بوی بحران در اقتصاد جهانی

از اواخر سال‌جاری میلادی رکود مالی در آمریکا و سایر نقاط دنیا ریشه می‌دواند. از نظر بسیاری از کارشناسان، این بحران در سال ۲۰۲۰ نمایان‌تر خواهد شد؛ این اتفاق در حالی پیش‌بینی می‌شود که بازارهای سهام که ماه دسامبر سال قبل میلادی یکی از بدترین شرایط تاریخی خود را پشت‌سر گذاشته بودند، حال توانسته‌اند زیان آن دوره را در سال جدید میلادی جبران کنند؛ با این حال، افزایش بهای اونس و تضعیف متاخر نرخ برابری ین به دلار دو نشانه یادآور دوران پیشابحران هستند. اونس دیروز تا مقطعی به آستانه محدوده ۱۳۵۰ دلاری نزدیک شد.

چرخش رفتار بانک‌های مرکزی و موسسه‌های پولی مالی بزرگ دنیا در چند ماه اخیر نشان داده است که این نهادها توجه ویژه‌‌ای را معطوف فلز گرانبها کرده‌اند. ریسک‌گریزی زمانی که از سوی بانک‌های مرکزی و نهادهای قدرتمندی مانند صندوق بین‌المللی پول به استراتژی آینده تبدیل می‌شود، معنای این رفتار و به‌کارگیری طلا به عنوان ابزار با وجود نااطمینانی‌های جدی در فضای اقتصاد بین‌الملل مشخص می‌شود. ریسک افول رشد اقتصادی، ریسک رکود مالی یا ریسک‌های اینچنینی می‌توانند چند نمونه از ریسک‌های ممکن را تشکیل دهند.

با این حال در این فضای پرریسک یک معما وجود دارد. باوجود احیای بازارهای سهام که ماه دسامبر سال گذشته میلادی را در یکی از بدترین شرایط تاریخی خود پشت‌سر گذاشته بودند اما حالا توانسته‌اند زیان آن دوره را در سال جدید میلادی جبران کنند چرا بهای اونس طلاهمچنان صعودی و نرخ برابری ین به دلار با تاثیر کاهشی همراه شده است. هرچند رکود مالی در آمریکا و سایر نقاط دنیا از اواخر سال‌جاری میلادی ریشه می‌دواند و در سال ۲۰۲۰ نمودار خواهد شد، اما این رفتار طلا در بازارها بی‌شباهت به دوران پیشابحران نبود.

با این اوصاف، طلا نه‌تنها از اواسط نوامبر با قیمت ۱۲۰۰ دلاری تاکنون رشد ۱۲ درصدی را در کارنامه دارد، با عبور از چند مرز مقاومتی راهی مسیر منتهی به تابلوی قیمت ۱۳۶۰ دلاری خواهد شد که از ابتدای سال ۲۰۱۸ میلادی تاکنون به آن دست نزده است. یک اتفاق مهم دیگر آن که بانک «گلدمن‌ساکس» در مورد قیمت‌های پیش‌بینی نفت تغییر نظر داد و بیانیه جدیدی در مورد اینکه قیمت‌های نفت صعودی خواهد بود منتشر کرد. این بانک سرمایه‌گذاری در گزارشی تاکید کرده است کاهش تولیدات نفت اوپک و غیر‌اوپک می‌تواند منجر به افزایش قیمت نفت شود تاجایی که به‌نظر می‌رسد پیش‌بینی‌ها از روند افزایشی قیمت نفت حکایت می‌کند.

همگام با این موضوع شاهد رشد تقاضای نفت خام در شرایطی هستیم که ذخیره نفت جهان کاهش پیدا می‌کند و این موجب افزایش قیمت نفت خواهد شد. پس از آنکه رئیس بانک مرکزی ژاپن در سخنانی از آماده بودن این بانک برای اتخاذ سیاست پولی انبساطی‌تر به‌منظور تقویت رشد اقتصادی این کشور خبر داد، صف فروش ین بر صف خرید آن پیشی گرفت و ارزش دلار با ۲/ ۰ درصد افزایش به ۷۶/ ۱۱۰ ین رسید. ین با افزایش ریسک‌های موجود بر سر راه اقتصاد ژاپن در مسیر تدافعی قرار گرفته است. 

بانک مرکزی ژاپن در حقیقت گزینه‌های چندانی برای انتخاب ندارد و در شرایطی که رشد اقتصادی در سراسر جهان در حال کاهش است، راه دیگری به جز توقف افزایش نرخ بهره وجود ندارد. با این حال در برابر سایر ارزهای جهانی دلار عملکردی متفاوت داشت به گونه‌ای که شاخص دلار که نرخ برابری آن در مقابل سبدی از ارزهای مهم جهانی را می‌سنجد با ۴/ ۰ درصد عقب‌نشینی در سطح ۵۳/ ۹۶ واحد قرار گرفت.

یکی از اصلی‌ترین افت‌های قابل توجه ارزش دلار در برابر سایر همتایانش، افت بازدهی اوراق قرضه وزارت خزانه‌داری آمریکا عنوان می‌شود که دیروز در پایین‌ترین سطح ۱۱روز اخیر خود قرار گرفت. کاهش بازدهی اوراق قرضه وزارت خزانه‌داری آمریکا، تاثیرش را روی دلار گذاشت و در آستانه نشست هفتگی بانک مرکزی آمریکا، دلار را به عقب راند.  هر یورو نیز با ۱/ ۰ درصد افزایش در برابر دلار معامله شد و پوند نیز پس از آنکه ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس از پیشرفت مذاکرات برگزیت بااتحادیه اروپا خبر داد با یک درصد افزایش نسبت به دلار معامله شد. یوآن چین نیز از دیگر برندگان معاملات دیروز در برابر دلار بود به‌گونه‌ای که ارزش هر دلار با ۵/ ۰ درصد کاهش به۷۲۶/ ۶ یوآن رسید.