دنیای شگفت انگیز نور و لیزر؛ نگاهی جامع به رشته مهندسی اپتیک و لیزر

رشته مهندسی اپتیک و لیزر

رشته مهندسی اپتیک و لیزر چیست؟

رشته مهندسی اپتیک و لیزر، تلفیقی جذاب از فیزیک، مهندسی و علوم پایه است که به درک رفتار نور و کاربردهای آن در حوزه های مختلف می پردازد. این رشته ی پرطرفدار، دانشجویان را با پدیده های گوناگون نور، از جمله لیزر، فیبر نوری، تصویربرداری و حسگرهای نوری آشنا می کند و آنها را قادر می سازد تا در زمینه ی طراحی، توسعه و کاربرد فناوری های مبتنی بر نور فعالیت کنند.

تعداد واحدهای رشته مهندسی اپتیک و لیزر در دانشگاه نیز مانند اکثر رشته‌های مقطع کارشناسی شامل ۱۴۰ واحد است. رشته مهندسی اپتیک و لیزر از نظر بازار کار هیچ محدودیتی برای خانم‌ها ندارد. اما خانم‌ها بنا به دلایل مختلف، کمتر وارد رشته‌های مهندسی می‌شوند. از این رو حضور آقایان در بازار کار این رشته‌ پررنگ‌تر از خانم‌ها است.

فرصت‌های شغلی برای مهندسی اپتیک و لیزر یا مهندسی پزشکی عبارتند از:

- مراکز درمانی

- مراکز نظامی مانند سازمان انرژی اتمی

- صنایع مخابراتی

- مرکز علوم و فنون لیزر ایران

- مراکز صنعتی و کارخانجات صنعتی

- مراکز تحقیقاتی

معرفی رشته مهندسی اپتیک و لیزر

چرا رشته مهندسی اپتیک و لیزر را انتخاب کنیم؟

انتخاب رشته ی تحصیلی، تصمیمی سرنوشت ساز است که آینده ی شغلی و تحصیلی افراد را رقم می زند. رشته مهندسی اپتیک و لیزر به دلایل متعددی، گزینه ای جذاب و پرمتقاضا برای دانشجویان علاقه مند به علوم پایه و فناوری های نوین به شمار می رود.

بازار کار رو به رشد: 

کاربردهای روزافزون فناوری های مبتنی بر نور در صنایع مختلف، منجر به ایجاد فرصت های شغلی متعدد برای فارغ التحصیلان رشته مهندسی اپتیک و لیزر شده است. از جمله این صنایع می توان به صنایع مخابرات، پزشکی، هوافضا، انرژی، خودرو و... اشاره کرد.

کار بر روی پروژه های چالش برانگیز: 

فارغ التحصیلان رشته مهندسی اپتیک و لیزر این فرصت را دارند تا در پروژه های پیشرفته و چالش برانگیز مرتبط با فناوری های نوین نور، مانند لیزرهای پرقدرت، سیستم های تصویربرداری پزشکی و حسگرهای نوری حساس، مشارکت داشته باشند.

برخورداری از حقوق و مزایای مناسب: 

با توجه به تخصص و مهارت های مورد نیاز در رشته مهندسی اپتیک و لیزر، فارغ التحصیلان این رشته معمولا از حقوق و مزایای مناسب در بازار کار برخوردار هستند.

توانایی های ایجادی در رشته مهندسی اپتیک و لیزر

۱-همکاری در طراحی تجهیزات اپتیکی، لیزری و اپتو الکترونیکی

۲-تنظیم و اجرای برنامه‌های تعمیر و نگه‌داری دستگاه‌های اپتیکی و لیزری 

۳-نظارت بر انجام سرویس‌های لازم شامل عیب‌یابی، بازرسی فنی، پیاده و سوار کردن و تنظیم تجهیزات اپتیکی و لیزری 

۴-شناخت راه‌اندازی و به کار گیری سیستم‌های دارای تجهیزات اپتیکی، اپتو الکترونیکی و لیزری. 

۵-پذیرش مسئولیت‌های فنی در صنایع اپتیکی و لیزری ۶-توانایی لازم جهت کنترل کیفیت به روش اپتیکی و لیزری 

۷-راه‌اندازی و انجام آزمایش‌های بیناب سنجی لیزری 

۸-همکاری در پروژه‌های تحقیقاتی در زمینه فوق 

۹-توانایی انجام آشکارسازی نور در نواحی مختلف بیناب به ویژه در ناحیه مادون قرمز 

۱۰-کسب مهارت‌های لازم در زمینه نشاندن لایه‌های اپتیکی در خلأ و ساخت پالاینده‌های پرتو شکاف‌ها و … و در صنایع اپتیک و لیزر و مراکز تحقیقاتی و مراکز به کار گیرنده تجهیزات اپتیکی، لیزری و اپتو الکترونیکی و …

دلایل انتخاب رشته مهندسی اپتیک و لیزر

برنامه آموزشی در رشته مهندسی اپتیک و لیزر

برنامه ی آموزشی رشته مهندسی اپتیک و لیزر ترکیبی از دروس تئوری و عملی است که دانشجویان را برای ورود به بازار کار آماده می سازد به طورکلی دارای ۱۴۰ واحد آموزشی است، برخی از مهم ترین دروس این رشته عبارتند از:

دروس پایه:

- پایه ریاضی ۱ و ۲

- فیزیک ۱ و ۲

- شیمی

- معادلات دیفرانسیل

- برنامه نویسی

- محاسبات عددی

دروس اصلی:

-فیزیک مدرن + آزمایشگاه

- ریاضی مهندسی

- الکترو مغناطیس ۱ و ۲

- روش‌های ریاضی در اپتیک

- موج

- مکانیک کوانتوم اپتیک و لیزر

- مکانیک کوانتوم مواد و قطعات اپتیکی

- اپتیک هندسی + آزمایشگاه

- اپتیک موجی + آزمایشگاه

-  لیزر ۱ و ۲ + آزمایشگاه

- تکنیک خلآ + آزمایشگاه

- اصول طراحی دستگاه‌های اپتیکی

- کارگاه طراحی دستگاه‌های اپتیکی

- کاربرد رایانه در اپتیک و لیزر

- نقشه‌کشی صنعتی ۱

- آمار و احتمال در اپتیک

- الکترونیک ۱ + آزمایشگاه

- زبان تخصصی

علاوه بر دروس ذکر شده، دانشجویان رشته مهندسی اپتیک و لیزر با گذراندن دوره های کارآموزی در صنایع مرتبط، تجربه ی عملی لازم را برای ورود به بازار کار کسب می کنند.

توانمندی های فارغ التحصیلان رشته مهندسی اپتیک و لیزر

فارغ التحصیلان رشته مهندسی اپتیک و لیزر با توجه به دانش و مهارت های کسب شده در دوران تحصیل، توانمندی های متعددی را به دست می آورند که از جمله ی آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

توانایی طراحی و تحلیل سیستم های اپتیکی: 

فارغ التحصیلان این رشته می توانند سیستم های اپتیکی مختلفی را برای کاربردهای گوناگون، از جمله سیستم های تصویربرداری، سیستم های مخابراتی و حس

توانایی انجام آزمایش های اپتیکی: 

فارغ التحصیلان رشته مهندسی اپتیک و لیزر قادر به انجام آزمایش های مختلف اپتیکی برای بررسی و سنجش عملکرد سیستم های اپتیکی هستند.

توانایی شبیه سازی سیستم های اپتیکی: 

فارغ التحصیلان این رشته می توانند با استفاده از نرم افزارهای تخصصی، سیستم های اپتیکی را شبیه سازی و عملکرد آنها را پیش بینی کنند.

توانایی کار با لیزرها: 

فارغ التحصیلان رشته مهندسی اپتیک و لیزر با انواع مختلف لیزر و کاربردهای آنها آشنا هستند و می توانند با لیزرها به طور ایمن و کارآمد کار کنند.

توانایی کار با فیبرهای نوری: 

فارغ التحصیلان این رشته با فیبرهای نوری و کاربردهای آنها در سیستم های مخابراتی و حسگرها آشنا هستند و می توانند با آنها به طور کارآمد کار کنند.

توانایی تفسیر و تحلیل داده های اپتیکی:

 فارغ التحصیلان رشته مهندسی اپتیک و لیزر قادر به تفسیر و تحلیل داده های حاصل از آزمایش ها و شبیه سازی های اپتیکی هستند.

توانایی حل مسئله: 

فارغ التحصیلان این رشته با توجه به آموزش های دریافتی، قادر به حل مسائل پیچیده در زمینه ی اپتیک و لیزر هستند.

توانایی کار تیمی: 

فارغ التحصیلان رشته مهندسی اپتیک و لیزر قادر به کار تیمی و همکاری با متخصصان دیگر در زمینه های مختلف هستند.

توانایی ارتباطی: 

فارغ التحصیلان این رشته قادر به ارائه ی گزارش های فنی و علمی و همچنین برقراری ارتباط موثر با متخصصان و مخاطبان مختلف هستند.

برنامه های آموزشی در رشته مهندسی اپتیک و لیزر

گرایش های رشته مهندسی اپتیک و لیزر

رشته مهندسی اپتیک و لیزر در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری ارائه می شود و در مقطع کارشناسی ارشد، دارای گرایش های مختلفی به شرح زیر است:

گرایش اپتیک و لیزر: 

این گرایش به مباحث تئوری و کاربردی اپتیک و لیزر می پردازد و دانشجویان را برای ورود به زمینه های مختلف، مانند لیزرهای پرقدرت، اپتیک غیرخطی و اپتیک کوانتومی آماده می کند.

گرایش فوتونیک: 

این گرایش به مطالعه ی برهم کنش نور با مواد و دستگاه های مختلف و کاربردهای آن در حوزه های گوناگون می پردازد.

گرایش اپتیک و مخابرات نوری: 

این گرایش به مباحث مربوط به فیبرهای نوری و کاربرد آنها در سیستم های مخابراتی و حسگرها می پردازد.

گرایش اپتیک پزشکی: 

این گرایش به کاربردهای فناوری های مبتنی بر نور در حوزه ی پزشکی، مانند تصویربرداری پزشکی و درمان های مبتنی بر لیزر، می پردازد.

انتخاب گرایش مناسب در مقطع کارشناسی ارشد، به علاقه و تخصص دانشجو بستگی دارد.

معرفی برخی از دانشگاه های دارای رشته مهندسی اپتیک و لیزر

برخی از دانشگاه‌های دولتی ارائه دهنده‌ این رشته‌ عبارتند از:

- دانشگاه صنعتی ارومیه

- دانشگاه ملایر

- دانشگاه شهید باهنر کرمان

- دانشگاه محقق اردبیلی

- دانشگاه بناب

در رابطه با رشته مهندسی اپتیک و لیزر دانشگاه تهران باید گفت قبولی در این دانشگاه، متقاضیان زیادی دارد. اما این رشته‌ در حال حاضر در دانشگاه تهران در مقطع کارشناسی ارائه نمی‌شود. رشته اپتیک و لیزر دانشگاه آزاد نیز در شهرهای زیادی تدریس می‌شود. از جمله دانشگاه آزاد تهران شمال، دانشگاه شهرضا، گیلان، زنجان، شیراز و…

انتخاب دانشگاه مناسب برای تحصیل در رشته مهندسی اپتیک و لیزر، به عوامل مختلفی مانند رتبه ی کنکور، علاقه ی دانشجو و امکانات و تجهیزات دانشگاه بستگی دارد.

بازار کار رشته مهندسی اپتیک و لیزر

سخن پایانی درباره رشته مهندسی اپتیک و لیزر

رشته مهندسی اپتیک و لیزر، رشته ای جذاب و پرطرفدار با آینده ی شغلی روشن است. این رشته به دلیل کاربردهای گسترده ی فناوری های مبتنی بر نور در صنایع مختلف، از جمله صنایع مخابرات، پزشکی، هوافضا، انرژی و خودرو، از بازار کار رو به رشدی برخوردار است.

فارغ التحصیلان رشته مهندسی اپتیک و لیزر با دانش و مهارت های کسب شده در دوران تحصیل، توانمندی های متعددی را به دست می آورند که آنها را قادر می سازد تا در زمینه های مختلف، از جمله طراحی و ساخت سیستم های اپتیکی، کار با لیزرها و فیبرهای نوری، و انجام تحقیقات علمی در زمینه ی اپتیک و لیزر، فعالیت کنند.

گردآوری: بخش آموزشی سرپوش