عضو پیشین شورای شهر: شورای نگهبان چه توجیهی برای تأیید صلاحیت زاکانی دارد؟

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: اگرچه یک هفته تا پایان فرصت تبلیغات نامزدهای انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری بیشتر نمانده است، اما هنوز تنور انتخابات در جامعه گرم نشده موضوعی که حتی برخی از نامزدها از جمله مصطفی پورمحمدی نیز درصبحت‌هایش در دومین مناظره تلویزیونی به آن اشاره کرد. با این حال چیزی که ظاهرا بازار داغی این روزها پیدا کرده، وعده‌های عجیب و غریب برخی از نامزدها است. گویا افرادی که این وعده‌ها را به ویژه در حوزه یارانه و مسکن مطرح می‌کنند یا در این کشور زندگی نمی‌کنند و یا به قول مرحوم ترکان در مناظره با حجت عبدالملکی؛ اعداد و ارقام را نمی‌شناسند.

علیرضا زاکانی شهردار تهران که هنوز از حواشی گسترده درخصوص وعده‌های بی‌سرانجام در شهر تهران خارج نشده از ابتدای تبلیغات انتخاباتی با دادن وعده‌هایی مانند «تحویل گوشت در منازل» «پرداخت ۲۰ گرم یارانه در قالب طلا به هر خانوار» و «حل مشکل مسکن ظرف مدت ۴ سال» برای خود چالش جدیدی ایجاد کرد و بازتاب رسانه‌ای سخنان و شعارهای غیر منطقی و پوپولیستی وی موجب کاهش مقبولیت او بیش از گذشته در میان آحاد جامعه باشد.

پس از پخش مناظره دوم، افراد و شخصیت‌های مختلف در فضای مجازی نسبت به این وعده‌های زاکانی واکنش نشان دادند. از جمله «محمد جواد آذری جهرمی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت تدبیر و امید در صفحه کاربری خود در شبکه ایکس نوشت: «کسی می‌دونه چه جوری با کاهش قیمت بنزین از ۳۰۰۰ تومان به ۱۵۰۰ تومان میشه به مردم یارانه ۲۲ میلیون تومانی داد؟ این یکی هم حق داریم و آموزش ندیده‌ایم؟» 

تنها راه پرداخت طلای مجانی همستر است

همچنین غلامرضا تاجگردون، نماینده مجلس شورای اسلامی با کنایه به صحبت‌های زاکانی درباره وعده پرداخت طلا به مردم به جای یارانه نقدی در شبکه ایکس نوشت: «تنها راه پرداخت طلای مجانی همستر است. اگر بخواهند به همه اینقدر طلا بدهند ۱۷۶۰۰۰۰ همت اعتبار لازم دارند و اگر روزی یک میلیون بشکه نفت صادرو همه را طلا وارد کنند و بخواهند به مردم بدهند فقط. ۱۰۹۵۰۰۰ همت پول دارند. مابقی را همستر تامین میکنه و بقیه کارها هم تعطیل.» 

برخی کارشناسان و فعالان رسانه‌ای نیز درواکنش به وعده‌های زاکانی در طول مناظرات برگزار شده؛ شورای نگهبان را خطاب قرار داده و به تأیید صلاحیت فردی اینچنین برای انتخابات ریاست‌جمهوری انتقاد کرده‌اند. از جمله روح‌الله جمعه‌ای، فعال سیاسی و رسانه‌ای که در صفحه کاربری خود در شبکه ایکس خطاب به شورای نگهبان نوشت: «شورای نگهبان هر چه زودتر با ردصلاحیت کاندیدای بی‌ادب و بی‌اخلاق که مورد عتاب دفتر رهبری هم واقع شد، این لکه را از دامان خود پاک کند تا ظلم دوم ثبت نشود!» 

برخی از کاربران و فعالان رسانه‌ای نیز در شبکه ایکس این وعده‌های شهردار تهران را که حالا در کسوت نامزد انتخابات ریاست جمهوری مطرح می‌کند با عملکرد وی در شهرداری تهران مقایسه کرده اند. مهدی افشارنیک، فعال رسانه‌ای در صفحه شخصی خود در شبکه ایکس با مقایسه این وعده‌ها و عملکرد شهردار تهران درخصوص تعیین نرخ کرایه اتوبوس نوشت: «زاکانی که میگه بنزین را ارزان می‌کنم، طلا می‌دم و چه و چه می‌دهم، ...در حالی است که بلیط اتوبوس‌های بی‌آر تی را از ۲۲۰۰ به ۴۵۰۰ تومن رساند. افزایشی بیش از صد درصد...  اتوبوس وسیله حمل و نقل قشر ضعیف و کم برخوردار است.»

هیچ رسانه‌ای، نباید وقت خود را صرف وعده‌های زاکانی کند

علیرغم اظهارنظرهایی که درخصوص وعده‌های مطرح شده از سوی آقای زاکانی در فضای مجازی شده است، برخی از کارشناسان و فعالان سیاسی در واکنش به طرح این وعده‌های عجیب و غیرکارشناسی معتقدند باید آقای زاکانی را نادیده گرفت و به آن بی‌توجه بود. محمد سالاری، عضو پیشین شورای اسلامی شهر تهران و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی» در پاسخ به این سوال که «با توجه به عملکرد شهرداری تهران طی سه سال گذشته تا چه میزان وعده‌های مطرح شده از سوی علیرضا زاکانی را در برنامه‌های تبلیغاتی قابل اجرا می‌داند»، گفت: پیشنهاد من این است که هیچ رسانه‌ای، هیچ خبرنگاری و هیچ کنشگر مدنی وقت خود را صرف صبحت‌های امثال آقای زاکانی نکند.

زاکانی براساس یک مهندسی در این جایگاه قرار گرفته

وی ادامه داد: من فکر می‌کنم مردم کشور و تهران وعده‌هایی که در دوره گذشته انتخابات ریاست جمهوری از سوی آقای زاکانی داده شده را خیلی خوب می‌فهمند. مردم می‌دانند که ایشان براساس یک مهندسی در این موقعیت قرار گرفته است تا نقش پوششی را به خوبی بازی کند. در مناظرات هم می‌بینیم که بیشتر خطاب ایشان بعضا آقای دکتر پزشکیان است اما آقای پزشکیان هوشمندانه توجهی به حرف‌های ایشان و اتهاماتی که ایشان وارد می‌کنند، ندارد و این بهترین استراتژی است که آقای پزشکیان پیش گرفته است.

وعده‌های بدون پشتوانه نظری و عملیاتی زاکانی نیاز به تحلیل ندارد

این عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه اساسا صحبت‌های آقای دکتر زاکانی نیاز به تحلیل ندارد، تاکید کرد: مشخص و مبرهن است که وعده‌های مطرح شده از سوی آقای زاکانی یک سری وعده‌های بدون پشتوانه نظری و بدون پشتوانه عملیاتی است. مانند این وعده‌ها در طول این سال‌ها و دهه‌ها داده شده و هیچ کدام عملیاتی نشده است و باعث شده است که مردم تا به این میزان نسبت به نظام تصمیم ساز و تصمیم گیر کشور بی‌اعتماد باشند.

سالاری تصریح کرد: درواقع عامل اصلی شکاف بین ملت و دولت و مردم و حاکمیت و برگزاری انتخابات حداقلی که در دوره گذشته مجلس پیش آمد همین وعده‌هایی است که افرادی مانند آقای زاکانی می‌دهند که متاسفانه از فیلترینگ شورای نگهبان هم رد شده‌اند. باید روی سخن ما در واقع با شورای نگهبان باشد به عنوان کسانی که قرار است مصالح ملی را در نظر گرفته و کاندیدا تعیین کنند چه توجیهی در مقابل این وعده‌هایی که داده می‌شود، دارند.

وی ادامه داد: این کاندیداها نقششان دادن وعده است یا اتهام وارد کردن به کسانی که احتمال رای‌آوری زیادی دارند و یا کسانی که دراین میزگرد اصلا حضور ندارند. من فکر می‌کنم بیشترین خسارت را جمهوری اسلامی و ملت ایران از چنین رویکردها و نگاه‌هایی متحمل شده است و بی‌اعتنایی به این بحث‌ها بهترین استراتژی مردم و رسانه‌ها به عنوان نماینده افکار عمومی باید باشد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب خاطرنشان کرد: حتی بیش از نیمی از افرادی که ایشان را به عنوان شهردار تهران انتخاب کرده‌اند؛ از عملکرد آقای زاکانی در شهرداری تهران ناراضی هستند و حتی جلسات شورا را در زمانی که ایشان در شورا حضور دارند، ترک کرده‌اند. از سوی دیگر با ورود ایشان به شهرداری تهران بخش زیادی از نظم‌بخشی که در حوزه شهرسازی و معماری و شفافیت و اقدامات مالی در دوره پنجم صورت گرفته بود متاسفانه کنار گذاشته شد.

سالاری تصریح کرد: ما شاهد این هستیم که در تصمیمات کمیسیون ماده ۵ شهر تهران که ریاست آن با آقای زاکانی است. ایشان که وعده کمک به ساخت مسکن در جنوبی‌ترین مناطق شهر و حاشیه شهر را می‌دهند؛ ۷۰ درصد تصمیمات‌شان در این کمیسیون معطوف به بارگذاری ساخت و ساز در شمالی‌ترین مناطق و مرفه‌ترین اقشار جامعه و هدف هم در اصل درآمدزایی بیشتر برای اداره شهر بوده است و دبیر شورای عالی معماری شهرسازی وقت با توجه به اعتراضاتی که به دلیل همین تصمیمات ایشان داشت، کنار گذاشته شد.

وعده‌های بی‌اساس یعنی توهین به شعور مردم 

وی با تاکید بر اینکه دادن چنین وعده‌های بی‌پایه و اساس و بدون پشتوانه نظری و عقلی به مثابه فریب دادن مردم است و اینکه برای شعور مردم ارزشی قائل نیستند، گفت: وضعیت خدمات شهری و وضعیت پسماند شهر، ازجمله موارد عملکرد اقای زاکانی در این مدت در شهر تهران است و به نظرم نیاز به توضیح ندارد و مردم خودشان قضاوت می‌کنند و جای تاسف دارد افرادی که فرآیندهایی را طی کرده‌اند و تایید شده‌اند به جای اینکه صحبت‌هایی ارائه کنند که یک گام رو به جلو برویم؛ وعده‌هایی می‌دهند که امکان تحقق ندارد.

***

بررسی وعده‌های معیشتی نامزدها در مناظره‌های انتخاباتی؛ تأکید بر تخصیص یارانه، نشانة ناامیدی از مهار تورم است

بحث یارانه در مناظره‌های اقتصادی نامزدهای ریاست‌جمهوری داغ است و در مناظره دوم که شامگاه ۳۱ خرداد برگزار شد، کاندیداها اشارات بیشتری به مسائل معیشتی چون یارانه داشتند.

شیوه کسب رای از طریق یارانه مدت‌هاست که باب شده است و اولین نامزدی که این شیوه را آغاز کرد، محمود احمدی‌نژاد بود. همفکران او نیز اکنون با این وعده‌ها به دنبال کسب رای هستند. از جمله این افراد، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی است که تصمیم دارد یارانه‌ها را به انتهای زنجیره‌ توزیع کند؛ البته قصد ندارد که از ابتدای زنجیره نیز غافل شود و معتقد است که بایستی به تولیدکنندگان نیز کمک کرد. محمدباقر قالیباف نیز که چندین دوره نامزد انتخابات بوده است مانند قاضی‌زاده وعده داد که یارانه به مصرف‌کننده برسد.

در این میان وعده علیرضا زاکانی از همه عجیب‌تر بود که ادعا کرد به هر خانوار ۳ نفره سالانه معادل ۲۰ گرم طلا یارانه تعلق می‌گیرد و با این کار یارانه را از تورم محافظت می‌کند.

انتقاد همه نامزدها از توزیع یارانه‌ها

تقریبا تمام کاندیداها به شیوه توزیع یارانه انتقاد داشتند. قالیباف یارانه‌ها را غیر‌هدفمند می‌داند و با بیان اینکه ۴۴ درصد مردم خودرو ندارند و یارانه بنزین نمی‌گیرند، می‌گوید: در مقابل خانواده‌هایی داریم که حتی یک ریال یارانه بنزین دریافت نمی‌کنند.

همچنین پورمحمدی معتقد است که نظام نه‌چندان عدالت‌محور توزیع یارانه‌ها، صرفاً منجر به غنی‌شدن یک عده و کم‌ شدن دهک‌های طبقه متوسط و فقیر شدن طبقات پایین و گسترش دهک‌های فقیر شده است. مسعود پزشکیان نیز مانند پورمحمدی با اشاره به سهم طبقات مختلف از یارانه معتقد است: به راحتی می‌توان نفری ۱۰ میلیون تومان یارانه پرداخت کرد؛ اما لازمه‌ی آن، مدیریت تورم و شاخص‌ها، انسجام داخلی، کنار گذاشتن دعواها و رسیدن به زبان و نگاه مشترک و همچنین دیدن مردم محروم است؛ که منوط به اصلاح وضعیت رشد اقتصاد و اشتغال و حل مشکلات‌مان با دنیاست.

سعید جلیلی نیز وعده طرحی با سبد غذایی شامل ۱۳ قلم کالای اساسی را داد که در اختیار مردم قرار می‌دهد. 

ناامیدی از مهار تورم و پذیرفتن گرانی بنزین

یک اقتصاددان در گفت‌وگو با توسعه ایرانی، با طرح اینکه پرداخت یارانه به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و کاهش قدرت خرید مردم به دلیل تورم است؛ گفت: وقتی نامزدی ضرورت پرداخت یارانه را مطرح می‌کند، یعنی امیدی به مهار تورم ندارد و بنابراین به پرداخت یارانه به‌عنوان راهی برای کمک به افزایش قدرت خرید اشاره می‌کند.

آلبرت بغزیان با تاکید بر اینکه اگر می‌پذیریم که باید یارانه بدهیم، یعنی قرار نیست دیگر تورم مهار شود، تصریح کرد: اگر یارانه افزایش پیدا کند باید افزایش قیمت حامل‌های انرژی و کسری بودجه را بپذیریم. او درباره اظهارات نامزدها درباره یارانه سوخت بیان کرد: همین اکنون اگر تورم صفر شود، قدرت خرید مردم حفظ می‌شود اما اگر قرار  است نظام یارانه‌ای را در کنار کاهش تورم داشته باشیم، نباید به این نظام به این صورت نگاه کرد که چون یارانه سوخت به دهک‌های بالا می‌رسد پس این یارانه را حذف کنیم.

این استاد دانشگاه درباره تبعات حذف یارانه سوخت افزود: ابتدا باید دید یارانه سوخت به چه مقدار است و در ضمن، اگر بنزین را گران کنیم، باعث گرانی حمل‌ونقل می‌شود و به تبع این گرانی، کالاها گران و درنهایت سفره‌های دهک‌های محروم کوچکتر می‌شود.

بغزیان با عنوان اینکه هیچکدام از نامزدها برای افزایش قیمت بنزین و برگرداندن پول آن به مردم، راه‌حل عملی ندارند، تاکید کرد: به شرطی باید دست به قیمت حامل‌های انرژی زد که بتوانیم قیمت‌ها را هم مهار کنیم.

یارانه‌ها سطح زندگی افراد را ارتقا نداده

او درباره ناعادلانه بودن نظام توزیع یارانه اظهار کرد: مسلما یارانه باید به فرد آسیب‌پذیر و مستحق آن برسد بنابراین باید ببینیم چند درصد این افراد را توانسته‌ایم شناسایی کنیم و چه کسانی یارانه ۳۰۰ هزار تومانی دریافت می‌کنند.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی تصریح کرد: ۳۰۰ هزار تومان مبلغی نیست که دولت ادعا کند با آن به یارانه‌بگیران لطف می‌کند زیرا این مقدار یارانه نهایت بتواند هزینه اندکی از زندگی افراد، مانند شارژ اینترنت را بدهد. بغزیان تاکید کرد: مسلما نظام توزیع فعلی عدالت محور نیست زیرا نتوانسته وضعیت یارانه‌بگیران را ارتقا دهد.

او با طرح اینکه می‌توان افراد را شناسایی کرد اما نمی‌خواهیم این کار را بکنیم، درباره نحوه شناسایی افراد، گفت: ابتدا باید به قشری که تحت نظارت کمیته امداد و بنیاد مستضعفان هستند، توجه کرد و برای باقی افراد، میزان دارایی و درآمدهای مستمر و منظم آنها را شناسایی و  در نهایت برخی را حذف کرد.

این استاد دانشگاه درباره نحوه پرداخت یارانه بعد از شناسایی افراد مستحق بیان کرد: بعد از آن مطرح است که چه مقدار باید یارانه پرداخت شود که سطح زندگی این قشر را ارتقا دهد. اگر روند فعلی را پیش بگیریم باز هم بی‌فایده است زیرا برای مثال به فردی که درآمد ۸ میلیون تومانی دارد، ۴ میلیون تومان یارانه پرداخت می‌شود چرا که خط فقر مطلق ۱۲ میلیون تومان است و این کار باعث می‌شود که قیمت‌ها افزایش پیدا کند و خط فقر مطلق بالاتر رود.

از شیوه تامین منابع صحبتی نشده

بغزیان در ارزیابی خود از وعده‌های نامزدها درباره یارانه، تصریح کرد: هیچکدام از نامزدها از شیوه تامین یارانه صحبتی نکرده‌اند و به نظر می‌رسد هیچکدام از برنامه‌های کاندیدها، عملی نیست؛ یعنی یا نمی‌توان تامین مالی کرد یا اعداد یارانه‌ها مانند وعده زاکانی رویایی است.

این اقتصاددان تاکید کرد که وعده زاکانی اصلا قابل نقد نیست زیرا حاصل یک محاسبات غیرواقعی و رویایی است.

بغزیان درباره وعده جلیلی عنوان کرد: یارانه را اگر به صورت کالا بپردازیم بهتر است، اما پوشش اختلاف قیمت همان کالایی که قرار است پرداخت شود با قیمت آن در بازار آزاد برعهده دولت است و دولت باید این اختلاف را جبران کند که باز هم باید منابع موردنیاز آن را در نظر گرفت. او در نهایت با بیان اینکه بحث اصلی ما یارانه نیست و باید رئیس‌جمهوری انتخاب شود که حرف خود را عملی کند، خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد تامین مالی موردنیاز پیشنهاد یارانه‌ای هر ۶ کاندیدا، ایجاد تورم ‌کند.

نامزدها شرایط کشور را درنظر نمی‌گیرند

همانطور که کارشناس فوق مطرح کرد، تامین مالی یارانه‌ها نیازمند منابعی است که با توجه به کمبود بودجه و تحریم‌ها به نظر نمی‌رسد که بتوان به تامین منابع بیشتر امید بست.

زاکانی به‌عنوان یکی از نامزدهای بسیار مدعی، اصلا با مفاهیم علم آمار آشنا نیست؛ تجارت‌نیوز با اشاره به وعده«طلایی» زکانی، نوشت: در صورتی که هر کدام از خانوارها ۲۰ گرم طلا دریافت کند، کشور سالانه نیازمند ۵۳۲ تن طلاست؛ این در حالی‌ست که ایران سالانه تنها هشت تن تا ۹.۸ تن طلا تولید می‌کند و برای تامین ۵۳۲ تن طلا، محتاج واردات طلا از کشورهای دیگر خواهد بود! حتی اگر تاکید شهردار تهران بر اعتبار طلاست و نه طلای فیزیکی، باز هم باید توجه داشت که هر اعتبار نیازمند پشتوانه است! پشتوانه‌ای که در کشور وجود ندارد و زنگ خطر واردات و ضربه اقتصادی جدیدی را به صدا درمی‌آورد.

هرچند که برخی نامزدها مانند جلیلی مدعی هستند می‌توانند فروش نفت را افزایش دهند، اما در نظر نمی‌گیرند که اکنون منطقه درگیر جنگی است که ترکش‌های آن بیشتر به اقتصاد ایران آسیب زده تا کشورهای درگیر جنگ و این مسئله خود فروش نفت ایران را سخت‌تر می‌کند. همچنین احتمال پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بالاست و این خود شرایط ایران را از نظر تحریم‌ها و فروش نفت سخت‌تر می‌کند.

بنابراین می‌توان وعده‌های نامزدهایی را عملی‌تر دید که به رفع تحریم‌ها اشاره می‌کنند نه برخی که ادامه تحریم‌ها را فرصت می‌دانند.