رشد خشونت در ساختار آموزشی کشور

مهرماه گذشته بود که«پاره شدن پرده گوش دانش‌‌آموزی بر اثر تنبیه معلم در شهر شوش» به یکی از بمب‌های خبری در رسانه‌ها تبدیل شد؛ دانش‌آموزی ۱۲ساله هنگامی که در صف صبحگاه مدرسه از همکلاسی خود خواسته بود جایش را با او عوض کند از سوی ناظم مدرسه با نواختن سیلی تنبیه شد و طبق تائید پزشک متخصص پرده گوش سمت راستش پاره شد. گویا این داستان‌ها تمامی ندارد. این روزها به لطف گسترش رسانه‌های مجازی کافی‌ است در گوشه‌ای از کشور اتفاقی بیفتد تا به‌سرعت همه شهروندان از آن خبردار شوند و تبدیل به یک موج اجتماعی شود.

حالا چند روزی است که تصویر و خبری در شبکه‌های اجتماعی دست‌ به دست می‌شود که با وجود تمام اخبار به‌ ظاهر پراهمیت‌تر، واکنش‌های زیادی به دنبال داشته است. تصویر متعلق به پسربچه‌ای است که صورتش به‌ شدت آسیب‌دیده و مشخص است که دندان‌هایش شکسته‌اند؛ روایت جدیدی از داستان تکراری تنبیه‌های شدید دانش‌آموزان ایرانی به دست معلمان است و با گذشت چهار ماه از آغاز سال تحصیلی و مدارس این چندمین باری است که این اتفاق می‌افتد؛ «دانیال رفیعی» دانش‌آموز ۱۴ساله جیرفتی ۱۶روز پیش چنان از مدیر مدرسه کتک‌خورده که هنوز قادر به مدرسه رفتن نیست و بدتر این که به گفته پدرش آقای مدیر نه‌ تنها از آنها دلجویی نمی‌کند، بلکه سعی می‌کند با ابزارهای مختلف خانواده دانیال را وادار به رضایت کند.

در این میان برادر این دانش آموز آزاردیده به توضیح ماجرای ضرب وشتم دانیال پرداخت و به ایسنا می‌گوید: اوایل دی ماه برادرم به همراه ۲نفر دیگر از هم مدرسه‌ای‌هایش در حیاط مدرسه درگیری لفظی پیدا می‌کنند، مدیر مدرسه متوجه می‌شود و ابتدا آن۲دانش‌آموز دیگر را که گویا از اقوامش بوده‌اند به داخل دفتر مدرسه می‌برد و با آنها صحبت می‌کند. وی مدعی شد: سپس مدیر آن ۲نفر را به خانه می‌فرستد و در حالی که همه دانش آموزان رفته بودند و ۱۰دقیقه از زنگ آخر مدرسه گذشته بود برادرم را کتک می زند و مشتی به بینی و دهانش می‌کوبد.

برادرم بیهوش بیرون مدرسه رها شده بود که توسط مردم به بیمارستان می‌رسد. رفیعی گفت: از پزشکی قانونی سه ماه طول دوره درمان گرفتیم و از مدیر مدرسه شکایت کردیم؛ البته شنیده‌ایم، وی خودش استعفا داده و آموزش و پرورش با او برخوردی نکرده است. رفیعی افزود: اکنون وضعیت جسمانی‌ برادرش برای حضور در مدرسه مساعد است و علیرغم آنکه زخم لبش خوب نشده اما حالا هر روز به مدرسه می‌رود.

مدیر متخلف برکنار شده است

از سوی دیگر سلاجقه، مدیر روابط عمومی آموزش و پرورش کرمان نیز در این باره توضیح داده که در پی تنبیه بدنی دانش‌آموز مدرسه شهید فاریابی شهرستان جیرفت توسط مدیر مدرسه در تاریخ پنجم دی ماه جاری، این مدیر متخلف هفتم دی ماه به هیئت رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان اداره کل آمورزش و پرورش استان کرمان معرفی شده و از سمت مدیری مدرسه نیز برکنار شده است. وی افزود: اکنون دانش آموز در همان مدرسه در حال تحصیل است. سلاجقه در عین حال گفت: تهدید ولی دانش آموز توسط رئیس حراست اداره کل آموزش و پرورش استان مبنی بر این که «اگر رضایت ندهید از ادامه تحصیل فرزندتان در مدرسه جلوگیری می شود»، صحت ندارد. رئیس اداره آموزش و پرورش شهرستان جیرفت: مدیر متخلف برکنار شده است.

پدر دانیال اما نظر دیگری در این زمینه دارد. وی در پاسخ به اظهارات سلاجقه می‌گوید: «دلیل ما این است که هنوز هم هیچ کدام از مسئولان آموزش‌ و پرورش اهمیتی به ما نمی‌دهند. سراغ هر کدام می‌رویم می‌گوید برو شکایت کن! در این مدت از ما دلجویی نشده و حتی تهدید هم شده‌ایم. چاره‌ای ندیدیم جز این که موضوع را رسانه‌ای کنیم بلکه حساسیت روی این موضوع زیاد شود.» او ادامه می‌دهد: «اتفاق خیلی وحشتناکی افتاده، بچه من به‌ شدت آسیب دیده است. بدتر این که واکنش مسوولان آموزش‌ و پرورش جیرفت ناراحتی ما را بیشتر کرده است حتی در همان روزهای اول فردی که خودش را کارمند حراست آموزش‌ و پرورش اعلام می‌کرد، سراغ ما آمد و گفت که اگر موضوع را پیگیری کنیم دانیال را در هیچ مدرسه‌ای در جیرفت ثبت‌ نام نمی‌کنند.»

او از مزاحمت‌هایی که بعد از این اتفاق برای‌شان پیش آمده هم شاکی است و می‌گوید: «اینجا شهر کوچکی است و اغلب همدیگر را می‌شناسند. وقتی یک نفر با نفوذ باشد به‌ راحتی می‌تواند روی بقیه تاثیر بگذارد. از روزی که دانیال کتک‌خورده تا الان دایم به ما می‌گویند اگر رضایت بدهی، به نفع خودت است. حتی مدیر مدرسه هم اعلام پشیمانی نکرده و می‌گوید اذیت کرد، کتکش زدم! همین حالا هم به کارش ادامه می‌دهد و معلوم نیست دوباره چه زمانی بچه دیگری را بزند.» 

واکنش‌ها به این موضوع ادامه دارد و روز گذشته مجید امیرتیموری، رئیس اداره آموزش و پرورش شهرستان جیرفت هم به این اتفاق واکنش نشان داد و ضمن تشریح آخرین اقدامات صورت گرفته در خصوص وضعیت دانش‌آموزی که مورد ضرب و شتم قرار گرفته بود، گفت: روز پنجم دی ماه متاسفانه این اتفاق رخ داده است که یک روز بعد ضمن برکناری مدیر مدرسه از سمتش، مدیر جایگزین نیز معرفی شده است.

وی ادامه داد: روز هفتم دی ماه یعنی دو روز بعد از این اتفاق مدیر متخلف به هیات تخلفات کارکنان اداری معرفی شده است. امیرتیموری با ابراز تاسف بیان کرد: وضعیت دانش‌آموز را پیگیری کرده‌ایم و در حال حاضر در همان مدرسه مشغول به تحصیل است. رئیس اداره آموزش و پرورش شهرستان جیرفت با تکذیب ادعایی مبنی بر تهدید صورت گرفته از طرف حراست اداره کل آموزش و پرورش نسبت به خانواده دانش‌آموز، گفت:‌ خانواده دانش‌آموز هیچگونه ملاقاتی با حراست نداشته‌اند لذا این ادعا از اساس کذب بوده و آن را تکذیب می‌کنم. امیرتیموری افزود: آنچه در حیطه وظایف اداره شهرستان بوده انجام شده و پرونده مدیر متخلف توسط هیات تخلفات کارکنان در دست پیگیری و رسیدگی است.

تنبیه، به حل معضل کمک نمی‌کند

در این میان حسام حسین‌زاده، فعال حوزه آموزش به همدلی می‌گوید: «آنچه در این ایام بیش از گذشته می‌بینم، شیوع انواع دیگری از خشونت در محیط‌های آموزشی است. چه اتفاقی افتاده که هر روز نمونه‌ای از این خشونت‌ها را شاهد هستیم. برخورد انضباطی با معلمان و مدیران حاضر در نظام آموزشی و توبیخ و تنبیه آنها که علیه دانش‌آموزان دست به خشونت می‌زنند، البته لازم و ضروری است؛ اما به ریشه‌یابی این موضوع هیچ کمکی نمی‌کند و تنها سرپوشی است بر عملکرد ما که معلوم نیست چه کرده‌ایم که امروز به این نقطه رسیده‌ایم؟ دانش‌آموزی که معلم خود را با الفاظ ناپسند خطاب قرار می‌دهد و والدینی که به بهانه دلسوزی برای فرزند خود کادر مدرسه را با ناسزاگویی آزرده می‌کنند، برآمده از کدام فرهنگ هستند؟»

این فعال آموزشی توضیح می‌دهد: « دانش‌آموز ماده خامی است که وارد مدرسه می‌شود. مدرسه نیز به‌مثابه همان دستگاه تولیدکننده است و در نهایت خروجی مدرسه دانش‌آموز فارغ‌التحصیل است.کجای این چرخه معیوب است که شاهد بروز اختلال هستیم؟ ما به مدرسه چه ماده خامی تحویل می‌دهیم؟ آیا انتظارمان از آنچه در مدرسه می‌گذرد، مطابق با ظرفیت‌ها و واقعیات موجود است؟ آنچه دانش‌آموز در خانواده با آن رشد می‌کند، چقدر مطابق با همان پیشینه فرهنگی و مذهبی ماست؟

گذراندن ساعت‌ها وقت دانش‌آموزان پای تلویزیون، تلفن همراه و سایر ابزار ارتباطی از این نسل چه ساخته است؟ صداوسیمای ما به‌عنوان مهم‌ترین رسانه چقدر توانسته نقش خود را درست ایفا کند؟ خانواده‌ها درباره تربیت فرزندان خود در عصر کنونی چه آموزش‌هایی دیده‌اند؟ واقعیت این است که میان ما و نسل امروز تفاوت‌های شگرفی وجود دارد. آنچه ما در خانواده گذراندیم و شیوه‌هایی تربیتی که برای والدین دانش‌آموزان به کار بسته می‌شد، امروز دیگر کارایی ندارد.»

حالا آخرین خبر در این پرونده از برکناری مدیرمدرسهِ متخلفِ جیرفتی حکایت دارد. آموزش و پرورش استان کرمان اعلام کرده است: «در پی تنبیه بدنی دانش‌آموز جیرفتی، مدیر متخلف مدرسه فاریابی، هفته پیش به تخلفات کارکنان اداری معرفی و برکنار شد.» اما با همه این صحبت‌ها تنبیه بدنی دانش‌آموز به وسیله کادر آموزشی مدارس، دیگر تنها نمود خشونت در ساختار آموزشی کشور ما نیست، قرار است چه اتفاق دیگری در مدارس رخ دهد تا مسئولان وزارت آموزش وپرورش به خود آمده و برای سامان دادن به اوضاع وخیم خشونت علیه دانش‌آموزان مدارس اقداماتی صورت دهند؟

آسو محمدی