انتقاد از سخنان یک امام جمعه درباره برخورد با روزه‌خواری دانش‌آموزان/ مشکل امروز جامعه اقتصادی است نه منکراتی!

هفته گذشته مهرپویان، امام جمعه موقت شیروان خطاب به مدیران مدارس و معلمان گفته بود: «خوردن و آشامیدن را در مدارس ممنوع کنید و مقابل این‌ بی‌تفاوتی بایستید.» سخنان خطیب جمعه شیروان در حالی بیان شد که اولا مدارس در شرایطی بازگشایی شدند که کرونا همچنان شهروندان را قربانی خود می‌کند و اینبار حتی کودکان را نیز در چنگال خود گرفتار می‌کند. در این شرایط مواردی همچون خوردن و آشامیدن و جلوگیری از ضعیف شدن کودکان و نوجوانان خصوصا در مدرسه که محل تجمع این گروه سنی بوده و بعید است فاصله‌گذاری اجتماعی چندان هم رعایت شود ضروری به نظر برسد. این درحالیست که از قدیم‌الایام شنیده‌ایم که در نگاه دین روزه‌گرفتن در شرایطی که احتمال خطری برای سلامت فرد است ضروری نیست.

نکته بعدی، اما توجه به گروه سنی دانش‌آموزان است چه آنکه بسیاری از دانش‌آموزان هنوز به سن تکلیف هم نرسیده‌اند که بخواهند روزه و قواعد آن را رعایت کنند.

چنین سخت‌گیری‌های غیرمنطقی و استفاده از زور و اجبار در رعایت رسوم مذهبی قطعا می‌تواند کودکان امروز و جوانان و بزرگسالان آینده را نسبت به دین بی‌اعتماد کرده و آن‌ها را به این سمت سوق دهد که دین‌باوری به معنای زور و تحمیل عقیده به دیگران است.

با حجت الاسلام و المسلمین محمدتقی فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم درباره این سخن امام جمعه شیروان و آثار و پیامد‌های آن گفتگو کردیم.

روزه اجباری اخلاقی نیست!

فاضل میبدی به جامعه ۲۴ گفت: اگر بخواهید با زور و ارعاب دستورات دینی را به نسل جوان و نوجوان تزریق کنید این اصلا میسر نخواهد بود.

وی گفت: روزه داری برای انسان سالم و مکلف واجب بوده و دستور دین ماست که انسان سالم نباید روزه‌خواری کند. اما اینکه در مدرسه به یک بچه دانش آموز بگویم تو چرا (غذا یا خوراکی) می‌خوری؟ درست نیست، شاید این بچه رشد کافی نداشته یا مریض باشد یا شاید حتی به سن تکلیف نرسیده است، لذا اینکه روی تک تک افراد دست بگذاریم و بگوییم تو نباید به علت ماه رمضان چیزی بخوری درست نیست.

این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: یک زمانی در ماه رمضان برخی در خیابان دست به خوردن و آشامیدن می‌زنند که بحث دیگری است، اما این شیوه برخورد در مدارس آن هم با دانش‌آموزانی که کودک و نوجوان هستند به نظر من یک نوع اجبار است که در بزرگسالی آن‌ها اثرات خیلی منفی به همراه خواهد داشت، زیرا با این نوع برخورد دانش‌آموز به این مسائل به عنوان چیزی که ضد آزادی و ضدخواسته‌های خودش است نگاه می‌کند.

کمیته‌های امر به معروف و نهی از منکر جوانان را دین‌دارتر نکرده 

وی با بیان اینکه اگرچه کمیته‌های امر به معروف و نهی از منکر تشکیل و نظارت‌هایی هم گذاشته شده اما با اینحال نسل جوان ما دین دارتر نشده است، خاطرنشان می‌کند: باید دقت کرد و دید مشکل از کجاست، ممکن است به خاطر عملکرد بد حاکمیت یا عملکرد کمیته امر به معروف و نهی از منکر باشد البته همه این عوامل موثر خواهد بود. دین موضوعی است که باید آن را با استدلال، محبت و برهان بیان کرد نه با زور و باید و نباید.

فاضل میبدی تاکید کرد: اینکه خواسته باشید سر کلاس و به عنوان یک معلم به دانش آموزان بگویید نباید چیزی بخورید و اگر چیزی هم بخورید مجازات می‌شوید این روش نه تنها عاقبت خوبی نخواهد داشت بلکه آثار سویی هم بر جای می‌گذارد. ما یک حدیث از پیامبر اکرم (ص) داریم که می‌فرمایند: هیچ وقت به زور و جبر بندگان خدا را به بندگی خدا وادار نکنید. دین مسئله‌ایست که باید با مدارا واردش شوید، با خشونت هیچ وقت به سراغ دین نروید.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: دنیای امروز دنیای باید و نباید نیست، دنیای امروز مبتنی بر آگاهی، علم و استدلال است. مثلا این که می‌گویند باید دختر‌ها در خیابان حجاب داشته باشند و الا با آن‌ها برخورد می‌شود، این جمله بسیار غلط است، ما نمی‌توانیم با باید و نباید حجاب را در جامعه درست کنیم.

روش‌های رایج برای امر به معروف و نهی از منکر عقلانی نیست

به گفته فاضل میبدی تا عقلانیت و اخلاق در میان مردم مفهوم و معنا پیدا نکند، اسلام و قرآن نمی‌توانند هیچ اثری بر جامعه بشری بگذارند. واقعیت این است که این نوع برخورد و روش‌هایی که به‌عنوان امر به معروف و نهی از منکر رواج یافته، نه شرعی است، نه عرفی و نه روشی عقلی. درنتیجه جز هزینه برای نظام و بدببینی برای اسلام، نتیجه‌ای درپی نخواهد داشت.

وی خاطر نشان کرد: درد امروز جامعه این مسائل نیست بلکه معضلات اقتصادی است که جامعه را تحت فشار قرار داده است. این منکراتی که از نگاه آقایان در جامعه وجود دارد، مولود و نتیجه مسائل دیگری است که باید آن مسائل را حل کنیم. امروز اوضاع بد اقتصادی مشکل و مسئله اساسی کشور است. تورم، سقوط ارزش پول ملی، تضاد طبقاتی و مواردی از این دست است که مشکل‌ساز شده، در حالی که این مصائب منجر به ایجاد منکرات و معضلاتی اساسی و خطرناک‌تر در جامعه می‌شود.

این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه نمی‌شود به‌عنوان یک طلبه بگویید می‌خواهید با فساد مبارزه کنید، اما از ریشه‌های فساد غافل باشید، خاطرنشان کرد: برخی دوستانی که تحت عنوان طلبه یا هر عنوان دیگری وظیفه شرعی خود می‌دانند که به‌زعم خودشان با این مسائل برخورد کنند، باید توجه داشته باشند که آیا این رفتارشان نتیجه‌بخش است یا نه!