کاندیداهای اصولگرا مواضع گذشته خود را درخصوص تحریم، حجاب و فیلترینگ کتمان می‌کنند

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: چالش‌های پیرامون حجاب، فیلترینگ و رفع تحریم را شاید بتوان اضلاع مثلثی دانست که در سال‌های اخیر جامعه ایرانی را به لحاظ روانی و اقتصادی تحت تاثیر شدید قرار داده است. دولت مرحوم رئیسی در ابتدا قول داده بود که اینترنت دچار محدودیت نمی‌شود و مذاکرات برجامی را نیز به سرانجام خواهد رساند. هر دوی این وعده‌ها در عمل بر زمین ماند و سخت‌گیری‌های اجتماعی در مساله حجاب نیز با بازگشت ون‌های گشت ارشاد و اجرای «طرح نور» شدت بیشتری گرفت. طرحی که به گفته رئیس فراجا، رئیس‌جمهور فقید مهمترین و اصلی‌ترین حامی آن بوده است.

مناظرات انتخاباتی چهاردهمین دوره ریاست جمهوری مجالی شد تا چهار کاندیدای اصولگرا هر کدام خود را به شکلی ادامه‌دهنده راه دولت نیمه‌تمام ابراهیم رئیسی بنامند. این افراد که از قضا در ایجاد چنین تنش‌های سیاسی و اجتماعی در کنار دولت صاحب سهم و نقش هستند، ترجیح دادند با کلی‌گویی و توجیه از کنار چنین معضلاتی عبور کنند.

فیلترینگ بد است، کاری نمی‌شود کرد

همزمان با اعتراضات سال ۱۴۰۱ اینترنت در کشور با محدودیت و فیلترینگ گسترده‌تر همراه شده و تا امروز که حدود دو سال می‌گذرد فیلترینگ سرویس‌های مختلف، کاربران و مردم را دچار کلافگی کرده است. برای همین بسیاری از کاربران چشم‌ انتظار این هستند که شروع دولت جدید همراه با بازشدن فضای مجازی باشد. با این حال در مناظره جمعه شب، کاندیداهای اصولگرا هیچ کدام موضع مشخصی درخصوص رفع این مشکل نگرفتند و البته ترجیح دادند که به دفاع از وضعیت فعلی هم نپردازند.

محمد باقر قالیباف، که در زمان ریاست او در مجلس یازدهم طرح صیانت از فضای مجازی به صورت غیرشفاف و در کمیسیون ویژه به پیش رفته بود، گفت که با موضوع فیلترینگ مخالف است چون خطرات و فساد زیادی با خود به دنبال دارد.

امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، هم که به عنوان کاندیدا و مدافع دولت ابراهیم رئیسی در مناظره‌ها شرکت می‌کند نسبت به سیاست‌های فیلترینگ انتقاد و درعین‌حال تاکید کرد که در دولت سیزدهم فعالیت‌های زیادی برای ارتقا و بهبود سرعت و کیفیت اینترنت شده است. علیرضا زاکانی هم گفت که نباید طرح صیانت را با فیلترینگ مخلوط کرد، چرا که فضای مجازی به طرح صیانت نیاز دارد. سعید جلیلی نیز سعی کرد تنها به دفاع از سکوهای داخلی بپردازد.

با اینکه هر چهار کاندیدای اصولگرا تلاش کردند که در موافقت با فیلترینگ چیزی نگویند اما بررسی سوابق آنان نشان می‌دهد که این رفتار تنها به دلیل ترس از واکنش رای‌دهندگان است. به طور مثال محمد باقر قالیباف در انتخابات سال ۱۳۸۴ گفته بود: «اصل فیلترینگ را قبول داریم ولی حوزه‌ فیلترینگ نباید گسرش پیدا کند چراکه در این صورت اصل فیلترینگ زیر سوال می‌رود...» او همچنین درخصوص طرح صیانت گفته بود: «برخی شایعه می‌کنند که قالیباف نمی‌خواهد فلان کار را انجام دهد. در حالی که من در مورد طرح صیانت یک رشته توئیت زدم و محکم هم از آن دفاع کردم.»

از سویی دیگر بخش تندرو حامی طرح صیانت در مجلس یازدهم، به‌خصوص اعضای کمیسیون فرهنگی، از حامیان و هم‌فکران نزدیک به سعید جلیلی و زاکانی هستند. کمیسیون فرهنگی مجلس نماینده‌ای در کمیته فیلترینگ دارد و با توجه به نزدیکی این کمیسیون به سعید جلیلی و زاکانی، اگر یکی از آنها رئیس‌جمهور شود، قطعاً رأی قوی‌تر را در کمیته فیلترینگ خواهد داشت.

قاضی‌زاده هاشمی هم خود را نماینده دولتی می‌داند که وزیر ارتباطات آن چند روز قبل به صراحت گفت: «آنهایی که این روزها دم از این می‌زنند که فیلترینگ را از بین می‌بریم، خودشان هم می‌دانند تصمیم در این باره با دولت نیست.» این در حالی است که به گفته آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت روحانی، قوه مجریه از ۱۲ عضو حاضر در کارگروه مصادیق مجرمانه ۶ حق رای دارد و او خود توانسته بود با رایزنی دیگر اعضا از فیلترینگ برخی پلتفرم‌ها و پیام‌رسان‌ها مثل اینستاگرام و واتساپ جلوگیری کند.

حجاب، معضل کاندیداهای هم‌فکر

بجز مسعود پزشکیان که بارها طرح نور را سیاهی نامیده است و مصطفی پورمحمدی که استفاده از باتوم برای زنان را تقبیح کرد؛ چهار کاندیدای اصولگرا در موضوع زن و حجاب هم ترجیح دادند با عبارات کلی از کنار موضوع رد شوند تا گرفتار حساسیت افکار عمومی نشوند. 

محمدباقر قالیباف، گفت که «اگر ایران قوی می‌خواهیم باید خانواده قوی داشته باشیم»، و تصریح کرد که «در دولت بعد باید به گونه‌ای عمل کنیم که زن را در دوراهی قرار ندهیم که یا زن خانه‌دار باش یا موثر در جامعه! باید هر دو را برای زنان فراهم کنیم.»

او در واکنش به اظهارات پورمحمدی درباره طرح عفاف و حجاب در مجلس گفت که «این لایحه هنوز به قانون تبدیل نشده و مسیر خود را طی می‌کند»، اما مدعی شد «همه‌ این قانون به موضوع ایجابی پرداخته است.» لایحه موسوم به «حجاب و عفاف» که خرداد ۱۴۰۲ در مجلس بدون طرح در صحن علنی به تصویب رسید، همچنان بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در رفت‌وآمد است و ایراداتی که شورای نگهبان به این مصوبه پرحاشیه گرفته، هنوز برطرف نشده است.

محسن برهانی، حقوقدان با اشاره به مواضع قالیباف در مورد حجاب در شبکه ایکس نوشت: «متن نهایی مصوبه حجاب و عفاف را که برای شورای نگهبان ارسال کردید، قبل از روز انتخابات (۸تیر) منتشر کنید .‌اگر ادعای شفافیت دارید بسم‌الله.»

سعید جلیلی، دیگر نامزد اصولگرا، مدعی شد که «تمدن غرب در موضوع زن به بن‌بست رسیده و به چالش‌های جدی خورده است.» امیرحسین قاضی‌زاده ‌هاشمی هم با انتقاد از غرب و برخی کاندیداها گفت که آن‌ها از زنان «سوءاستفاده انتخاباتی» می‌کنند.

معصومه ابتکار، معاون زنان دولت روحانی نسبت به مواضع کلی کاندیداهای اصولگرا درباره زنان واکنش نشان داد و گفت: «عجیب است. غیر از دکتر پزشکیان هیچ کدام از نامزدها به رفتارهای خشونت‌آمیز سال‌های اخیر علیه زنان در همان زمان خودش اعتراض نکرده بودند. حتی برخی از آنها در برخورد خشن با زنان در این سال‌ها سهیم هستند! ولی حالا در مناظره انتخاباتی همه معترض به خشونت شدند، همه حامی حقوق زن شدند!»

موضع عجیب‌تر را در مناظرات اما زاکانی گرفت. او وقتی با اعتراض پزشکیان در خصوص استقرار حجاب‌بان‌ها در مترو مواجه شد گفت که این اظهارات دروغ است. او پیشتر هم در میزگرد فرهنگی گفته بود حجاب‌بان‌ها دروغی است که رسانه‌ها گفته‌اند.

نعمت تحریم، مشکل تحریم

رفع تحریم‌های ایران نیز از آن دست موضوعاتی است که کاندیداهای اصولگرا تلاش می‌کنند با ادبیاتی جدید درباره آن سخن بگویند. آنها که سال‌ها تحریم را نعمت و فرصتی برای اقتصاد ایران می‌دانستند، سعی دارند با ادبیاتی متمایز دیدگاه‌های خود را با مردم در میان بگذارند. محمد باقر قالیباف می‌گوید حاضر است هرجا برود و با هرکس بنشیند تا تحریم رفع شود. جلیلی از موفقیت در کاهش تحریم و فروش نفت می‌گوید و زاکانی و قاضی‌زاده معتقدند دولت رئیسی عملکرد بهتری در زمینه رفع تحریم داشته است. شاید به همین دلیل است که محمد جواد ظریف، این روزها در کمپین پزشکیان فریاد می‌زند و می‌گوید: «بگویید من تحریم آمریکا هستم یا جلیلی؟ من تحریم هستم یا قالیباف؟ از طوفان آگاهی مردم می‌ترسید.»

اصولگرایان که انتظار ورود به رقابت انتخاباتی نابهنگام را نداشتند، در مثلث برمودایی با اضلاع تحریم، حجاب و فیلترینگ گرفتار شده‌اند و تلاش دارند با تغییر موضع نسبت به حرف‌های گذشته خود، از این بحران عبور کنند تا بیشتر گرفتار امواج افکار عمومی نشوند.

عباس عبدی، رونامه‌نگار و فعال سیاسی می‌گوید: «آیا روزی خواهد آمد که یک نامزد اصولگرا آن اندازه صادق باشد که با شجاعت بیاید و بگوید من با فیلترینگ، گشت ارشاد، سانسور، تبعیض در استخدام‌ها، سر کشیدن به زندگی خصوصی، بی‌قانونی، شبه علم، قیمت‌گذاری دولتی، لباس شخصی و... موافقم؟‌»

طهمورث حسینی