعالان بازار سهام با منتشر کردن نمودارهایی سعی در القای این موضوع دارند که در دوره رونق اخیر نوعی شاخص‌سازی در بازار سهام صورت گرفته است.
این افراد می‌گویند عمده رشد شاخص سهام از ابتدای سال بر دوش چندین نماد بوده است و دیگر شرکت‌های فعال در بازار سهام رشد چندانی نداشته‌اند. این افراد به دوره رونق سال ۹۲ اشاره می‌کنند و می‌گویند در آن سال همه صنایع فعال بورسی با هم رشد می‌کردند و از این رو رشد شاخص کل در این بازه زمانی نوعی تلاش برای شاخص سازی بوده است.در این میان برخی نیز پرتفوی خود را معیار قرار داده‌اند و به دلیل ناکامی خود از کسب سود مناسب شائبه شاخص‌سازی را مطرح می‌کنند.
در پاسخ به این موارد مطرح شده باید گفت اولا در سال ۹۲ شاخص رشد چشمگیر بیش از ۱۳۰ درصدی را در کارنامه خود ثبت کرد و این درحالی است که در سال جاری بازدهی بورس تهران تنها ۱۸ درصد بوده است.اتفاقا رشدی که همه صنایع را با خود همراه کند، تحت تاثیر هیجانات صورت گرفته است. در ثانی اتفاقا تفکیک بازار در صنایع بورسی نشان می‌دهد که در این دوره رفتارهای گله‌ای زمینه‌ساز رشد شاخص کل نبوده است.به عبارت دیگر پشتوانه بنیادی در وضعیت برخی شرکت‌ها منجر به افزایش تقاضای سهام شده است.
در چنین شرایطی میل سهامداران به فروش سهام با نسبت قیمت بر درآمد و ریسک بالاتر و ترجیح به سرمایه‌گذاری در سهام با P/ E پایین تر و بنیادی‌تر طبیعی است. این امر نشان می‌دهد که ذائقه بازار سهام در داد‌وستدها تغییر کرده و سفته‌بازی جای خود را به تحلیل محوری داده است.
دو‌دستگی در گروه فلزات
یکی از گروه‌هایی که اخیرا بیش از دیگر گروه‌ها مورد توجه قرار داشت و رشد چشمگیر شاخص کل را سبب شده، گروه فلزات اساسی بوده است. این گروه در جریان معاملات سه روز ابتدایی هفته جاری با پیشتازی «فولاد» رشد چشمگیر شاخص کل را سبب شد. افزایش نرخ دلار و سطوح نسبتا بالای قیمت‌ها در بازارهای جهانی عوامل حمایت‌کننده از معاملات سهام زیر‌مجموعه این گروه بودند. با بازگشایی بازارهای جهانی در معاملات روز دوشنبه قیمت فلزات تا حدودی افت کرد و در معاملات دیروز نیز این روند نزولی ادامه یافت.
روز دوشنبه انتشار آمار بخش صنعت چین در ماه اکتبر نگرانی‌ها در مورد وضعیت آتی اقتصاد چین را افزایش داد. رشد سود‌دهی بخش صنعت در ماه اکتبر ۱/ ۲۵ درصد اعلام شد که نسبت به رشد ۷/ ۲۷ درصدی این بخش در سپتامبر کاهش محسوسی را نشان می‌دهد. از سوی دیگر قرار است امروز شاخص مدیران خرید تولیدی در ماه اکتبر منتشر شود و سرمایه‌گذاران حالا در انتظار دریافت این گزارش هستند.
این امر رویکرد سرمایه‌گذاران در جریان معاملات دو روز گذشته را با نوعی محافظه‌کاری مواجه کرد. در این شرایط دیروز قیمت هر تن مس با افت بیش از ۶/ ۱ درصدی به ۶۸۰۰ دلار رسید. روی نیز با افت ۳/ ۱ درصد، ۳۱۴۵ دلار در هر تن گزارش شد. سرب نیز در قیمت‌های ۲۴۵۰ دلاری در حال معامله بود (قیمت‌ها در لحظه تنظیم این گزارش ساعت ۱۵ ذکر می‌شوند).
در این فضا بود که معاملات زیر‌مجموعه گروه فلزات اساسی در وضعیت منفی دنبال شدند. در این میان البته نوعی دو‌دستگی بین همگروهی‌ها وجود داشت. جایی که فولادی‌ها توانستند مسیر خود را از دیگر نمادهای این گروه جدا کند. در این گروه «فملی» و «فباهنر» که با رسیدن قیمت مس به ۷ هزار دلار در هر تن رشد‌های مناسبی را تجربه کرده بودند، روز گذشته با ریزش قیمت مس با افت مواجه شدند.
نمادهای مرتبط با روی نیز در پی افت محسوس قیمت روی در بازارهای جهانی با نوسان در محدوده منفی همراه شدند. این امر در شرایطی رخ داد که به اعتقاد کارشناسان همچنان سطوح قیمت‌ها در بازار فلزات جهانی نسبت بهبودجه شرکت‌ها بالاتر است. در شرکت‌های فولادی اما همچنان وضعیت مثبت بود. چنانچه فولادی‌ها در صدر نمادها با بیشترین تاثیر مثبت بر محاسبه شاخص کل قرار داشتند. قوانین محدود‌کننده تولید فولاد در چین به دلیل قوانین زیست محیطی این کشور مهمترین عامل اثر‌گذار بر رشد قیمت این فلز بوده است.
در معاملات دیروز قیمت بیلت فولاد در بازار تانگشان بازهم بالا رفت و محصولات فولادی نیز به روند رشد خود ادامه دادند. این امر به رشد قیمت میلگرد و نوردگرم در بازار نقدی چین منجر شد. در همین راستا نماد «فولاد» دیروز معاملات پرحجمی را شاهد بود و با رشد قیمت ۴/ ۳ درصدی به کار خود پایان داد. «فخوز» نیز با رشد قیمت ۷/ ۲ درصدی حدود ۴۲ واحد در ارتقای شاخص کل تاثیر داشت. این فضای مثبت در معاملات گروه کانه‌های فلزی نیز به چشم می‌خورد.
دو‌قلوهای سنگ‌آهنی این گروه دیروز همزمان با نمادهای فولادی مسیر صعودی را پیش گرفتند و با صف خرید به کار خود پایان دادند. در پایان معاملات دیروز نمادهای زیر‌مجموعه فولادی – معدنی بیشترین تاثیر بر رشد شاخص کل بورس را داشتند.
روند آتی پالایشی‌ها بعد از گزارش «شبندر»
بخش مهم دیگری از رشد شاخص کل در جریان معاملات روزهای اخیر به عهده صنعت پالایشی بوده است. رشد قیمت نفت و افزایش نرخ دلار مهمترین دلایل صعود قیمت سهام پالایشی در جریان معاملات هفته‌های اخیر به شمار می‌رفت. هر‌چند ابهام نرخ‌گذاری از سوی شرکت پالایش و پخش همچنان وجود داشت اما سهامداران با انتظار از افزایش این نرخ از سوی پالایش و پخش در سمت تقاضای سهام ظاهر شدند.
عدم اعلام نرخ‌ها از سوی شرکت پالایش و پخش انتشار گزارش‌های شش ماهه این شرکت‌ها را با تاخیر مواجه کرد. چنان‌که با گذشت بیش از یک ماه از زمان مهلت قانونی انتشار گزارش‌های شش ماهه همچنان خبری از گزارش‌های شرکت‌های پالایشی نبود. تا اینکه بالاخره پس از مدت‌ها انتظار گزارش شش ماهه عملکرد پالایش نفت بندرعباس منتشر شد. پالایش نفت بندرعباس در گزارش شش‌ماهه خود از ابهام مربوط به نرخ‌گذاری دستوری پالایش و پخش تا حدودی شفاف‌سازی کرد.
«شبندر» در شش ماهه نخست سال ۷۴ درصد از آخرین پیش بینی سود خود را پوشش داد. گزارش این شرکت در حد انتظارات سهامداران ظاهر شده است تا جایی که برخی فعالان می‌گویند انتشار چنین گزارشی می‌تواند چشم انداز سودآوری شرکت‌های پالایشی را افزایش دهد. از محتوای گزارش «شبندر» به نظر می‌رسد که شرکت پالایش و پخش قصد سازش با شرکت‌های پالایشی را دارد و بر همین اساس می‌توان به حمایت عوامل بنیادی از سهام زیر‌مجموعه این شرکت امیدوار بود.
با این حال همچنان مواردی وجود دارند که می‌توانند فضای گروه پالایشی را با احتیاط همراه کنند. پیشخور شدن اخبار مثبت در این گروه در کنار نوسانات اندک قیمت نفت تا زمان برگزاری نشست اوپک در آخر هفته جاری از مواردی هستند که می‌توانند فضای معاملات این گروه را تا حدودی با انتظار و احتیاط بیشتری همراه کنند.
توصیه به تازه‌واردان
از جمله مسائلی که اهمیت آن در دوره رونق سهام بیشتر خودنمایی می‌کند، ارائه یک تصویر منطقی به سهامداران تازه وارد است.در زمان رونق بازار سهام اخبار بورس تیتر یک رسانه‌ها را به خود اختصاص می‌دهند.در این فضا توجه مردم به بورس جلب می‌شود.در این میان موضوعی که تازه واردان باید بدانند، این است که سرمایه‌گذاری در بورس یک کار تخصصی است و ورود افراد بدون دانش کافی به این حوزه می‌تواند زیان سنگینی برای آنها به دنبال داشته باشد.
از این رو به تازه واردان پیشنهاد می‌شود که اسیر این اخبار نشوند و در صورت تمایل به ورود به معاملات سهام متوجه ریسک هیجانی شدن بازار نیز باشند. علاوه بر این سهامداران بدانند که سرمایه‌گذاری مستقیم برای افراد کم تجربه می‌تواند زیان‌های هنگفتی را به همراه آورد.
زهرا رحیمی
- 9
- 3
