ماجرای اعتراض داوطلبان به نتایج کارشناسی ارشد؛ از روند اعمال سهمیه‌ها تا راهکار حل موضوع

کنکور کارشناسی ارشد سال ۹۸ حاشیه ساز شده و موضوع سهمیه ایثارگران در کنکور امسال به چالشی برای داوطلبان سهمیه آزاد تبدیل شده است.

برخی داوطلبان کنکور امسال که رتبه های بالا کسب‌ کرده‌اند می‌گویند با وجود کسب رتبه مورد نیاز اما در رشته‌‌‌های مربوطه قبول شده‌اند و داوطلبان سهمیه‌ای جای آنها را در صندلی‌های دانشگاه‌ها گرفته‌اند.

آنها می‌گویند در حالی که تغییر محسوسی در ظرفیت‌ دانشگاه‌ها ایجاد نشده اما بین محل قبولی داوطلبان کنکور سال ۹۸ با سال‌های گذشته اختلاف فاحشی وجود دارد و بخش زیادی از ظرفیت به سهمیه‌ ۲۵ درصدی ایثارگران، ۵ درصدی ایثارگران و استعداد‌ درخشان اختصاص داده شده است، بیش از ۱۰ هزار داوطلب کنکور اعتراض خود را به نتایج نهایی و انواع سهمیه در کنکور ارشد ۹۸ در سامانه فارس من هم ثبت کرده‌اند که جزئیات گفته‌های این دسته از داوطلبان در این کمپین قابل مشاهده است.

برخی معتقدند تغییر قانون مربوط به سهمیه ایثارگران منجر به افزایش ظرفیت پذیرش برای دارندگان سهمیه ایثارگران شده و در نتیجه سهمیه داوطلبان آزاد نسبت به سال قبل کاهش یافته است.

ماجرا مربوط به ماده ۹۰ قانون برنامه ششم توسعه است که در این ماده سهمیه مربوط به ایثارگران در کنکور دچار تغییراتی شده است.

با عبور تعداد امضاهای این کمپین از ۱۰ هزار امضا، خبرنگاران فارس موظف به پیگیری و مطالبه این سوژه از نمایندگان مجلس شده‌اند و تاکنون هم در چندین خبر و مصاحبه این مطالب پیگیری شده است.

در این باره با اصغر سلیمی عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس شورای اسلامی که نظراتی درباره موضوع سهمیه‌ها در کنکور دارد به گفت‌وگو نشستیم و سوالات داوطلبان کنکور ارشد را با این نماینده مردم در مجلس مطرح کرده‌ایم.

اعتراض‌ها از اصلاحیه یک قانون آغاز شد

این اعتراض‌ها در کنکور کارشناسی ارشد امسال از کجا ناشی می‌شود؟

سلیمی: ماجرای اعتراض‌های امسال درباره سهمیه مربوط به ایثارگران است که باید در نظر داشت در گذشته هم سهمیه‌ای برای رزمندگان وجود داشت که ۴۰ درصد بود و در حال حاضر این سهمیه به ۳۰ درصد کاهش یافته است.

سهمیه فعلی ۳۰ درصدی به دو بخش سهمیه ۲۵ درصدی و سهمیه ۵ درصدی تقسیم می‌شود؛ سهمیه ۲۵ درصدی متعلق به جانبازان بالای ۲۵ درصد جانبازی، آزادگان و فرزندان این دسته از جانبازان، فرزندان آزادگان و فرزندان شهدا است و سهمیه ۵ درصدی متعلق به همسران و فرزندان جانبازان کمتر از ۲۵ درصد جانبازی و همسران و فرزندان آنها و ایثارگرانی است که حداقل به مدت ۶ ماه حضور داوطلبانه در جبهه داشته‌اند.

در اصلاحیه قانون سهمیه ایثارگان، شرایط به نوعی تغییر کرد که اگر سهمیه ۲۵ درصدی از واجدان شرایط مربوطه پر نشد، مشمولان سهمیه ۵ درصدی از ظرفیت باقی مانده آن استفاده کنند که این تغییرات، نتایج کنکور را نسبت به سال‌های قبل تغییر داده است.

همچنان که در تبصره ماده ۹۰ قانون برنامه ششم توسعه آمده: «در صورتی که سهمیه ۲۵ درصد ایثارگران مشمولان ماده (۷۰) قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران تکمیل نشود و ۵ درصد سهمیه اختصاصی جانبازان زیر ۲۵ درصد، همسران و فرزندان آنها، فرزندان و همسران رزمندگان با ۶ ماه حضور در جبهه، پاسخگوی متقاضیان نباشد دولت مکلف است مانده ظرفیت خالی ۲۵ درصد ایثارگران را مازاد بر ۵ درصد به مشمولان سهمیه ۵ درصدی اختصاص دهد.»

*مشمولان سهمیه‌‌ ۵ درصدی حق داوطلبان آزاد را ضایع نمی‌کنند اما ایراداتی به دارندگان سهمیه‌ ۲۵ درصدی وارد است

داوطلبان آزاد کنکور ارشد امسال می‌گویند که سهمیه ۳۰ درصدی ایثارگران حق آنها را در این رقابت تضییع کرده و برخی کارشناسان هم معتقدند که سهمیه‌ها باعث اختصاص رشته‌های پرطرفدار دانشگاه‌های برتر به افرادی با توان کمی کمتر نسبت به داوطلبان بدون سهمیه و به هم خوردن رقابت عادلانه می‌شود.

سلیمی: اصلاحیه‌ای به قانون ایثارگران وارد شد، در این اصلاحیه که برای اصلاح سهمیه ایثارگران به کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی آورده شد، تلاش شد که حد نصاب پذیرش در سهمیه ایثارگران به ۷۰ درصد آخرین فرد پذیرفته شده بدون سهمیه تغییر کند و سهمیه از ۸۰ درصد به ۷۰ درصد کاهش یافت که به این موضوع ایرادهایی وارد می‌شود.

سال گذشته در کنکور سهمیه ۵ درصدی ۱۱۰ هزار نفر را شامل می‌شد و سهمیه ۲۵ درصدی ۳۰ هزار نفر را در بر می‌گرفت.

در سهمیه ۲۵ درصدی که حد نصاب پذیرش ۷۰ درصد است احتمال اینکه افراد با رتبه علمی کمتر قبول شوند بیشتر است؛ زیرا با توجه به اینکه تعداد مشمولان سهمیه ۲۵ درصدی کم است و حد نصاب هم ۷۰ درصد آخرین قبولی است، هر داوطلبی که ۷۰ درصد نمره را کسب کند حتی اگر نمره پایین تری نسبت به داوطلبان آزاد داشته باشند پذیرفته می‌شود که از جهاتی دارای اشکال است.

از سوی دیگر درباره سهمیه ۵ درصدی هم این بحث مطرح می‌شود افرادی که از لحاظ نمره علمی، نمره بالایی ندارند پذیرفته می‌شوند؛ در حالی که اگر به نتایج کنکور هم نگاه کنیم می‌بینیم این دسته از داوطلبان در حد مناطق ۲ و ۳ نمره آورده‌اند و براساس نتایج کنکور می‌گویم که این طور نیست که این افراد حق کسی را ضایع کرده باشند، تعداد داوطلبان مشمول سهمیه ۵ درصدی در مجموع ۱۱۰ هزار نفر بین ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار داوطلب کنکور است که فقط ۵ درصد آنها هم مشمول سهمیه می‌شوند. کسانی که مشمول سهمیه ۵ درصدی هستند به صورت عادی حداقل ۱۲ درصد اعضای کنکور را تشکیل می‌دهند.

در نتیجه کاهش حد نصاب علمی قبولی، داوطلبان با نمرات پایین‌ترین قبول می‌شوند و با توجه به اینکه تعداد مشمولان سهمیه ۲۵ درصدی کمتر است شانس قبولی آنها بیشتر می‌شود؛ اما برخی از این افراد برای دانشگاه و برای خودشان مشکل ایجاد می‌کنند. 

اخیرا در قانون گفته شده به شرطی که سهمیه ۲۵ درصدی خالی بماند، مشمولان سهمیه ۵ درصدی می‌توانند از سهمیه ۲۵ درصدی استفاده کنند، در مجموع سهمیه همه آنها ۳۰ درصد می‌شود و سهمیه ۳۰ درصدی در شرایطی است که باید در نظر بگیریم در گذشته ایثارگران ۴۰ درصد سهمیه داشته‌اند و اکنون سهمیه برای خانواده‌های آنها کاهش یافته است.

* پیشنهاد افزایش حد نصاب نمره برای عادلانه کردن سهمیه ایثارگران از مهر ۹۸

پیشنهاد موجود برای اصلاح رویه فعلی چیست؟

سلیمی: به این موضوع که داوطلب ۷۰ درصد نمره آخرین فرد قبول شده را کسب کند و پذیرفته می‌شود ایراد وارد است که ان‌شاءا... کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس این موضوع را اصلاح می‌کند و حد نصاب را افزایش می‌دهد که افراد با نمره و صلاحیت علمی بالاتر پذیرفته شوند.

پیشنهاد مربوطه برای اصلاح حد نصاب پذیرش در سهمیه‌ ایثارگران این است که حد نصاب برای رشته‌های فوق تخصصی حداقل ۸۵ درصد و رشته‌های تخصصی حداقل ۸۰ درصد تعیین شود.

در گذشته حد نصاب علمی برای رزمندگان ۷۵ و ۸۰ درصد آخرین فرد قبول شده بوده است و وقتی در سال ۱۳۹۳ به ۷۰ درصد کاهش یافت، حتی در دوره‌هایی از کنکور برای رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی ایجاد مشکل کرد. 

در حال حاضر حداقل درباره برخی دانشگاه‌ها به دنبال اصلاح حد نصاب نمره علمی هستیم و احتمالا در مهرماه ۹۸ شرایط حد نصاب تغییر خواهد کرد و با این تغییرات، احتمال اینکه اعتراضات از بین برود، بیشتر می‌شود.

البته پیشنهاداتی هم برای عادلانه کردن سهمیه ۵ درصدی‌ها در مقابل ۲۵ درصدی‌ها وجود دارد.

*سال گذشته هم این مشکل بروز پیدا کرد اما با مدیریت سازمان سنجش حل شد

در سال‌های گذشته هم ظرفیت ۲۵ درصدی برای جانبازان دارای بیش از ۲۵ درصد جانبازی و سهمیه ۵ درصدی برای جانبازان کمتر از ۲۵ درصد جانبازی وجود داشت و فقط امکان انتقال ظرفیت خالی ۲۵ درصدی‌ها به مشمولان سهمیه ۵ درصدی تغییر کرده است، چرا قبلا به اصل موضوع سهمیه ۳۰ درصدی ایرادی گرفته نمی‌شد؟

سلیمی: در آن زمان به دلیل این که ظرفیت ۲۵ درصدی پر نمی‌شد و جای خالی برای افراد سهمیه آزاد باقی می‌ماند موضوع چندان مشهود نبود اما اکنون به دلیل اینکه این سهمیه به صورت کامل استفاده شده است این مشکل به چشم آمده و اعتراض‌ها مشهود شده است.

البته در سال گذشته هم این اتفاق در رشته‌های پزشکی در کنکور سراسری رخ داد که سازمان سنجش توانست تقریبا موضوع را مدیریت کند اما امسال شرایط متفاوت شد

* نتیجه کنکور ارشد امسال تغییر نمی‌کند

با توجه به اینکه نتایج کنکور کارشناسی ارشد امسال اعلام شده و زمان چندانی هم برای ثبت نام در دانشگاه‌ها باقی نمانده، آیا با در نظر گرفتن پیشنهادهای موجود و بررسی‌ موضوع، احتمال تغییر نتایج یا اصلاح رتبه و امکان تغییر انتخاب‌ها برای کنکور امسال وجود دارد؟

سلیمی: برای نتایج کنکور امسال، دیگر تغییری ایجاد نمی‌شود.

این بحث مربوط به قانون برنامه ششم توسعه بوده است و اگر نمایندگان بخواهند تغییری در این قانون انجام دهند به دو سوم از رای نمایندگان نیاز است.

 اما تلاش می‌کنیم که بتوانیم حداقل حد نصاب علمی را افزایش دهیم که افراد با کیفیت‌تر و با توانایی علمی بالاتر در جامعه ایثارگری بتوانند از سهمیه ایثارگری استفاده کنند که هم خودشان دچار مشکل نشوند و هم جامعه بتواند از خدمات بهتر آنها استفاده کند.

*پیشنهاد اصلاح سهمیه‌ها خارج از پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس درباره نظام کنکور در ایران 

آیا ماموریتی که به مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی داده شده که نظام کنکور در ایران و حواشی آن را مطالعه کند و نتیجه را به مجلس ارایه دهد، حاوی همین پیشنهاد اصلاح حد نصاب قبولی سهمیه‌ها است؟

سلیمی:‌خیر، طرح افزایش حد نصاب سهمیه‌ها را حدود دو تا سه سال است که می‌خواهیم به طور مستقل اصلاح کنیم اما به دلیل اینکه به دو سوم از رای نمایندگان نیاز دارد هنوز موفق نشده‌ایم و واقعا جلب نظر این تعداد نماینده کار سختی است. 

*در سهمیه ۳۰ درصدی ایثارگران هم بی‌عدالتی می‌شود

معتقدید که حق مشمولان سهمیه ۵ درصدی‌ها در مقابل مشمولان سهمیه ۲۵ درصدی‌ ضایع می‌شود، چرا؟

سلیمی: در این قضیه یک بی‌عدالتی اتفاق افتاده است؛ سهمیه جانبازان ۲۵ درصد و حد نصاب پذیرش برای آنها ۷۰ درصد است؛ در حالی که ایثارگران از نظر تعداد هم از جانبازان بیشتر هستند اما سهمیه آنها ۵ درصد است و حد نصاب علمی سختگیرانه‌تری هم دارند، از این رو معتقدم با قانون فعلی، در حق ایثارگران نسبت به جانبازان اجحاف شده است.

۲۵ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها را در ابتدا مشمولان سهمیه ۲۵ درصدی با متقاضیان ۳۰ هزار نفری و حد نصاب علمی قبولی ۷۰ درصدی جذب می‌کنند، اگر از این ظرفیت اضافه بیاید مشمولان ظرفیت ۵ درصدی می‌توانند از آن استفاده کنند که تعداد این متقاضیان زیاد و ۱۱۰ هزار نفر هستند، باید معادل ۹۰ تا ۹۵ درصد آخرین فرد قبولی نمره کسب کنند تا قبول شوند و بتوانند ظرفیت مازاد ۲۵ درصدی را جذب کنند.

باید از ضایع شدن  حق سهمیه ۵ درصدی‌ها جلوگیری کنیم که اگر این حدنصاب و سهمیه اصلاح شود که البته که حقشان است، می‌بینیم که این افراد نمره کمتری از مشمولان سهمیه ۲۵ درصدی نمی‌گیرند. 

*اگر قرار به سهمیه ایثارگری است تفاوت در میزان ایثارگری معنی ندارد

همواره امتیاز جانبازان و خانواده‌های آنها براساس میزان درصدی جانبازی متفاوت بوده است، آیا این موضوع جدید است؟

سلیمی: در زمان جنگ سهمیه رزمندگان به مدت زمان حضور در جبهه بستگی نداشت که بگوییم کسی که ۶ ماه در جنگ بوده با کسی که ۸ سال به جنگ رفته تفاوت خاصی داشته باشد. زمان جنگ نمی‌گفتیم جانباز ۷۰ درصد یک نوع سهمیه و جانباز ۲۵ درصد یک نوع سهمیه دیگر داشته باشد. 

اگر برای ایثارگران سهمیه‌ای وجود دارد، بحث علمی را نمی‌توان شوخی گرفت، باید یک حد نصاب بگذاریم و سپس از این این افراد هم افرادی که شاخص تر و از نظر علمی بهتر هستند به دانشگاه بروند.

اکنون فضا را به گونه‌ای باز کرده‌ایم که در رقابت سهمیه‌ای‌ها هم براساس صلاحیت علمی رفتار نمی‌شود. بین همین افراد هم داوطلبی با رتبه پایین تر به رشته‌ای می‌رود که باید با افرادی که با رتبه بالاتر کنار او در کلاس‌های همان رشته نشسته‌اند رقابت کند. در این شرایط دانشجو خودش هم نمی‌تواند رقابت کند و اذیت می‌شود و حتی اگر بتواند رقابت کند نمی‌تواند پا به پای آنها بازدهی مورد نظر را داشته باشد.

اگر برای ایثارگران سهمیه‌ای وجود دارد، دیگر نمی‌توان در بحث علمی به درصدهای جانبازی و مدت حضور در جبهه توجه کرد بلکه باید فضا آزادتر باشد که هر شخصی که شرایط علمی بهتر دارد بتواند جذب رشته بهتر و دانشگاه برتر شود.

* شورای عالی انقلاب فرهنگی مثل گذشته به ساماندهی انواع سهمیه‌ها ورود کند

با توجه به شرایط فعلی، چه پیشنهادی را به عنوان بهترین راه‌کار می‌دانید؟

سلیمی: موضوع سهمیه‌ها در ابتدا هم توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شد و لازم است که این شورا اکنون برای رفع مشکل و اصلاح سهمیه‌ها به صحنه ورود کند. 

اصلاح این قانون باید در مجلس انجام شود که تجربه ۲ تا ۳ سال گذشته نشان می‌دهد این کار به آسانی امکان‌پذیر نخواهد شد. اما شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌تواند مانند گذشته به موضوع ورود کند و موضوع همه سهمیه‌ها از جمله ایثارگران، استعدادهای درخشان و فرزندان اعضای هیات علمی را ساماندهی کند.